علایم و دلایل یائسگی مردان

البته سیر یائسگی مردانه متفاوت تر و بسیار آهسته تر از یائسگی زنانه است، به طوری که برای مرد محسوس نیست ولی در بعضی از مردان این کاهش سطح هورمون ها آنقدر سریع است که باعث بروز مشکلات جسمی و زناشویی می شود.

با دکتر حسین کرمی، فوق تخصص بیماری های کلیه و مجاری ادرار و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، درباره علل یائسگی مردانه، نشانه ها و درمان های آن گفتگو کرده ایم.


یائسگی مردانه چیست و در چه سنی اتفاق می افتد؟

- یائسگی مردانه بعد از 40 سالگی و با روندی کاملا تدریجی، به دنبال کاهش هورمون تستوسترون که نوعی هورمون آندروژنی است، اتفاق می افتد. البته ترشح تستوسترون روند نزولی را طی می کند ولی قطع نمی شود و مردان قدرت باروری خود را از دست نمی دهند. میزان کاهش آندروژن ها در هر مردی سالانه حدود یک درصد است. آمارها نشان می دهد 20 درصد از مردان بالای 60 سال، 30 درصد ازت مردان بالای 70 سال و 50 درصد از مردان بعد از 80 سالگی دچار کاهش سطح هورمون های جنسی مردانه می شوند.

کاهش هورمون های مردانه چه علائمی دارد؟

- کاهش میل جنسی، کاهش حجم عضلات، کاهش تمرکز، اختلال خواب، ضعف، بی حالی و خستگی زودرس می توانند از علائم کاهش هورمون تستوسترون باشند. البته این علائم فقط نشانه یائسگی مردانه نیستند و باید بررسی آزمایشگاهی انجام شود.

یعنی باید سطح هورمون در آزمایشگاه اندازه گرفته شود؟

- در آزمایشگاه سطح هورمون تستوسترون خون اندازه گیری می شود. اگر سطح آن کمتر از 200 نانوگرم در 100 سی سی خون باشد، آندروپوز یا یائسگی مردانه اتفاق افتاده ولی اگر بین 200 تا 300 نانوگرم در 100 سی سی خون باشد، نشاندهنده کحاهش هورمون یا شروع یائسگی است. مردان یائسه یا در حال یائسگی، از نظر کلسترول و هورمون ال دی ال نیز بررسی می شوند چون با قطع ترشح هورمون مردانه، این دو افزایش می یابند و احتمال بروز تصلب شرایین و حمله های قلبی و مغزی را افزایش می دهند، بنابراین جلوگیری از یائسگی زودرس و به تاخیر انداختن آن نقش مهمی در سلامت جنسی و جسمی مردان دارد.

آیا کاهش میل جنسی در مردان به دلیل کاهش هورمون های جنسی است؟

- کاهش میل جنسی ممکن است ریشه در مسائل روانی مانند افسردگی، اختلال های خلقی یا بیماری های جسمی مانند دیابت، فشار خون مزمن و ... هم داشته باشد. همچنین میل جنسی مردانی که خواب خوبی ندارند، شغل پراسترس دارند و به طور کلی کیفیت زندگی شان خوب نیست نیز کاهش می یابد بدون اینکه سطح هورمون تستوسترون شان پایین باشد.

گاهی علت قطع یا کاهش تستوسترون عوامل دیگری است؛ ترشح تستوسترون از غده ای به نام هیپوتالاموس و با ترشح هورمونی به نام جی ان آر اچ تنظیم می شود. این هورمون هیپوفیز را تحریک می کند و هورمون دیگری به نام ال اچ ترشح می شود که باعث تحریک بیضه و ترشح تستوسترون خواهد شد. اگر به هر دلیل اختلالی در این مسیر وجود داشته باشد، ترشح تستوسترون با مشکل مواجه خواهد شد، بنابراین وقتی مردی با شکایت از کحاهش میل جنسی به پزشک مراجعه می کند، همه جوانب باید در نظر گرفته شود.

