به گزارش شفا آنلاين،این روزها خیلی از افراد با مشکل خشکی چشم درگیر هستند و نمی‌دانند باید حتما برای درمان آن اقدام کنند. در حالت عادی، اشک، چشم‌های ما را مرطوب نگه می‌دارد، اما چه می‌شود که چشم‌ها خشک می‌شوند؟
دکتر فیروزه رحیمی، فوق‌تخصص قرنیه و استاد دانشگاه علوم‌پزشکی تهران می‌گوید: ما دو نوع اشک داریم؛ اشکی که در زمان هیجان مثل شادی و غم یا وقتی در معرض یک عامل محرک مثل بو، پیاز و... قرار می‌گیریم، جاری می‌شود و اشکی که باید به‌طور معمول در سطح چشم وجود داشته باشد. این دو اشک با هم تفاوت دارند. مقدار اشکی که باید دائم در چشم وجود داشته باشد، آنقدر کم است که از چشم سرازیر نمی‌شود. این اشک از غدد اشکی که در سطح چشم پراکنده هستند، ترشح و با پلک زدن در سطح چشم پخش می‌شود. درواقع، شاید مهمترین فایده 8 تا 15 بار پلک‌زدن در هر دقیقه این است که اشکی را که در سطح چشم ترشح شده، به همه جای آن پخش کند. او ادامه می‌دهد: وجود این اشک برای رساندن مقداری مواد غذایی به سلول‌های سطح قرنیه و ملتحمه هم لازم است بنابراین کم شدن و ترشح نشدن آن علاوه بر این‌که باعث خشکی چشم می‌شود، حیات سلول‌های چشم را هم به خطر می‌اندازد. این چشم‌پزشک تاکید می‌کند در حال حاضر خشکی چشم یکی از مشکلات شایع و علل مهمی است که مردم را به مطب چشم‌پزشکان می‌کشاند.
چرا اشک کم می‌شود؟
دکتر رحیمی در پاسخ به این سوال می‌گوید: کم شدن اشک دلایل مختلفی دارد؛ مثلا بالا رفتن سن می‌تواند باعث کم شدن ترشح اشک شود. این حالت بخصوص در خانم‌ها در سنین یائسگی تشدید می‌شود. علاوه بر این، مصرف بعضی داروهای آرامبخش، خواب‌آور، بعضی داروهایی که برای درمان مشکلات گوارشی تجویز می‌شود و... میزان ترشح اشک را کم می‌کند. ابتلا به بیماری‌هایی مثل دیابت و... هم می‌تواند باعث ترشح کمتر اشک شود.
گاهی بیماری با همین علامت خشکی چشم مراجعه می‌کند و معلوم می‌شود قند خونش بالاتر از حد معمول و به دیابت مبتلاست. این متخصص قرنیه بااشاره به این‌که بعد از شیمی‌درمانی و رادیوتراپی هم ممکن است ترشح اشک کم شود، می‌افزاید: در بعضی مشاغل هم احتمال این‌که فرد دچار خشکی چشم شود، بیشتر است. مثلا تعداد دفعات پلک زدن کسانی که با رایانه زیاد کار می‌کنند، به دلیل این‌که ساعت‌ها به صفحه نمایشگر آن زل می‌زنند، کم می‌شود بنابراین اشک در سطح چشمشان پخش نمی‌شود و فرد دچار علائمی مثل سوزش و قرمزی چشم خواهدشد. این بیماری خیلی شایع است چون تعداد افرادی که امروزه با رایانه کار می‌کنند زیاد است. علاوه بر این، ریزگردها و آلودگی‌های موجود در هوا هم می‌توانند علائم خشکی چشم را تشدید کنند.
