فقر و نارسايي غذايي يا رژيم تغذيه نادرست، اثرات مزمن و منفي درازمدت بر سلامتي جامعه دارد، اما دارو نيازي است که به‌فوريت لازم مي‌شود، به‌فوريت تاثير مي‌گذارد و به همين ترتيب عوارض ناشي از سوء مصرف آن نيز خيلي زود دامنگير فرد و اجتماع مي‌گردد.
در اين راستا و براي آگاهي هرچه بيشتر وضعيت دارويي در کشور به سراغ اکبر عبدالهي‌اصل، معاون نظارت و برنامه‌ريزي سازمان غذا و دارو رفته و پاي صحبت‌هاي وي نشستيم که در ادامه از نظر خواهد گذشت.
در حال حاضر وضعيت دارويي کشور چگونه است؟
خدا را شکر بعد از بحران‌هاي 2 سال پيش، خوشبختانه با برطرف شدن بحران‌ها به وضعيت مطلوبي رسيديم. قيمت‌ها را در بعضي جاها ثابت نگه داشتيم و در برخي موارد حتي قيمت را کاهش داديم. ما در سياست کلي خود پيرو سياست‌هاي ابلاغي مقام معظم رهبري سعي مي‌کنيم در بحث اقتصاد مقاومتي حضور خوبي داشته باشيم و شرکت‌هاي توليدي را تا حد امکان گسترش دهيم.
يعني بيشترين محصولات دارويي
توليدي باشد و اگر ضرورتي ايجاد کرد، واردات داشته باشيم. همچنين قيمت آنها
را هم با چانه‌زني پايين بياوريم. واردات دارويي در سال‌هاي اخير به‌مراتب
کمتر از آن چيزي است که در ده سال گذشته بوده است.
شايد بتوان گفت، سال 92 تا 93 تنها سالي بود که با همان روند ثابت 15 تا 20 درصدي موجود، کاهش واردات داشتيم. سعي ما اين است که توليدکنندگان داخل را تشويق کنيم که افق ديدشان را از بازارهاي داخلي به بازارهاي جهاني تغيير دهند.
در اين بين
موفقيت‌هاي زيادي داشتيم و شايد بتوان گفت، دارو چيزي حدود 65 درصد حجم
ارزشي بازار کشور را تشکيل داد. گفتني است در بخش «هاي‌تک» خيلي موفق‌تر از
داروهاي شيميايي عمل کرديم و آنقدر موفقيت‌ها خوب بوده که در برخي از
مناقصات بين‌المللي هم محصولات ما توانست موفق شده و مناقصه را برنده شود.
براي مبارزه با قاچاق دارويي چه کارهايي کرده‌ايد؟
در اين خصوص يکسري کارها نرم‌افزاري و يکسري سخت‌افزاري است. ضمن اينکه بايد تعامل همه جانبه براي مبارزه با قاچاق، خصوصا قاچاق کالاهاي سلامت‌محور و به‌صورت ويژه بحث دارو وجود داشته باشد.
قاچاق دارو آنقدر حاد است که به خاطر حفظ امنيت و ايمني موجود نزديک به نوع قاچاق اسلحه است. البته بايد گفت که ما مرزهاي خاکي و آبي گسترده‌اي داريم که وزارت بهداشت متولي حفظ و ايمني آن نيست.
بنابراين نيروهاي امنيتي و انتظامي بايد کمک کنند که اين مسئله تا حد زيادي برطرف شود. در بعد نرم‌افزاري نيز بحث تجويز نسخه براي مصرف منطقي دارو را داريم. اين موارد کمک مي‌کند که دارويي خارج از سيستم مبادله نشود.
ضمن اينکه برچسب‌هاي اصالت و سيستم و کد رهگيري که به صورت
منحصر به‌فرد وجود دارد، کمک زيادي براي مشخص شدن ماهيت يک دارو، تاريخ
توليد، انقضا و قيمت دارو مي‌کند و حتي در صورت واردات، نام شرکت واردکننده
و خيلي از موارد ديگر مشخص مي‌شود. با کوچکترين استعلامي مي‌توان به اين
موارد پي‌برد. ما براي هر چه جدي‌تر شدن اين قضيه تلاش مي‌کنيم تا از اين
چيزي که هست عملياتي‌تر شود. طبيعي است مشکلاتي در بعد فني وجود دارد که
اندک اندک اصلاح مي‌شود.
