بررسی‌جایگاه دانشگاه های ایران در میان کشورهای دنیا، آسیا و کشورهای اسلامی/پیشرفت آسیایی‌ها و حرکت لاکپشتی‌ایرانی‌ها

رتبه بندی تایمز


در ابتدا جدید ترین نتایج رتبه بندی تایمز نشان می دهد، پس از سالها دو دانشگاه ایرانی در جمع ۴۰۰ دانشگاه برتر دنیا قرار گرفته اند. براساس نتایج بررسی های پایگاه رتبه بندی تایمز، رتبه بندی دانشگاه‌های برتر دنیا، 13 شاخص عملکرد را برای فراهم کردن مقایسه‌های متعادل و جامع در نظر گرفته است که این شیوه مورد پذیرش دانشجویان، شخصیت‌های آکادمیک و روسای دانشگاه‌ها قرار دارد.
آنچه بیشتر از همه در این رنکینگ به چشم می آید، اینکه قاره آسیا در این رنکینگ همچنان به رشد خود ادامه داده است به نحوی که از این قاره، 12 دانشگاه در جمع یکصد دانشگاه برتر جهان حضور دارد که این تعداد نسبت به سال گذشته رشد داشته است. همچنین 2 دانشگاه ایران نیز در جمع 400دانشگاه برتر قرار گرفته اند. دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه صنعتی اصفهان.
در این رتبه بندی دانشگاه های  جهان بر اساس شاخص های تعیین شده در این پایگاه در جایگاه های یک تا 400 قرار گرفته اند. چنانکه در جدول نیز قابل مشاهده است رتبه های دانشگاه ها از 3 سال گذشته تغییر نکرده و به ترتیب موسسه فناوری کالیفرنیا با 94.3امتیاز، دانشگاه هارواردبا 93.3امتیاز و دانشگاه آکسفورد از انگلیس با 93.2سه رتبه برتر را کسب کرده اند. از 100دانشگاه از قاره اروپا 34 دانشگاه در جمع یکصد دانشگاه برتر جهان حضور دارد که 11 دانشگاه از انگلیس است. دانشگاه های برتر قاره آمریکا به ایالات متحده آمریکا و کانادا تعلق دارد و از این قاره 49 دانشگاه در جمع و 100 دانشگاه برتر جهان قرار دارند.
نکته قابل توجه در این رنکینگ حضور 12دانشگاه آسیایی در بین 100دانشگاه اول این رنکینگ است. بالاترین رتبه ها مربوط به دانشگاه توکیو و دانشگاه سنگاپور است که دانشگاه توکیو با امتیاز 76.1رتبه 23 را همانند سال گذشته و دانشگاه سنگاپور با امتیاز 73.3 رتبه 25 را با یک پله صعود در بین دانشگاه های برتر به دست آورده اند.

 

رتبه بندی دانشگاه های آسیایی

همچنین این پایگاه 100دانشگاه برتر کشورهای آسیایی را هم به ترتیب اعلام کرده است که دانشگاه ها با فاصله امتیازی کم از هم رتبه بندی شده اند. دانشگاه توکیو به دلیل جایگاه خوبش بین دانشگاه های جهان با امتیاز 76.4در رتبه نخست قرار دارد و رتبه های دوم و سوم به ترتیب به دانشگاه ملی سنگاپور با 72.4و دانشگاه هنگ کنگ با 65.3 اختصاص دارد.
سهم ایران نیز در بین 100دانشگاه برتر آسیایی 3 دانشگاه بوده است. دانشگاه صنعتی شریف در رنکینگ دانشگاه های آسیایی رتبه 37 را بعد از دانشگاه پکن و قبل از دانشگاه تایوان با 38.8 امتیاز به دست آورده است. دانشگاه تهران نیز با امتیاز برابر 26.6 با کشور تایوان رتبه 83 را به دست آورده است. بعد از دانشگاه تهران تایمز رتبه 84 را به هیچ دانشگاهی اختصاص نداده است و رتبه 85با 26.2 امتیاز را دانشگاه صنعتی اصفهان به دست آورده است.

