حال تصور کنيد که با تولد فرزند ديگر، فرزند اول بايد براي هميشه با اين شرايط ايده آل خداحافظي کند؛ و کسي جز آن نوزاد نو رسيده، مسبب پايان يافتن اين دوران پادشاهي نبوده است! همچنين فرزند اول مشاهده مي کند که نوزاد تنها با کمي گريه و جيغ و داد، به آساني مي تواند به هر خواسته اي دست يابد و اين در حالي است که ممکن است به علت گرفتاري والدين او حتي از حقوق اوليه خود مانند آغوش مادر نيز محروم شود. گاه اين محروميت ها با تذکرهاي پي در پي والدين با اين مضمون که " تو بزرگ شدي و بايد اين چنين يا آن چنان رفتار کني" توامان مي شود. مشکلات فرزند اول با فرزند دوم اغلب زماني افزايش مي يابد که فاصله سني دو کودک بسيار کم يا بسيار زياد باشد. در اين خصوص، به طور ويژه نحوه آماده ساختن کودک اول براي پذيرش تولد فرزند ديگر، بسيار حائز اهميت است. بنابراين اگر شرايط فرزند اول را با ديدي گسترده تر مورد توجه قرار دهيم در مي يابيم که بد خلقي ها و واکنش هاي برخي از اين کودکان به تولد کودک ديگر، چندان هم غيرطبيعي نيست!
براي آنکه بتوانيد يک رابطه مثبت ميان فرزندان خود ايجاد کنيد بهتر آن است که قبل و پس از تولد نوزاد دوم زمينه لازم را فراهم آوريد و رفتارهاي خود را به دقت با موقعيت جديد تنظيم کنيد در ادامه به چند نمونه از اين راهکارها اشاره مي کنيم:
۱ - او را در جريان بگذاريد: مادر مي تواند خبر بارداري خود را با زباني ساده به آرامي و در جوي آکنده از محبت به کودک اول خود اطلاع دهد.
۲ - از دادن وعده هاي غير ممکن پرهيز کنيد: مثلاً نبايد به فرزند اولتان بگوييد: «قرار است براي تو يک همبازي بيايد». زيرا با اين کار يک تصور غير واقعي را در ذهن او به وجود مي آوريد و بعدها خود اين ايجاد توقع مشکل ساز خواهد شد.
۳ - اجازه دهيد با جنين ارتباط برقرار کند: اغلب کودکان از لمس کردن شکم مادر، صحبت کردن، شعر خواندن يا توضيح وقايع روزمره براي خواهر يا برادري که هنوز نديده اند لذت مي برند، اما بايد با حفظ حريم ها، پاسخ هاي ساده و در عين حال صادقانه به او بدهيد، البته اين اطلاعات بايد به صورت طبقه بندي شده باشد.
۱ -به فرزند اول تان مسئوليت دهيد: نسبت به استفاده از همکاري و کمک کودک بزرگ تر براي پرورش فرزند بعدي، ابراز نياز کنيد و حس مسئوليت او در اين زمينه را برانگيزيد، اما به نحوي رفتار نکنيد که تصور کند تولد فرزند ديگر به معني نياز به تلاش و خستگي بيش از اندازه او و والدين است.
۲ - دروغ نگوييد: ارائه اطلاعاتي مانند اينکه به احتمال زياد نوزاد با گريه کردن اندکي شرايط و آرامش خانه را تغيير مي دهد خوب است اما نبايد براي نشان دادن وفاداري خود به فرزند اول از واژه هاي منفي استفاده کنيد، مثلاً نگوييد نوزاد تازه به دنيا آمده نمي فهمد، بچه بدي است يا...
۳ - نظر فرزندتان را جويا شويد: اگر قرار است که مکان نوزاد جديد را در اتاق فرزند اول قرار دهيد يا امکانات خاصي را برايش تهيه کنيد از نقطه نظرات و يا همکاري فرزند خود در سطح توانايي اش استفاده کنيد و در اين ميان نيازهاي او را هم در نظر بگيريد.
۴ - براي او وقت بگذاريد: در گام هاي بعد بايد تلاش کنيد تا وقت خود را به گونه اي تنظيم کنيد که زمان هايي را به طور اختصاصي با فرزند اول خود سپري کنيد؛ مثلاً با او بازي کنيد و يا به خريد برويد. همواره به ياد داشته باشيد که او هم در حد خود بايد از دوران خردسالي اش استفاده کند و هنوز به محبت شما احتياج دارد.
