با زندگی مهربانتر باشیم

به گزارش شفا آنلاین، دهه شصتی ها به خوبی به خاطر دارند انیمیشن هایی که به نسل ما آموزش می داد که " شهر ما خانه ما " است و بنابراین ناخودآگاه وقتی پدرمان دستش را از شیشه ماشین بیرون می برد تا پوست میوه ای را به بیرون پرتاب کند با موضعی حق طلبانه می گفتیم فراموش نکنیم که شهر ما خانه ماست. اکنون نیز پس از گذشته سالها هنوز همون بچه های دهه 60 با چنین تفکری زندگی می کنند ولی آیا ما توانستیم با تداوم چنین رویکردی به آموزش نسل جدید بپردازیم ؟

نظافت و پاکی در آموزه های ملی و دینی نیز همواره از جایگاه ویژه ای برخوردارند و پیامبران و بزرگان دینی نیز ما را به رعایت این مهم توجه داده اند ؛ ولی آنچه اکنون هر روزه با آن مواجه می شویم کمی دور از فرهنگی است که پیشینیان، ما را به آن رهنمون کرده اند.

بشر امروزی بیش از آنکه به آبادانی و حفاظت محیط زیست توجه داشته باشد، با استفاده از تکنولوژی های ساخته دست خود، به تولید انبوهی از تخریب گرهای زیست بوم ها می پردازد. اما این بعد فراتری از عدم رعایت پاکیزگی زمین، زیستگاه بشر است.

تولید زباله‌های خانگی و عدم رعایت نظافت شهری از مهم ترین موضوعاتی هستند که که شاید این روزها به دغدغه ای برای شهرهای بزرگ تبدیل شده اند و طراحی سیستم های مکانیزه برای جبران بی توجهی شهروندان در الویت مدیران شهری قرار دارد.

به خاطر داریم که اولین بار که شهرداری تهران سطل های بزرگ جمع آوری زباله ها را بر سر کوچه هایمان قرار داد، تلاش ها بر این بود که فرهنگ نوینی را در پاکیزگی شهرمان حاکم سازیم؛ اما متاسفانه آنچه کمی پس از این اقدام شاهد بودیم انبوه کیسه های زباله ای بود که در اطراف این سطل های زباله انباشت شده بودند.

البته این قابل  انکار نیست که رشد جمعیت شهرنشینی و مهاجرت پذیری شهرهای بزرگ و البته رشد آلاینده های صنعتی، حفظ نظافت شهری را با مشکلاتی رو به رو ساخته است ولی آنچه مهم است اینکه وقتی به بررسی وضعیت شهرهای بزرگ جهان می پردازیم توریستی ترین شهرهای جهان از پاک ترین شهرها هستند که مقاصد گردشگری قرار گرفته اند و البته هستند مقاصد دیگری که بنابر جاذبه تاریخی و باستانی علی رغم تمام مسائل، انتخاب گردشگران قرار می گیرند ولی آنچه مهم است خاطره خوبی است که از دیدن یک محیط به شما دست می دهد.

مثلا وقتی به هند سفر می کنید بعد از مدت ده روز احساس خستگی بر شما چیره می شود؛ به دلیل محیط پیرامونی که عدم پاکیزگی اش بر شما غلبه کرده است . این همان اصلی است که اینک به عنوان سرزندگی شهری مورد توجه بسیاری از مدیران شهری قرار گرفته است ، ولی آنچه مهم است اینکه در ایجاد چنین رویکردی تنها مدیران و مسئولان نیستند که می توانند به طور مثال با قراردادن سطل زباله در خیابان ها و یا کندن انبوه برچسب های تبلیغاتی فاقد معنا در کوچه و معبر، به ایجاد نشاط اجتماعی و آرامش روانی و بصری شهروندان کمک کنند؛ بلکه این توجه به فرهنگ نظافت گرایی است که موجب می شود تا از محیطی پاک و سرزنده برخوردار باشیم. 

وقتی هنوز در شهرمان می بینیم که فردی ته سیگارش را از شیشه ماشینش به بیرون می اندازد تا داخل ماشین خود را تمیز نگه دارد آیا می توانیم امیدوار باشیم تا فرهنگ حفظ محیط زیست در اندیشه نسل بعدی نیز نهادینه شود؟  

البته نمی توان گفت که سیستم مکانیزه نظافت شهری در شهرهای بزرگ ما با کمبودهایی رو به رو نیستند ولی آنچه مهم تر از این فرایند توسعه مکانیکی می باشد توجه به تغییر فرهنگی است که به شهروندان این گونه القا می کند که آنها در قبال حفظ زیبایی کالبد شهری مسئولیتی ندارند و مدیریت شهری موظف به حفظ و جمع آوری زواید است. جاری شدن چنین تفکری بر شهرنشینی شهروندان چندان از همان شعارهای دهه 60 فاصله نگرفته است و باید به دنبال علت آن بود.

برخی از کارشناسان حتی معتقدند که عدم توجه شهروندان نسبت به محیط شهری می تواند نوعی رفتار اعتراضی به شرایط اجتماعی باشد که به اصطلاح " وندالیسم " گفته می شود . وندالیسم در اصطلاح جامعه­ شناسانه و سیاسی به اقداماتی گفته می­شود که برخی افراد، بویژه جوانان، در آسیب زدن به اموال دیگران و مخصوصاً اموال عمومی شهری انجام می­دهند.

در تعریف وندالیسم، برخی آن را اقدامی در غیر جایگاه خود تعریف کرده­اند. به عنوان مثال، نوشتن یادگاری به خودی خود امر مذمومی نیست، ولی هنگامی که این کار در یک مکان عمومی و یا بر اثری هنری یا باستانی صورت گیرد مذموم قلمداد می­شود.  شیوع وندالیسم در فضای شهری و تناوب بالای آن نشان از بیماری اجتماعی دارد که لازم است آسیب­شناسی شده و مدیران شهری به دنبال درمان آن برخیزند. برای این آسیب می­توان ریشه­های روانی، اجتماعی- فرهنگی مختلفی در نظر گرفت ، که البته کاهش فاصله طبقاتی در زندگی شهرنشینی از موثرترین راهکارها خواهد بود .

بنابراین هر چند که برنامه ریزی مدیریت شهری برای حفظ نظافت شهری قابل توجه است ولی به نظر می رسد که ارتقاء فرهنگ عمومی به سمت حفظ و حراست از محیط اجتماعی و محل زندگی برای حفظ شادی و آرامش روانی مهم تر باشد.

شهر