اين برچسبي که گفتيد روي همه کالاهاي سلامت محور وجود دارد، يا قرار است که گذاشته شود؟
در حال حاضر روي لوازم آرايشي بهداشتي و دارو وجود دارد و در حال گسترش است.
روي مکمل‌هاي غذايي چطور؟
روي همه چيز. نرم‌افزار نوشته شده است، ولي يکسري کارها دارد که بايد انجام شود تا اين قضيه عملياتي‌تر شود.
آقاي دکتر چند درصد از داروهاي قاچاق توليد داخل و چند درصد وارداتي است؟
ماهيت
قاچاق به نامعلوم بودن آن است. يعني ما وقتي از يک چيز نامعلوم و
مجهول‌الهويه صحبت مي‌کنيم به هيچ‌وجه نمي‌توانيم در خصوص آن آمار و ارقامي
بگوييم. نمي‌توان خيلي با قاطعيت در مورد آن صحبت کرد، اما قبول داريم که
اين اتفاق مي‌افتد. خصوصا در محصولات آرايشي بهداشتي که طبيعتا بيشتر از
بقيه موارد است.
چه آماري از مرگ و ميرهاي ناشي از مصرف قاچاق داريد؟
خوب
واقعيت اين است که مواردي وجود داشته است. به‌طور مثال اسفند سال 92 رسما
اعلام کرديم که از داروي «هربال‌اسليمينگ» استفاده و منجر به فوت شده است.
موارد خيلي زيادي هم هست که مطلع نمي‌شوند که مرگ و مير آنها به‌خاطر دارو اتفاق افتاده است.
ممکن است که اين دارو در يک روند زمان‌بر باعث مرگ و مير شود، اما واقعيت اين است که آنقدر اين قضيه مابه‌ازاي بيروني پيدا کرده که در رسانه‌هاي جمعي نيز به آن پرداخته مي‌شود.
ما در بحث دارويي از چند جهت تهديد مي‌شويم. يکي همين بحث عطاري‌هاست که بدون داشتن مجوز اقدام به فروش دارو مي‌کنند. بحث‌هاي مصرف منطقي دارو، بحث اقتصادي آن و مهمتر از همه اينکه بدانيم دارو را از کجا تهيه کنيم و خود را متعهد کنيم، يک سياست کلي است و سياست اين است که اگر فردي بيمار شد، دغدغه بيماري براي او کافي باشد و به فکر تهيه دارو نباشد.
برخي از دوستان مي‌گويند ما فلان دارو را پيدا نکرديم و مجبور به تهيه از ناصرخسرو شديم. وقتي پزشک به بيماري اصرار مي‌کند که درمان و شفاي دردش فلان داروست مشکل‌آفرين مي‌شود.
اين موارد و
تهيه دارو از ناصر خسرو گاهي باعث مي‌شود خانواده‌اي که درآمد متوسطي دارد
به فقر برسد. براي خيلي از داروها جايگزين ايراني آن را معرفي کرديم و
پزشکان در مورد آنها نظر داده‌اند و اثربخشي آن را قبول کرده‌اند.
آزمايشات باليني مختلفي انجام شده است. وقتي که اين قسمت سياست را پزشک برعهده بگيرد و بيمار را ترغيب به استفاده از داروهاي ايراني کند، بيمار ديگر ناچار به مراجعه به ناصرخسرو نمي‌شود. اينجا مي‌توان راهنمايي صحيح کرد.
بايد آنقدر گفته شود تا اين اتفاق باورپذير شود. ما نيز تلاش مي‌کنيم که
داروها با کيفيت بالاتر و قابليت‌هاي بالاتر عرضه شود و با بازارهاي جهاني
رقابت کند.
وقتي
که خود پزشک به داروي ايراني اعتماد ندارد، چطور توقع داريد که يک بيمار
اين اعتماد را داشته باشد؟ من فکر مي‌کنم هنوز اين اعتماد بين پزشکان
به‌وجود نيامده که اصرار دارند از فلان داروي خارجي استفاده شود.
خير.
اتفاقا ما به همه دوستان هم گفتيم که يا ادعاي شما واقعي نيست و يا واقعي
است. اگر واقعي است و شک و شبهه‌اي وجود دارد، سند و مدرک ارائه کنيد تا ما
بررسي کنيم. اگر هم نيست، پس شما به ما اعتماد کنيد.
