به فاجعه عادت کرده‌ایم!

رحمت‌الله حافظی، رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران یکی از این منتقدان بود که در نطق پیش از دستور و سیل جاری شده در برخی از نقاط شمال غرب شهر تهران و استان البرز گفت: «وجود آمارهای ضد و نقیض از میزان تلفات و خسارات از سوی منابع مختلف از ١٢ تا ٦٠ نفر مفقود، ٨ تا ١٢ کشته، ٢٠٠ تا ٣‌هزار نفر روستایی در محاصره سیل و ٥ تا ٦٠ خودروی گرفتار سیلاب، بیانگر این واقعیت است که سازمان مدیریت بحران کشور هنوز نتوانسته است به یک تقسیم کار دقیق و مبتنی بر نظام مشخص بین اعضای سازمان و برای ارزیابی سریع حادثه دست یابد.»

به گفته حافظی، کارگروه‌های این سازمان فاقد برنامه هستند درحالی‌که انتظار می‌رود جایگاهی برای تصمیمات راهبردی و راهگشا باشد و ایجاد هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف نیز بایستی از مهم‌ترین دستاورد این کارگروه‌ها باشد ولی حوادث مکرر گذشته موید خلاف این موضوع است.

او با اشاره به این‌که سازمان‌های هواشناسی،صدا و سیما، مدیریت بحران، پلیس و سایر سازمان‌های ذی‌ربط می‌توانند در کنار هم، یک سیستم هشدار سریع را در مخاطرات قابل پیش‌بینی شکل دهند، تأکید کرد: «این بخش‌ها جزایری و پراکنده هستند و تاکنون نتوانسته‌اند به‌عنوان یک مجموعه متحد و واحد عمل کنند.» او افزود: «پس از این حادثه، شب بیداری مسئولان را شاهد بودیم ولی دریغ از وحدت فرماندهی و هماهنگی، وظیفه اصلی سازمان مدیریت بحران، ایجاد این هماهنگی است که متاسفانه ضعف در این حوزه در تمام بحران‌های چند سال اخیر مشاهده می‌شود و مدیریت بحران در مقابله با سیل اخیر در استان‌های تهران و البرز ضعیف ظاهر شد.»

به گفته حافظی، یکی از دلایل نقش بسیار ضعیف سیستم مدیریت بحران کشور، نداشتن رویکردهای مبتنی بر جامعه در مدیریت بحران از قبیل سامانه هشدار عمومی است. برای جامعه ما هنوز سطوح هشدار و آماده‌باش به‌طور رسمی تعریف نشده و آموزش‌های لازم به مردم ارایه نشده است و سیستم‌های لازم برای این‌که هشدار به سمع افرادی که در معرض خطر هستند، برساند وجود ندارد.

او با بیان این‌که یکی دیگر از نقاط ضعف حاکم بر این سازمان اعمال مصلحت در انتخاب مسئولان و متولیان آن است که این مصلحت‌اندیشی باعث دورشدن افراد علمی و خبره از جایگاه مسئولیت شده است، گفت: شاهد هستیم که افراد سیاسی جایگزین افراد علمی و خبره شده است، از این‌رو قدم اول در باز کردن گره‌های پاسخ به بحران، مسئولیت‌پذیری است که اگر عذرخواهی و عزل مسئولان مقصر در این حادثه را شاهد نباشیم این گام برداشته نخواهد شد و در روزها، ماه‌ها و سال‌های آتی همچنان شاهد تکرار چنین حوادثی خواهیم بود.

رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران همچنین گفت:  طی روز گذشته مردم، بیمارستان به بیمارستان به دنبال عزیزانشان بودند و این نیز بحرانی بود به دنبال بحران اول، که هیچ سازمان یا نهادی مسئولیت پاسخگویی به مردم را به عهده نداشت.

باورنکردنی‌ترین زجرها و استرس‌ها را مصدومان، مفقودین و خانواده‌های آنها متحمل شدند و ضروری است که در اسرع وقت جلسات ترمیم ساختارها شکل گرفته، از عذرخواهی از مردم تا درمان مصدومان، دفن اجساد و پیگیری امور بیمه‌ای در مورد صدمات و خسارات وارده صورت پذیرد. این عضو شورا با انتقاد از تکرار سوء‌مدیریت در شرایط بحران، گفت: «اگر مروری بر اتفاقات ٥٠‌سال گذشته داشته باشیم، می‌بینیم که ما به بروز فجایع عادت کرده‌ایم و به دنبال آن تب داغ بحث‌های انتقادی جر و بحث و مناظره و دوباره سکوت و آرامش تا فاجعه بعدی. موج سینوسی این تب و لرزها هشداری است برای مدیریت بحران کشور تا از خواب غفلت بیدار شوند و در زمان آرامش به فکر مدیریت قبل از بحران باشند، نه جنجال‌های پس از فاجعه.»

حافظی با طرح این سوال که آیا برای تغییر این طرز تفکر و خروج از این غفلت‌ها دیر نشده است؟ گفت: «نکته آخر این‌که حسب شواهد و قرائن ساخت وسازهای بی‌رویه و فروش زمین‌های حاشیه رودخانه یکی از علل اصلی خسارت‌های اخیر بوده که در محل خود جای بررسی و تامل دارد.»

حبیب کاشانی، عضو دیگر شورا هم در جلسه دیروز شورا درباره حادثه سیلاب یکشنبه در تهران گفت: در این حادثه تنها ٧ دقیقه بارندگی باران را داشته‌ایم و این خسارت‌های بسیاری را بر جای گذاشت، اگر شدت بارش باران ٢٠ دقیقه طول می‌کشید چه اتفاق‌های ناگواری ایجاد می‌شد؟
او افزود: بهتر است اینگونه حوادث را گردن یکدیگر نیندازیم و حادثه سیلاب واقعیتی است که اتفاق افتاده و مشابه آن نیز مجددا اتفاق می‌افتد لذا باید آمادگی‌مان در برابر حوادث بیشتر شود و اگر زلزله‌ای با بیش از ٥ ریشتر در تهران اتفاق بیفتد شاهد چه حوادث تلخی خواهیم  بود.