» عمومی
شفا آنلاين-اختلال بلع عبارت است از مشکل در گرفتن يا برداشتن مواد غذايي، مکيدن، جويدن و بلعيدن آن. اگر شخصي نتواند ماده غذايي را بردارد و آن را به طرف دهان ببرد و لب‌هايش را کاملا ببندد تا ماده خوراکي را در دهان خود نگه‌دارد، دچار اختلال بلع است.
به گزارش شفا آنلاين،دکتر مرضيه پورجواد،دکتراي تخصصي آسيب‌شناسي گفتار و زبان، عضو هيات‌علمي دانشگاه علوم‌پزشکي کاشان گفت: غذا خوردن نوعي مهارت اجتماعي محسوب ميشود و ضعف و ناتواني در اين عمل مي‌تواند باعث تضعيف قواي جسماني و حتي افسردگي و گوشه‌گيري شود. خوردن و نوشيدن از نيازهاي ضروري و حياتي براي حفظ سلامت عمومي، رشد اندام‌ها و بقاي هر انساني است. ناتواني و ضعف در خوردن و بلعيدن غذا باعث ميشود بافت‌هاي بدن از پروتئين‌ها، کربوهيدرات‌ها، ويتامين‌ها و مايعات محروم شود و در نهايت باعث عوارضي مانند تب، عفونت ريه، خشکي پوست و دهان، خفگي، سوءتغذيه و کاهش وزن شود.
اختلال بلع؛ علل و عوارض
اختلال بلع عبارت است از مشکل در گرفتن يا برداشتن مواد غذايي، مکيدن، جويدن و بلعيدن آن. اگر شخصي نتواند ماده غذايي را بردارد و آن را به طرف دهان ببرد و لب‌هايش را کاملا ببندد تا ماده خوراکي را در دهان خود نگه‌دارد، دچار اختلال بلع است. خوردن و آشاميدن، عملکردهايي هستند که با روابط اجتماعي، پذيرش و مشارکت‌هاي اجتماعي و تفريح‌ها در ارتباط هستند.
رايج‌ترين علل اختلال بلع عبارتند از: سکته مغزي، ضربه مغزي، بيماري پارکينسون، ام‌اس، آلزايمر، خشکي شديد دهان و از دست دادن دندان‌ها.
رايج‌ترين عوارض اختلال بلع عبارتند از: از دست دادن آب بدن، سوءتغذيه، کاهش وزن، تغيير وضعيت سلامت عمومي فرد، عفونت دستگاه تنفسي، افزايش طول مدت بستري شدن در بيمارستان، افزايش هزينه‌هاي درماني، کاهش کيفيت زندگي و...
16 توصيه به سالمنداني که اختلال بلع دارند
راهکارهاي کاهش احتمال وقوع آسپيراسيون در سالمندان مبتلا به اختلال بلع عبارتند از:
1) قبل از شروع وعده غذايي خود حدود 30 دقيقه استراحت کنيد.
2) براي صرف غذا روي صندلي بنشينيد يا پشتي تخت را تا زاويه 90 درجه بالا بياوريد.
3) افزودن طعم‌دهنده‌ها به رژيم غذايي سالمندان مي‌تواند راهي براي بهبود عملکرد بلع آنها باشد.
4) به سرعت غذا خوردن و اندازه لقمه‌ها دقت کنيد.
5) به‌طور متناوب از لقمه‌هاي جامد و مايع استفاده کنيد.
6) لقمه را در محل مناسبي از دهان قرار دهيد؛ مثلا سمت راست دهان در صورتي که ضعف عضلات سمت چپ مشهود است.
7) به غلظت مناسب غذا متناسب با وضعيت هر بيمار دقت کنيد.
8) دقت کنيد که برخي از افراد، مايعات غليظ‌شده را ناخوشايند مي‌دانند بنابراين مايعات کافي استفاده نمي‌کنند.
9) استفاده از داروهاي خواب‌آور و بي‌حس‌کننده را به حداقل برسانيد زيرا اين داروها مي‌توانند رفلکس بلع و رفلکس سرفه را کاهش دهند.
10) بهتر است از داروهايي که خشک‌کننده مخاط هستند، کمتر استفاده کنيد زيرا خشکي دهان، بلع را دشوارتر مي‌کند.
11) عوامل حواس‌پرت‌کن محيطي را هنگام تغذيه به حداقل برسانيد.
12) ورودي‌هاي حس دما، مزه و لمس در سالخوردگي و انواع معلوليت‌ها تغيير مي‌يابد و اين تغييرات حسي ممکن است باعث آسپيراسيون شود.
13) در دوران سالمندي، بهبود بافت و طعم غذاها مي‌تواند به بلع بهتر کمک کند.
14) بافت‌هاي ساده‌تر را انتخاب کنيد که راحت‌تر بلعيده مي‌شوند.
15) يادتان باشد که شيريني متوسط و شوري و ترشي بيشتر فشار حرکات زبان را افزايش مي‌دهد.