ضمن اينکه در مورد
دارويي که از مراکز قانوني تهيه مي‌شود اين اصل وجود دارد که اگر خداي
ناکرده ترديدي در آن باشد، قابل بررسي و پيگيري است.
اما در دارويي که از
يک خيابان و مراکز غيرمعتبر خريداري مي‌شود يا به صورت ماهواره‌اي با يک
شماره تلفن 5 هزار توماني اعلام مي‌شود و آنقدر جسارت ندارند که حداقل يک
آدرس اعلام کنند، جاي تامل وجود دارد. لذا به‌نظر مي‌رسد که حتي اگر
بدبينانه بخواهيم نگاه کنيم، اعتماد‌کردن به سيستم دارويي کشور و وزارت
بهداشت بهترين حالت ممکن است.
ضمن اينکه واقعا اين داروها جواب داده است.
فرهنگ غلط موجود در جامعه اين است که هر جنس خارجي بهتر است. اين تفکر
اشتباه است. ما بايد به خود برگرديم و توانايي خود را ارتقا دهيم.
ضمن
اينکه واقعا مسائلي که مربوط به سلامتي است، خصوصا در مورد دارو اينطور
نيست که بخواهد کسي را موش آزمايشگاهي کرد. يک پروسه طولاني اطمينان‌بخش
اتفاق مي‌افتد تا يک ماده اوليه تبديل به يک دارو شده و وارد بازار شود.
برخي‌ها
معتقدند خيلي از داروهايي که در ناصرخسرو وجود دارد، حتما تقلبي نيست.
دارويي که به‌صورت سالم و با تاريخ مصرف مشخص دست افراد ناصرخسرو مي‌رسد،
چرا در بازار دارويي قانوني وجود ندارد؟
حتي
اگر حرف شما درست باشد، چه کسي مي‌تواند صحت آن‌را ثابت کند؟ آيا به کسي
که به‌عنوان يک فروشنده دوره‌گرد اقدام به فروش دارو مي‌کند، مي‌توان
اعتماد کرد و پول زيادي را پرداخت؟ چه تضميني هست که دارو واقعي است؟
خوب
من به‌عنوان يک بيمار، درست يا اشتباه دارو را از ناصرخسرو تهيه مي‌کنم و
به پزشک نشان مي‌دهم و پزشک هم ضمن تاييد مي‌گويد،همان است که من مي‌خواهم.
اين را چطور توضيح مي‌دهيد؟
روندي که اين دارو از توليد، حمل و نقل، طريقه نگهداري، محل نگهداري و خيلي مصداق‌هاي ديگر طي کرده را درنظر بگيريد که يک مسئول فني در داروخانه موظف به رسيدگي آن است، آيا صرفا با يک نگاه ساده مي‌شود سلامت آن‌را تشخيص داد؟
حتي اگر هم درست باشد، آيا مي‌توان به مردم گفت برويد و دارو را از
ناصرخسرو تهيه کنيد و به احتمال کم دارو اصل است؟ آيا شما اين را به‌عنوان
يک راهکار مي‌توانيد بيان کنيد؟ طبيعتا نه. يعني هيچ عقل سليمي اين را قبول
نمي‌کند که ما اين مورد را قبول کرده و اطلاع‌رساني کنيم. هرجايي که
سودجويي وسط مي‌آيد خيلي از مصداق‌هاي اخلاق زيرسوال مي‌رود.
آيا برداشته شدن تحريم‌ها مي‌تواند راه را براي قاچاق دارويي باز کند؟
سياست‌هاي
کلي سازمان حتي بعد از برداشته شدن تحريم‌ها تغيير نخواهد کرد. يعني اينکه
همچنان حمايت از توليد داخل و پيروي از سياست‌هاي کلان مقام معظم رهبري و
اقتصاد مقاومتي در صدر اهداف است.
فقط مي‌توان آن واسطه‌ها يا مسائل بانکي
ايجاد شده که دسترسي به دارو را سخت‌تر مي‌کرد تسهيل کرد. اما اينکه بازار
دارويي ايجاد شود، اشتباه است. زيرا دارو حتما بايد طبق سياست‌هاي کلان و
کميسيون‌هايي که برگزار مي شود و با توجه به نياز و خواسته‌هاي موجود وارد
شود.سپید