۵ - با همسرتان هماهنگ باشيد: هماهنگي بين والدين براي مديريت اين موقعيت جديد، اهميت بسزايي دارد خصوصاً کمک هاي پدر مي تواند فرصت بيشتري را براي مادر ايجاد کند تا به فرزند اول هم رسيدگي کند.
۶ - حسادتش را تحريک نکنيد: به ديگر بستگان نيز يادآوري کنيد که به کودک بزرگ تر توجه کنند و با شوخي هاي بي جا حس حسادت او را تحريک نکنند.
۷ - تفاوت ها را توضيح دهيد: وقتي تفاوت هاي جنسيتي نيز وجود دارد علاوه بر تشريح تفاوت هاي سني بايد اين ويژگي ها را نيز براي فرزند اول ملموس کنيد؛ مثلاً اين که دخترها ممکن است اسباب بازي هاي متفاوتي از پسرها داشته باشند يا لباس هاي شان فرق کند، اما اين فقط مربوط به تفاوت هاي آنان است و هيچ گونه معناي برتري را به همراه ندارد. در هر حال به ياد داشته باشيد که اندکي بد خلقي طبيعي است و بايد در اين مرحله با صبوري رفتار کنيد تا کودک آمادگي لازم را کسب کند.
کتاب‌هايي را براي فرزند اولتان بخوانيد که با به دنيا آمدن بچه هاي کوچک و اضافه شدن آنها به جمع خانواده، خوشبختي بيشتري براي فرزندان حاصل شده است. گرچه، ممکن است فرزند اولتان، به طور کامل صحبت‌هاي شما را درک نکند؛ ولي به اين شکل، اطلاعات لازم را کسب مي کند و در رابطه با ورود بچه جديد به خانواده توجيه و آماده مي شود.
با وجود اين حقيقت که فرزند اولتان به خواهر يا برادر بزرگ تر تبديل مي شود، او را از فعاليت هاي مختص دوران خردسالي اش محروم نکنيد و نشاط وسرخوشي مختص آن زمان را از او نگيريد. تصور نکنيد که با به دنيا آمدن بچه جديد، فرزند اولتان مجبور است که به جاي خوابيدن در تخت دوران خردسالي اش، روي يک تخت ديگر بخوابد،به خصوص اگر احساس مي کنيد که از خوابيدن در تخت نوزادي، هنوز لذت مي برد و در آن راحت است. حتي اگر فرزند اول تان هنوز از پوشک استفاده مي کند، بگذاريد کمي ديگر اوضاع به همان روال پيش برود و حتي اگر به او شير مي دهيد آن را قطع نکنيد.چرا که او هنوز خودش يک بچه است و نيازهاي خاص خودش را دارد! انتظار اين را داشته باشيد که او دوست داشته باشد مثل سابق در آغوش گرفته شود و از گرماي تن شما و زمزمه هايي که زير گوشش نجوا مي کرديد، برخوردار شود.
به او عکس هاي دوران نوزادي اش و هدايايي را نشان دهيد که وقتي تازه متولد شده بود، دريافت مي کرد و علاقه و توجهي را به يادش بيندازيد که در آن زمان کسب مي کرد.
خريدن اسباب بازي هاي جديد براي فرزند اولتان هم مفيد و سودمند واقع خواهد شد. چرا که وقتي فرزند دومتان به دنيا مي آيد، توجه و هداياي ديگران معطوف او مي شود، در اين شرايط فرزند اولتان چيزهايي براي خودش خواهد داشت که سرش با آنها گرم باشد وبه خواهر يا برادر کوچکش حسادت نکند.
فرزند اولتان را درگير فعاليت هايي کنيد که قادر به انجامشان است و مي تواند او را از بچه تازه متولد شده مجزا کند و به اين ترتيب اين پيام را به او برسانيد که چون ديگر يک طفل کوچک نيست، مي تواند کارهاي خاصي را انجام دهد. او را در آغوش بگيريد، برايش کتاب بخوانيد، يک جدول يا معماي ساده را باهم حل کنيد و ديگر فعاليت هايي را با او انجام دهيد که لازمه و متناسب با سن و رشدش است، به اين ترتيب، شور و شوق او از بزرگ شدنش و انجام کارهايي ادامه پيدا مي کند که وقتي نوزاد بود قادر به انجامشان نبود، ولي حالا از توانايي انجام آن برخوردار است.
خراسان
