آيا روغن‌هاي معطر بر سلامت تاثير مي‌گذارند؟

به گزارش شفا آنلاین،اسانس های روغني ممکن است در رايحه‌درماني (آروماتراپي)، يک شاخه پزشکي جايگزين، به کار روند. در اين رويکرد از روغن‌هاي گياهي معطر و بسيار تغليظ‌شده به مقادير کم استفاده مي‌شود با اين اميد که سلامت جسمي يا عاطفي فرد بهبود يابد. گرچه اسانس‌هاي روغني ممکن است بوي خوشايندي داشته باشند و برخي از آنها حاوي اجزاي فعالي باشند که تصور مي‌شود براي سلامت مفيد هستند، اما شواهد علمي محدودي درباره تاثيربخش بودن واقعي اين مواد در بهبودي سلامت يا خلق‌وخوي افراد وجود دارد. از طرف ديگر حتي شيشه‌هاي کوچک اين اسانس‌هاي تغليظ‌شده ممکن است بسيار گران باشند.

گرهارد بوش‌باوئر، استاد شيمي داروسازي در دانشگاه وين در اتريش که درباره ترکيبات شيميايي مورداستفاده در رايحه‌درماني تحقيق کرده است، مي‌گويد اسانس‌هاي روغني آميزه‌اي از مواد متفاوت، گاهي تا 300 ماده هستند. به گفته او اين روغن‌ها هم داراي مواد شيميايي ساده و هم پيچيده هستند.

به گفته بوش‌باوئر اسانس‌هاي روغني خالص عاري از ترکيبات معطري به نام هيدروکربن‌هاي چندحلقه‌اي معطر (PAH) هستند که ممکن است با سرطان ارتباط داشته باشند، اما اين نوع اسانس‌ها همچنان حاوي ترکيبات آلي فرار (VOC) هستند، وگرنه اصلا رايحه‌اي ايجاد نمي‌کردند.

بوش‌باوئر گفت: «استفاده از اين ترکيبات فعال در اسانس‌هاي روغني در غلظت‌هاي کم و استنشاق بخارهاي اين روغن‌ها به‌طورمعمول در اغلب افراد بي‌خطر است. آزمايش‌هاي مربوط ايمن بودن اسانس‌هاي روغني نشان داده است که در صورت مصرف آنها بر اساس دستورات داده‌شده، اثرات جانبي منفي معدودي دارند.» اما پژوهش‌ها نشان مي‌دهند، به علت اينکه برخي از اين روغن‌ها اثرات هورمون جنسي زنانه، استروژن را تقليد مي‌کنند، ممکن است اثرات ناخواسته‌اي بر روي مردان بگذارند. بررسي که در سال 2007 در نشريه پزشکي نيوانگلند منتشر شد، نشان داد که اسانس اسطوخودوس و درخت چاي ممکن است باعث بزرگ شدن بافت پستاني در پسران در آستانه بلوغ شوند.

اسانس‌هاي روغني را چگونه استفاده مي‌کنند؟

رايحه‌درمانگرها توصيه مي‌کنند که اين اسانس‌ها به‌طور مستقيم از بطري، پارچه آغشته به آنها يا کف استنشاق شوند، يا پس از رقيق‌شدن در روغن حامل، مانند روغن زيتون يا روغن بادام روي پوست ماساژ داده شوند. به گفته بوش‌بائر، هنگامي اين اسانس‌هاي روغني استنشاق مي‌شوند، جذب آنها از بيني به همان سرعت تزريق داخل‌وريدي صورت مي‌گيرد. اسانس‌هاي روغني را گاهي روغن‌هاي فرار هم مي‌نامند، به اين معنا که هنگام قرار گرفتن در معرض هوا که باعث آزاد شدن رايحه‌هاي آنها مي‌شود، به‌سرعت تبخير مي‌شوند. بوش‌باوئر گفت: «در مقام مقايسه، جذب اسانس‌هاي روغني از طريق پوست کندتر است، زيرا برخي از اين ترکيبات شيميايي بايد از لايه‌هاي چربي زير پوست بگذرند و ممکن است در آنجا ذخيره شوند.» او تاکيد کرد که با توجه به قدرت شيميايي بالاي اين روغن‌ها، فقط چند قطره از شکل رقيق‌شده بايد در هنگام استعمال روي پوست به کار رود.

برخي از مصرف‌کنندگان اسانس‌هاي روغني را به آب وان حمام مي‌افزايند يا از آنها به‌عنوان داروهاي خانگي استفاده مي‌کنند، براي مثال استنشاق اکاليپتوس براي برطرف کردن پرخوني بيني. يک راه ديگر استفاده از اين اسانس‌ها قرار دادن آنها در يک دستگاه پخش‌کننده يا بخور است تا رايحه آنها به درون هوا فرستاده شود- اسانس نعنا براي تحريک هشياري و اسطوخودوس اغلب به‌عنوان راهي براي ايجاد آرامش به کار مي‌رود، اما هيچ بررسي معتبري در حمايت از اين ادعاها وجود ندارد.

برخي از افراد که خودشان محصولات زيبايي را از ترکيب کردن مواد متفاوت مي‌سازند، ممکن است قطراتي از اين اسانس‌هاي روغني براي ايجاد رايحه به آنها بيفزايند، يا از آنها در ساختن محصولات پاک‌کننده «سبز» استفاده کنند، زيرا اين اسانس‌ها خواص ضدعفوني‌کننده يا پاک‌کننده هم دارند.

شواهد محدود درباره اثربخشي اسانس‌ها

بو نقش مهمي در چگونگي تاثير اسانس‌هاي روغني بر بدن دارد: هنگامي‌که رايحه اين اسانس‌ها استنشاق مي‌شود، باعث تحريک گيرنده‌هاي بويايي در بيني مي‌شود که پيام‌هاي شيميايي را از راه اعصاب به دستگاه ليمبيک مغز مي‌فرستند و اين دستگاه هم بر خلق‌وخو و عواطف تاثير مي‌گذارد و ممکن است برخي از اثرات فيزيولوژيک در بدن ايجاد کند. هنگامي‌که اين روغن‌هاي معطر روي پوست به کار مي‌روند، مقداري از آنها درنهايت جذب جريان خون مي‌شود.
دکتر ولفگانگ استفليش، پزشک قفسه صدري در بيمارستان اوتو واگنر در وين و معاون رئيس انجمن رايحه‌درماني اتريش مي‌گويد: «برخي از اين روغن‌ها ممکن است باعث تحريک پوست يا واکنش‌ها آلرژيک شوند و براي همين است که بايد آزمايش حساسيت با قرار دادن يک روغن را روي تکه کوچکي از پوست انجام داد،‌ و بعد استفاده گسترده‌تر از آن را شروع کرد.»

به گفته او، برخي از روغن‌هاي مرکبات درصورتي‌که روي پوست به کار روند، ممکن است باعث افزايش حساسيت به نور آفتاب شوند و برخي از مواد در اسانس‌هاي روغني ممکن است براي زنان باردار خطرناک باشند. رايحه‌درماني پزشکي در اروپا شايع است و برخي از پزشکان ممکن است آن را به‌عنوان بخشي از مراقبت‌هاي پزشکي مکمل تجويز و استفاده کنند.