به گزارش شفا آنلاین، اوهم مثل هر استاد و پيشکسوتي که سال‌هاي
زيادي براي تربيت نيروهاي متخصص تلاش کرده نگران است، نگران سلامت مردم و
آينده دانشجويانش. قناعتي مي‌گويد اگر برنامه‌ريزي در امور آموزش پزشکي به
همين منوال ادامه پيدا کند، خطرات جدي اين حوزه را تهديد مي‌کند.ظرفيت
پذيرش آزمون دستياري سال جاري با افزايش بي‌سابقه‌اي همراه بود، با توجه
به اينکه شما يکي از اعضاي هيئت بورد تخصصي وزارت بهداشت هستيد، آيا از اين
افزايش مطلع بوديد؟
بله. بحث افزايش ظرفيت آزمون دستياري در سال جاري با اعضاي هيئت بورد و گروه‌هاي راديولوژي به‌عنوان صاحبان فرايند مطرح‌شده بود، اعضا هم نظرات خود را مطرح کرده بودند اما بعد از انتشار دفترچه انتخاب رشته متوجه شديم که اين نظرخواهي‌ها تأثيري نداشته است.
من به‌عنوان يکي از اعضاي هيئت بورد
تخصصي راديولوژي درک مي‌کنم که ما با کمبود راديولوژيست مواجه هستيم اما
اعتقاددارم افزايش ظرفيت بي‌رويه نه‌تنها مفيد نيست و عوارض زيادي دارد.
ظرفيت
واقعي دانشگاه تهران براي پذيرش دستيار راديولوژي چند نفر است؟ فکر
مي‌کنيد اين اتفاق چه تأثيري در برداشت داوطلبان و روند تحصيل آن‌ها خواهد
داشت؟
ظرفيت
پذيرش دستيار راديولوژي در دانشگاه تهران 12نفر بود اما در سال88 يک‌باره
به 24 نفر رسيد متأسفانه الان حدود 100نفر دستيار راديولوژي در
دانشگاه تهران هستند امسال ظاهرا اين عدد پذيرش به حدود 40 نفر
مي‌رسد.
اين مسئله باعث مي‌شود کيفيت آموزش کاهش يابد و سطح کنترل ما بر
بخش کمتر شود. من از مسئولان وزارت بهداشت خواهش مي‌کنم بخشي از داوطلباني
که در آزمون دستياري سال جاري پذيرفته مي‌شوند را در بهمن يا سال بعد جذب
کنند تاکمي از فشارهاي ايجادشده بر بيمارستان و دانشگاه کاسته شود.
اميدوارم باوجوداين اختلاف‌نظرها مسئولان وزارت بهداشت تصور نکنند قصد
نداريم با آن‌ها همکاري کنيم.
حاضر نشدن دستياران در جلسه آزمون دستياري يک
واکنش احساسي بود در شرايطي که دستياران با تغييرات اخير آينده خود را
نامعلوم مي‌بينند و احساس بلاتکليفي مي‌کنند، زمينه بروز چنين واکنش‌هاي
احساسي افزايش مي‌يابد. بنابراين افزايش غيرمنطقي تعداد دستياران بدون
فراهم کردن زيرساخت‌هاي لازم مثل اعضاي هيئت‌علمي و تجهيزات نظام آموزش
پزشکي را با مشکلات زيادي مواجه خواهد کرد.
شما
در حالي از نبود زيرساخت‌هاي لازم براي پذيرش دستيار سخن مي‌گوييد که بروز
رساني تجهيزات بيمارستان‌ها يکي از مهم‌ترين اهداف و دستاوردهاي طرح تحول
نظام سلامت عنوان‌شده است، مگر تجهيزات موردنياز رشته راديولوژي در دانشگاه
تهران در چه سطحي است؟
يکي
از چالش‌هاي پيش رو براي تربيت دستيار، کمبود دستگاه‌هاي موردنياز است.
بيشتر مراکز راديولوژي دانشگاهي حتي در تهران صلاحيت نيستند اما هيئت بورد
ناچار است اين مراکز را همچنان داراي صلاحيت اعلام کند و آن‌ها را در اين
وضعيت نگهدارد تا روند آموزش مختل نشود.
براي مثال براي بهسازي مرکز
تصويربرداري بيمارستان امام خميني که من رياست آن را به عهده‌دارم دست‌کم
به 20 ميليارد تومان بودجه نياز است. درحالي‌که فرسودگي دستگاه‌هاي
سي‌تي‌اسکن، ام‌آ‌رآي، سونوگرافي و آنژيوگرافي به دليل مراجعه زياد بيمار
بعد از اجراي طرح تحول سلامت افزايش پيداکرده، تلاش مسئولان دانشگاه علوم
پزشکي تهران براي حل مشکل همچنان ادامه دارد.