چطور می توان یائسگی را به تاخیر انداخت؟

- کاهش تستوسترون خون با افزایش سن اجتناب ناپذیر و جزیی از پدیده فیزیولوژیک بدن است. برای اینکه یائسگی مردانه خفیف تر شود و شدت آن به تاخیر بیفتد، باید شیوه زندگی سالم باشد. استعمال دخانیات، مصرف الکل، نداشتن تحرک، اضافه وزن، مصرف غذاهای ناسالم، بیماری های روانی و جسمی مانند فشار خون و دیابت، مصرف داروهای اعصاب و روانگردان به تدریج باعث کاهش هورمون مردانه و ایجاد یائسگی زودرس مرد می شود.

متاسفانه ورزشکاران زیادی از هورمون تستوسترون به عنوان دارویی برای عضله سازی استفاده می کنند اما تزریق این هورمون به داخل عضله و برای حجیم کردن آن عوارض متعددی دارد که یکی از این عوارض، ابتلا به سرطان پروستات زودرس است. متاسفانه ترکیب های هورمونی به راحتی در اختیار آقایان قرار می گیرد در حالی که به هیچ وجه نباید بدون نظر پزشک از این هورمون ها استفاده کنند.

آقایان به فکر خودشان باشند؛ مخصوصا بعد از 40 سالگی

بهترین درمان یائسگی مردانه، پیشگیری است و همه مردان باید کیفیت زندگی شان را به خصوص بعد از 40 سالگی افزایش دهند؛ مثلا ورزش کنند، غذاهای خوب بخورند و بیماری های زمینه ای مانند دیابت و فشار خون شان را کنترل کنند.

در مواقعی هم که اختلالی در مسیر ترشحی تستوسترون وجود دارد، می توان با جایگزین کردن هورمون هایی مشکل بیمار را برطرف کرد اما وقتی برای مردی تشخیص یائسگی داده شد و میزان هورمون تستوسترون پایین بود، بهترین کار این است که درمان آغاز شود. درمان معمولا با تزریق هورمون تستوسترون است. البته تستوسترون به صورت ژل یا قرص هم وجود دارد که حتما باید با نظر پزشک مصرف شود و در غیر اینصورت عارضه خواهد داشت.

نگاه فوق تخصص اندویورولوژی

7 راه طبیعی افزایش تستوسترون

دکتر محمدحسین سلطانی - عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی:

کاهش تستوسترون یا هورمون مردانه با افزایش سن طبیعی است ولی عواملی مانند ابتلا به بیماری های کبدی، کلیوی، مشکلات غده هیپوفیز در مغز، بیماری های انسدادی ریه، صدمه به بیضه ها در اثر ضربه یا پرتودرمانی، مصرف داروهای استروئیدی، مصرف بعضی از داروها مانند سیپروترون استات و اسپیرونولاکتون، مصرف زیاد کافئین، غذاهای غنی از پروتئین و کربوهیدرات و خوردن زیاد سویا (حاوی فیتواستروژن است) سطح تستوسترون را پایین تر می برند؛ بنابراین توصیه می شود مردان به خصوص بعد از 40 سالگی این نکته ها را در نظر داشته باشند و مثلا از مصرف چای زیاد، سویا و ... اجتناب کنند. البته راه هایی هم وجود دارد که می توان با آنها سطح تستوسترون خون را افزایش داد:

1) کاهش وزن

2) خواب کافی

3) ورزش روزانه

4) ترک سیگار و الکل

5) مصرف مکمل روی: روی باعث کاهش فعالیت آنزیمی به نام آروماتاز می شود که مسئول تبدیل تستوسترون به استروژن است. روی در غذاهایی مانند دانه های روغنی، جگر و غذاهای دریایی نیز یافت می شود.

6) افزایش مصرف سبزیجات، روغن ماهی یا قرص امگا 3، اسید فولیک، ویتامین های B6، B12 و B کمپلکس، تخم مرغ و جوانه گندم.

7) مدیریت استرس و کاهش مصرف چای، قهوه، سویا و گوشت قرمز.


سلامت