خشکی چشم و دردسرهایش
معمولا مشکل افرادی که دچار خشکی چشم می‌شوند، خفیف است و تعداد کمی دچار خشکی چشم شدید می‌شوند که آنها را مستعد بروز زخم چشم می‌کند. دکتر رحیمی با بیان این مطلب توضیح می‌دهد: اشک برخی افراد ممکن است کمتر از حد معمول باشد و آنها را مخصوصا اواخر روز و بعد از کار طولانی دچار علائمی مثل قرمزی و سوزش چشم کند. این بیماران حس می‌کنند جسمی خارجی در چشمشان وجود دارد و حتی وقتی پلک می‌زنند، تماس پلک با سطح چشم را احساس می‌کنند. اینها نشانه‌های خشکی چشم خفیف است و مشکل بیشتر افرادی که هم دچار درجه‌هایی از خشکی چشم هستند، با قطره‌های اشک مصنوعی، پمادهای نرم‌کننده برای هنگام خواب، زدن عینک آفتابی در فضای آزاد، حضور در محیطی با رطوبت کافی، قرار نگرفتن در معرض باد مستقیم خنک‌کننده‌ها و حتی بادی که از پنجره به درون ساختمان یا اتومبیل می‌وزد، کاهش و بهبود می‌یابد. لازم است این بیماران در روز چند بار صورتشان را بشویند و از اشک مصنوعی و اگر امکان دارد، در محیط زندگی و کار از دستگاه‌های بخور که رطوبت ایجاد می‌کنند، استفاده کنند. رطوبت تا حد زیادی به تخفیف علائم کمک می‌کند به‌طوری که برخی بیماران می‌گویند وقتی از تهران به سمت شمال ایران که رطوبت بیشتری دارد می‌رویم، احساس آرامش و بهبود می‌کنیم و علائممان کمتر می‌شود.
به گفته این استاد دانشگاه، استفاده از کمپرس آب گرم هم تا حد زیادی به این بیماران کمک می‌کند و توجه به بهداشت مژه‌ها و لبه پلک هم برایشان ضروری است چون شوره‌هایی که روی مژه برخی افراد وجود دارد، علائم خشکی چشم را تشدید می‌کند بنابراین باید این شوره را بشویند. علاوه بر این، کسانی که ساعت‌ها با رایانه کار می‌کنند، لازم است ارادی هم پلک بزنند و مدت طولانی به صفحه نمایشگر زل نزنند تا همان مقدار اشکی که دارند، در چشمشان خوب پخش شود و اشک مصنوعی هم استفاده کنند.
مصائب خشکی شدید چشم
دکتر رحیمی می‌گوید: گاهی خشکی چشم شدید است و باعث می‌شود سلول‌های سطح قرنیه خشک و کنده شوند و زیر آنها زخم به وجود آید. اضافه شدن میکروب به این زخم‌ها هم عفونی شدن آنها را به دنبال دارد. این متخصص قرنیه تاکید می‌کند: البته این مشکل شایع نیست و افرادی که به علت خشکی چشم به آنها گفته شده باید از قطره اشک مصنوعی استفاده کنند، نباید نگران شوند که حتما دچار زخم قرنیه و عفونت خواهندشد. این اتفاق بیشتر برای کسانی که دچار بیماری‌های زمینه‌ای مثل آرتریت روماتوئید (التهاب مفاصل) هستند، بیمارانی که پیوند مغز استخوان برایشان انجام شده، رادیوتراپی شده‌اند و... می‌افتد که به توجه خاصی نیاز دارند و معمولا روش‌های دیگری غیر از روش‌های معمول درمان چشم باید برای درمان آنها به کار رود. او در مورد درمان خشکی چشم شدید توضیح می‌دهد: گاهی مجبور می‌شویم سوراخ خروجی مجرای اشک را با روش‌هایی ببندیم تا اشک کمی هم که وجود دارد یا اشک مصنوعی، از آن خارج نشود چون در حالت عادی اشک ما از منافذ ریزی که در کناره داخلی پلک‌هایمان است، به پشت بینی‌مان می‌ریزد. اصلا رطوبت بینی مربوط به اشک است، به‌طوری که خیلی از بیماران دچار خشکی چشم، از خشکی بینی هم شکایت دارند. به دلیل همین رابطه است که وقتی گریه می‌کنیم، دچار آبریزش بینی هم می‌شویم. البته داروهایی غیر از اشک مصنوعی هم برای این بیماران تجویز می‌شود. این داروها در تولید اشک تاثیر می‌گذارند و گاهی هم از سرم خون بیمار قطره‌هایی تهیه می‌کنیم تا علاوه بر نرم کردن چشم، مواد تغذیه‌ای و لازم را به سلول‌های قرنیه برساند.