رئيس
مرکز سنجش آموزش پزشکي درخصوص دليل افزايش ظرفيت پذيرش
دستيار به ايجاد انحصار از سوي متخصصان راديولوژي اشاره‌کرده بود و گفته
بود با اين کار مرزهاي اين انحصار شکسته مي‌شود. اما سوال من اين است، آيا
انحصاري که در اين راديولوژي ايجادشده از سوي دستياران و متخصصان جوان
ايجادشده است؟
متأسفانه
برخي افراد نظرات شخصي خود را در برنامه‌ريزي اعمال مي‌کنند و اين اعمال
سليقه شخصي در برنامه‌ريزي‌ها به‌کرات ديده مي‌شود که اتفاق خوبي نيست. به
نظر مي‌رسد سخنان يکي از مسئولان درخصوص چرايي افزايش پذيرش در رشته
راديولوژي درست نباشد چون کساني که رشته راديولوژي را انتخاب مي‌کنند، از
بهترين داوطلبان آزمون تخصص هستند.
از سوي ديگر اهميت اين رشته بسيار زياد است و ما بايد پاسخگوي بسياري از درمان‌ها و تشخيص‌ها باشيم. قبلا تخصص داخلي به‌عنوان مادر طب شناخته مي‌شد و اگر امروز بگوييم راديولوژي مادر پزشکي مدرن است، گزافه نگفته‌ايم چون بخش مهمي از اقداماتي که پزشکان انجام مي‌دهند، براساس نتايجي است که راديولوژيست‌ها در اختيار آنان مي‌گذارند.
به همين دليل بنا داريم فوق تخصص برخي از گرايش‌هاي اين رشته را در کشورمان
راه‌اندازي کنيم چون يک راديولوژيست عمومي نمي‌تواند پاسخگوي تمام
درخواست‌ها باشد و جاي خالي فوق تخصص راديولوژي احساس مي‌شود.
فکر مي‌کنيد افزايش 56 درصدي ظرفيت پذيرش دستيار از سوي وزارت بهداشت چه تأثيري بر رفتار بيماران خواهد گذاشت؟
درواقع
افزايش ظرفيت بيش از اين بوده است هرسال انتقال از خارج از کشور و سهميه
مديران و.... نيز به آن اضافه مي‌شود.
اين ميزان افزايش ظرفيت ما را با
پيامدي نظير مراجعه چندباره بيماران به مراکز راديولوژي مواجه خواهد کرد
براي مثال من با خانم بارداري مواجه مي‌شوم که 8 بار سونوگرافي کرده
درحالي‌که هيچ‌کدام واضح نيست و انجام اين تعداد سونوگرافي براي يک خانم
باردار بسيار زياد است.
اين
اتفاق بارها رخ‌داده که بيماران با تعداد زيادي عکس به ما مراجعه مي‌کنند و
هرچقدر اين مدارک را بررسي مي‌کنيم به نتيجه نمي‌رسيم ضعف آموزشي و پايين
بودن سطح کيفي آموزش دليل اساسي آن است.
به نظر شما دستاورد آموزش پزشکي که نسبتا طولاني است، چه بايد باشد؟
هدف
آموزش پزشکي تربيت دانشجويي است که تعداد کافي بيمار درمان و معالجه کند،
از مهارت‌هاي لازم برخوردار باشد و به‌درستي مورد ارزيابي قرارگرفته باشد.
نکته ديگر آموزش طبيب حکيم است که درگذشته در اين حوزه بسيار موفق بوديم
اما امروز اخلاق پزشکي لطمه خورده است.يکي از علل آن ضعف برنامه‌ريزي است.
ارزيابي
صحيح دستياران يکي از مهم‌ترين مؤلفه‌هاي نظام آموزش پزشکي مي‌باشد.
جايگاه ابزارهاي مهارت سنجي و ارزشيابي متخصصان گروه پزشکي کشور را چگونه
ارزيابي مي‌کنيد؟
تقريبا
تمام دستياراني که در آزمون دستياري پذيرفته مي‌شوند، بالاخره
فارغ‌التحصيل مي‌شوند. به نظر مي‌رسد نظام آموزش پزشکي نسبت به ارزشيابي
بي‌تفاوت است چون بين دستياراني که بيمارهاي زيادي را درمان مي‌کنند و
کساني که فقط در کتابخانه‌ها حضور دارند با دستياراني که اصلا درس
نمي‌خوانند فرقي نيست.