16) براي تغذيه از وضعيت چانه پايين استفاده کنيد که احتمال وقوع ورود مواد غذايي به راه هوايي را تا 55درصد کاهش مي‌دهد (مطابق شکل زير).
شروع بلع با حرکات رو به عقب زبان اتفاق مي‌افتد زبان و نرمکام قبل از شروع رفلکس بلع از ورود لقمه به داخل حلق جلوگيري مي‌کنند . حين شروع رفلکس بلع زبان به سمت عقب حرکت کرده لقمه غذا را به داخل حلق مي‌راند و نرمکام براي بستن راه هوايي بيني بالا مي‌آيد.لقمه به وسيله انقباضات دودي تنگ‌کننده‌هاي حلقي تمام حلق را پشت سر مي‌گذارد اپيگلوت به منظور پوشاندن دريچه راه هوايي به سمت عقب حرکت کرده وحنجره بالا مي‌آيد وانقباض تارهاي صوتي حقيقي و کاذب محافظت را براي راه هوايي ايجاد مي‌نمايد. لقمه راه هوايي را دور زده و از طريق اسفنگتر کريکو فارينجيال وارد مري ميشود. اين اسفنگتر بلافاصله بسته شده است واز بازگشت رفلاکس به حلق جلوگيري مي‌کند. حرکات دودي مري لقمه را به داخل معده وارد مي‌کند يک بخش دريچه مانند در قاعده مري وجود داردکه با بسته‌شدن اين بخش از رفلاکس محتويات معده جلوگيري به عمل مي‌آيد .
چرا اين مشکل در سالمندان شايع‌تر است؟
با افزايش سن، تغييراتي در وضعيت دندان‌ها ايجاد ميشود و ميزان ترشح بزاق کاهش مي‌يابد. تحليل رفتن استخوان فک و لثه، ضعف حرکات دهاني، کاهش حساسيت رفلکس بلع، تغيير الگوي تنفسي، افزايش ميزان جويدن لازم براي آماده کردن لقمه، افزايش حرکات زبان، کند شدن کلي بلع، افزايش زمان انتقال غذا در مري و کاهش پاکسازي مري ممکن است با افزايش سن ديده شود.
احتمال ابتلا به برخي از بيماري‌ها که مي‌توانند به اختلال بلع بينجامند؛ در سالخوردگي بيشتر است؛ مثل سکته مغزي و زوال عقل.
احتمال وقوع اختلال بلع و آسپيراسيون (برگشت مواد غذايي و مايعات از معده و مري به حلق و ريه) که نهايتا ممکن است باعث عفونت ريه شود در بيماران سالخورده بيشتر ديده ميشود زيرا روند سالخوردگي، فيزيولوژي بلع بيمار را به گونه‌اي تغيير مي‌دهد که آسان‌تر و سريع‌تر دچار اختلال ميشود. بعضي از داروها نيز مي‌توانند مشکلاتي در بلع ايجاد کنند.
آسپيراسيون در سالمندان و معلولان مبتلا به اختلال بلع شايع است و ممکن است منجر به پنوموني (عفونت ريه) ناشي از آسپيراسيون شود.
اختلال بلع خطر پنوموني (عفونت ريه) را تا 7 برابر افزايش مي‌دهد.
تشخيص و درمان زودهنگام اختلال‌هاي بلع مي‌تواند خطر مرگ بيمار و زمان بستري شدن در بيمارستان را کاهش دهد.
علايم هشداردهنده اختلال بلع و آسپيراسيون ريوي چيست؟
علايم هشداردهنده اختلال بلع و آسپيراسيون (برگشت مواد غذايي و مايعات از معده و مري به حلق و ريه) عبارتند از: کاهش هوشياري، اجتناب از غذا خوردن در جمع، باقي‌ماندن بيشتر غذا در بشقاب، بازي کردن با غذا، اجتناب از غذاهايي با غلظت خاص يا تغيير مکانيکي بافت غذا، افزايش زمان غذا خوردن، آب خوردن مکرر حين غذا، وقفه‌هاي مکرر حين غذا خوردن و حرکات غيرطبيعي سر و گردن هنگام غذا خوردن، جويدن پرزحمت، بلعيدن مکرر، باقي‌ماندن غذا در محوطه دهان، بدتر شدن علائم آسم بيمار، ذات‌الريه مکرر، درد گلو، درد سينه يا سوزش قلب، سرفه هنگام دراز کشيدن يا بعد از صرف غذا از جمله علائم هشداردهنده‌اند.
پنوموني آسپيراسيون يا ايجاد عفونت ريه به دليل ورود مواد خارجي، در افراد سالمند نسبت به جوانان، علائم باليني کمتري دارد بنابراين احتمال تشخيص به موقع آن کمتر ميشود.
هذيان مي‌تواند تنها علامت پنوموني در افراد سالمند باشد. البته افزايش سرعت تنفس،
تب و لرز، درد قفسه سينه و... از ديگر علائم هشداردهنده اين بيماري است.
سلامت
نظرشما
آخرین اخبار