رتبه بندی شانگهای

علاوه بر رتبه بندی تایمز، نتایج جدیدترین بررسی یکی از معتبرترین رتبه بندی های دانشگاهی یعنی رتبه بندی شانگهای نشان می دهد، دو دانشگاه ایرانی در بین دانشگاه های برتر جا گرفتند. در رتبه بندی سال ۲۰۱۵، دانشگاه تهران با رتبه ای بهتر از سال قبل در دامنه ۳۰۰-۲۰۱ و دانشگاه شریف با خیزشی آرام و برای اولین بار با قرار گرفتن در دامنه ۵۰۰-۴۰۱به جمع دانشگاه های برتر اضافه شد.
رتبه بندی شانگهای از سال ۲۰۰۳میلادی آغاز به کار کرده و توسط دانشگاه جیاتانگ شانگهای منتشر می شود که این دانشگاه ۵۰۰دانشگاه تراز اول جهان را بر اساس معیارهای روشن و داده های قابل اعتماد رتبه بندی می کند. شانگهای بر اساس ۴شاخص اصلی کیفیت آموزش، کیفیت دانشکده، خروجی تحقیقات و عملکرد سرانه دانشگاه های برتر را از دیگر دانشگاه ها متمایز می کند.
در کیفیت آموزش دانش آموختگان یک موسسه که برنده جوایز نوبل یا مدال های المپیاد می شوند رتبه دانشگاه را ارتقا می دهند. این شاخص ۱۰درصد از وزن رتبه بندی شانگهای را به خود اختصاص می دهد. شاخص کیفیت دانشگاه نیز از دو قسمت تشکیل می شود که هر کدام ۲۰درصد از وزن رتبه بندی را تشکیل می دهند، کارکنان یک موسسه که برنده جوایز نوبل یا مدال های المپیاد می شوند و پژوهشگرانی که در ۲۱حوزه موضوعی گسترده بسیار پراستناد می شوند.
خروجی تحقیقات نیز از دو قسمت تشکیل شده که هر کدام ۲۰درصد از وزن رتبه بندی شانگهای را تشکیل می دهد مقالات چاپ شده در علم و طبیعت و مقالات نمایه شده در نمایه نامه استنادی علوم و نمایه استنادی علوم اجتماعی. عملکرد علمی یک موسسه در طول یک سال نیز ۱۰درصد از وزن این رتبه بندی را به خود اختصاص می دهد.
دانشگاه تهران که سال گذشته در دامنه ۳۰۱-۴۰۰ قرار گرفته بود امسال رشد ۱۰۰پله ای داشته است. و بعد از دانشگاه آلمان و دانمارک و بالاتر از دانشگاه ژاپن و آفریقای جنوبی در دامنه ۲۰۱-۳۰۰قرار گرفته است. نکته مهم این رتبه بندی و تفاوت آن با سال قبل اضافه شدن یک دانشگاه ایرانی دیگر بین ۵۰۰ دانشگاه برتر جهان است. دانشگاه شریف امسال در دامنه ۴۰۱-۵۰۰ قرار گرفته است. 

نسخه ایرانی رتبه بندی دانشگاه ها برای کشور های اسلامی

با این حال، پیش از این نیز نسخه ایرانی رتبه بندی دانشگاه های کشور منتشر شد. این رتبه بندی ها تقریبا دانشگاه هایی را در خود جای داده است که جایگاهی در رتبه بندی های دانشگاهی بین المللی ندارند. دانشگاه تهران که  از رتبه ۸۳میان دانشگاه های برتر آسیایی تنزل کرده و بر اساس آخرین رتبه بندی تایمز هایراجوکیشن رتبه ای میان ۱۰۰دانشگاه برتر آسیا نداشت، رتبه نخست میان دانشگاه های جامع و دانشگاه های کشورهای اسلامی به دست آورده است. 

جدول زیر رتبه بندی دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی کشورهای اسلامی ۲۰۱۳-۲۰۱۴ کشورهای اسلامی را نشان می دهد. در این رتبه بندی دانشگاه تهران با ۸۴.۱۹امتیاز رتبه نخست در میان کشورهای اسلامی را به دست آورده است. بعد از آن دانشگاه های عربستان سعودی و مالزی به ترتیب رتبه های دوم و سوم را به دست آوردند. در میان ۱۰دانشگاه برتر دیگر در این رتبه بندی دانشگاه علوم پزشکی تهران و و دانشگاه صنعتی شریف نیز در جایگاه ۶ و ۷این جدول قرار گرفته اند.