در استفاده از اشک مصنوعی محتاط باشید
این استاد دانشگاه با اشاره به این‌که قطره اشک مصنوعی در کشورهای دیگر «بدون نسخه پزشک» در اختیار افراد قرار می‌گیرد و برای تهیه‌ا‌ش به نسخه پزشک نیاز نیست، ادامه می‌دهد: درباره مصرف این قطره‌ها، نکته مهمی وجود دارد؛ قطره‌های اشک مصنوعی به دو شکل وجود دارند، بسته‌بندی و در ظرفی شبیه بقیه قطره‌ها و به صورت دوز واحد (سینگل دوز). حسن اشک مصنوعی با دوز واحد، این است که ماده نگهدارنده ندارد و اگر بیمار مکرر از آنها استفاده کند، بی‌خطرتر از قطره‌های معمولی است که حاوی ماده نگهدارنده هستند. او ادامه می‌دهد: به‌دلیل مواد نگهدارنده از قطره‌های معمولی نباید پیش از 4 تا 5 بار در روز استفاده کرد چون ماده نگهدارنده موجود در این قطره‌ها که برای آلوده نشدن آنها اضافه می‌شود، می‌تواند برای سطح چشم آزاردهنده باشد پس بیماری که به بیش از 5-4 بار در روز به استفاده از اشک مصنوعی نیاز دارد، باید از قطره‌هایی که حاوی ماده نگهدارنده نیست، استفاده کند.
چه زمانی به چشم‌پزشک مراجعه کنیم؟
بیمارانی که می‌دانند در اثر شغل و کاری که دارند، دچار خشکی چشم خفیف شده‌اند و یک‌بار به چشم‌پزشک مراجعه کرده‌اند، می‌توانند خودشان مصرف قطره مصنوعی را ادامه دهند. رحیمی با بیان این مطلب، می‌افزاید: برخی بیماری‌های زمینه‌ای وجود دارد که علائم خشکی چشم مبتلایان به آنها شدیدتر است و باید حتما تحت‌نظر متخصص چشم‌پزشک قرار بگیرند. از طرفی بیماری زمینه‌ای مبتلایان به آرتریت روماتوئید یا دیابت و... باید درمان شود. در این صورت خیلی از علائم چشمی‌شان تخفیف پیدا می‌کند. او تاکید می‌کند: خیلی وقت‌ها بیمارها خودشان به تجربه درمی‌یابند چه علائمی مشکلشان را تشدید می‌کند، مثلا نشستن کنار پنجره باز اتومبیلی که در حال حرکت است، چشم‌ها را بیشتر خشک می‌کند، حتی می‌فهمند باد پنکه بیشتر آزارشان می‌دهد ولی در محیطی که کولرهای آبی دارد، مشکلشان کمتر می‌شود چون این کولرها رطوبت وارد محیط می‌کنند. البته نباید در معرض باد مستقیم آن هم قرار بگیرند. در هر حال استفاده از هر وسیله‌ای که رطوبت هوا را افزایش دهد، اوضاع خشکی چشم را بهتر می‌کند. یکی دیگر از روش‌هایی که خیلی زیاد خشکی چشم را تسکین می‌دهد، استفاده از کمپرس گرم و مرطوب است. این کار علاوه بر این‌که به چشم رطوبت می‌دهد، چربی‌ها و ذراتی که لبه پلک جمع می‌شود و می‌تواند وارد چشم شود را از بین می‌برد و بیمار احساس راحتی بیشتر خواهد کرد.
به گفته این فوق‌تخصص قرنیه، خانم‌های دچار خشکی چشم نباید از کرم‌های دور چشم و ضدآفتاب در نزدیک چشمشان استفاده کنند چون اشک کافی هم ندارند که آنها را از چشمشان بشوید، بنابراین اگر ذرات کرم وارد چشمشان شود، باقی می‌ماند و به چشمشان آسیب می‌زند.
جام جم سرا