وزارت بهداشت موظف است اين بي‌تفاوتي نسبت به
ارزشيابي در نظام آموزشي را جدي بگيرد چون زمينه‌ساز کاهش انگيزه دستياران و
افرادي مي‌شود که ازنظر علمي در سطح بالايي قرار دارند و درنهايت از سطح
آموزش کيفي نيز کاسته مي‌شود.
سنجش و ارزشيابي به‌جاي يک امتحان در پايان
دوره آموزشي بايد در طول دوره انجام شود تا اساتيد بتوانند افرادي که
توانايي‌هاي لازم يک متخصص را ندارند را به‌درستي شناسايي کنند. اين مسئله
تنها مختص آزمون دستياري نيست حتي امتحانات بورد و پري بورد که من افتخار
حضور در هيئت آن را دارم، هنوز به استانداردهاي مطلوب خود نرسيده است که
نيازمند تلاش بيشتر و ارتقاي شاخص‌ها با کمک همکاران است. يک مسئله ديگر
عدم انطباق روند آموزش با شيوه ارزشيابي‌هاست.
برخي از دانشجويان در مثالي
به شوخي مي‌گويند آموزش آفريقايي، امتحان آمريکايي. من به ياد دارم که در
دوران دستياري تقريبا به‌صورت مستقل بار آمديم و کسي آموزش سيستماتيک به ما
ارائه نکرد. خوشبختانه درحالي‌که حاضر شرايط بهتر شده و در تلاش هستيم
حداقل در بيمارستان امام خميني آموزش دقيق‌تر و باکيفيت بهتري انجام شود.
اگر قرار باشد پيامدهاي احتمالي افزايش ظرفيت دستياري را شرح دهيد، فکر مي‌کنيد چه نکات ديگري حائز اهميت است؟
ما
منکر کمبود راديولوژيست در کشور نيستيم اما افزايش ظرفيت پذيرش در آزمون
دستياري بدون اطلاع گروه‌ها که صاحب فرايند هستند آن‌هم در شرايطي که من
خستگي را بين اعضاي هيئت‌علمي مي‌بينم، مي‌تواند پيامدهاي ديگري نظير
بازنشستگي زودتر از موعد اساتيد را درپي داشته باشد.
بارها
از زبان اساتيد شنيده‌ام که مي‌گويند وقتي سابقه کار ما به اتمام رسد، از
دانشگاه مي‌رويم. اما اين رويکرد براي استادي که بايد در محيط دانشگاه و
بيمارستان با عشق، ايثار و محبت کار کند و آموزش دهد مناسب نيست.
نبايد اجازه دهيم بي‌برنامگي، فشار و تواتر در برنامه‌ريزي سبب شود اساتيدمان نااميد شوند و تصور کنند بهتر است در سازمان‌هاي دولتي فقط بخش‌هاي موظفي‌شان را انجام دهند و در حيطه‌هاي اختياري که محل بروز خلاقيت و برنامه‌ريزي است، ورود نکنند.
البته بخشي از ايرادات هم به عملکرد ما
برمي‌گردد. اگر ما اساتيد راديولوژي و اعضاي گروه اين رشته با روش صحيح
برنامه‌ريزي کرده بوديم، صحيح پايش کرده بوديم و بر انجام کارمان به نحو
مطلوب اصرار داشتيم، شايد شرايط بهتر بود اما من با اطمينان مي‌گويم يکي از
اقداماتي که کيفيت اين رشته و آموزش پزشکي را مخدوش خواهد کرد، افزايش
بي‌رويه ظرفيت‌هاست که مسئولان از سر دلسوزي قصد اجراي آن را دارند اما
بايد بدانند که پيامد اين رويداد، افزايش پروسيجرهاي درماني و سنگين‌تر شدن
بار درمان‌هاي مکرر و پرهزينه بر دوش مردم خواهد بود.
سخن آخر:
در
حال حاضر افزايش تعداد دستياران تنها به بحران موجود دامن مي‌زند. ما
اساتيد نيز بايد بدانيم که در وقوع اين شرايط مقصريم. در پايان اعلام
مي‌کنم که آموزش پزشکي با بحران کيفيت روبروست و اگر به سياست‌گذاري‌هاي
آموزش پزشکي توجه کارشناسي نشود، کيفيت آموزش افت خواهد کرد و اهدافي که در
نظر داريم، محقق نمي‌شوند. سپید
