زخم معده چه زمانی سرطان می شود؟

به گزارش شفا آنلاين،در واقع گفته مي‌شود زخمي كه طي سه ماه با دارو درمان نشود، بايد بيشتر مورد بررسي قرار بگيرد و در صورت لزوم جراحي شود تا خطر سرطان معده كاهش يابد اما آيا واقعا چنين موضوعي حقيقت دارد، اين زخم چگونه ايجاد مي‌شود و چه علائمي دارد، چطور مي‌توان از ابتلا به آن پيشگيري كرد؟ دكترناصر ابراهيمي درياني، فوق‌تخصص بيماري‌هاي گوارشي و كبد و استاد دانشگاه علوم پزشكي تهران شما را در اين زمينه راهنمايي مي‌كند.

زخم اثني عشر؛ شايع‌تر از زخم معده

وقتي صحبت از زخم مي‌شود اغلب افراد به ياد زخم معده مي‌افتند در حالي كه شيوع زخم اثني عشر يا دوازدهه (قسمت ابتدايي روده باريك) از زخم معده خيلي بيشتر است. حتي بعضي‌ها زخم اثني عشر را همان زخم معده تلقي مي‌كنند اما اين‌طور نيست. زخم اثني عشر در آقايان شيوع بيشتري از خانم‌ها دارد و معمولا از لحاظ سني 10 تا 20 سال زودتر از زخم معده ايجاد مي‌شود. همچنين در افراد با گروه خوني O بيشتر ديده مي‌شود.


علامت آن هم معمولا دردي است كه در زمان گرسنگي در ناحيه معده ايجاد مي‌شود؛ براي مثال ممكن است فرد هنگام نيمه شب به دليل سوزش و درد معده از خواب بيدار شود و با خوردن يك فنجان شير يا يك تكه نان دردش ساكت شود. گاهي هم متاسفانه بيمار با اولين تظاهرات زخم از جمله استفراغ خوني و مدفوع سياه‌رنگ به اورژانس مراجعه مي‌كند و بعد كه مورد بررسي و آندوسكوپي قرار مي‌گيرد، متوجه مي‌شويم زخم اثني عشر دارد. گاهي هم ممكن است زخم مدت زيادي در اثني عشر باقي بماند و ايجاد تنگي كند. در اين صورت فرد یک تا سه ساعت بعد از غذا خوردن دچار نفخ و استفراغ مي‌شود زيرا غذا در معده‌اش باقي مي‌ماند.

علاوه براينها زخم اثني عشر به خصوص در مردان بالاي 40 تا 45 سال ممكن است به صورت سوراخ شدن تظاهر كند كه در اين وضعيت بيمار دچار درد خيلي شديد مي‌شود. زخم معده برعكس زخم اثني عشر در خانم‌ها شايع‌تر است اما بعد از يائسگي ميزان شيوع در خانم‌ها و آقايان يكسان مي‌شود. همچنين اين زخم معمولا بعد از غذا خوردن علائمي مثل درد، سوزش و ترش كردن ايجاد مي‌كند. زخم معده هم گاهي با عوارضي چون خونريزي يا سوراخ شدن خود را نشان مي‌دهد.

مسكن‌ها به معده آسيب مي‌زنند!

امروزه به دليل زياده‌روي در مصرف مسكن‌ها ازجمله ديكلوفناك، بروفن، ايندوسيت، آسپرين و. . . شيوع زخم معده رو به افزايش گذاشته است. از طرف ديگر هر چه سن بالاتر باشد عوارض ناشي از مسكن‌ها در بدن بيشتر مي‌شود. موضوع به اين قرار است كه در جدار معده يك سد مخاطي يا لايه‌اي ژلاتيني از بي‌كربنات وجود دارد. به همين دليل «Ph» آن قليايي است و مي‌تواند از نفوذ اسيد جلوگيري كند. داروهاي مسكن سنتز پروستاگلاندين را مهار مي‌كنند. پروستاگلاندين از لايه ژلاتيني معده محافظت مي‌كند و خونرساني و ترميم سلول‌ها را افزايش مي‌دهد.

بنابراين زماني كه از اين داروها استفاده مي‌كنيد، با مهارشدن سنتز پروستاگلاندين، لايه دفاعي معده ضعيف شده و جريان خونرساني به آن كاهش پيدا مي‌كند. در نتيجه اسيد به داخل مخاط معده نفوذ كرده و زخم ايجاد مي‌كند. زخم ناشي از مصرف مسكن اغلب بدون علامت و بدون درد است و تظاهرات اوليه آن ممكن است به صورت خونريزي ديده شود. بارها ديده‌ايم كه افراد به دنبال مصرف حتي يك عدد مسكن دچار خونريزي شده‌اند و به اورژانس مراجعه كرده‌اند، بدون اينكه حتي دردي داشته باشند.

داروهاي ممنوعه براي زخم معده

گاهي اوقات سوال مي‌شود كه آيا مصرف داروهاي مسكن وسط غذا يا استفاده از مسكن‌هايي كه در روده باز مي‌شود، مي‌تواند از ايجاد زخم جلوگيري كند؟ پاسخ منفي است. اگرچه مسكن‌ها به صورت موضعي در معده عارضه ايجاد مي‌كنند اما بعد از جذب نيز باعث بالا رفتن گاسترين سرم خون مي‌شوند و از اين طريق در قسمت‌هاي مختلف بدن عارضه ايجاد مي‌كنند.

حتي نوع تزريقي اين داروها نيز همين عوارض را دارد و مي‌تواند باعث زخم معده شود يا براي مثال شياف ديكلوفناك هم مي‌تواند باعث زخم ناحيه ركتوم شود. بنابراين كساني كه زخم معده يا اثني عشر دارند بايد حتما اين موضوع را با پزشك خود در ميان بگذارند تا اين داروها براي‌شان تجويز نشود.

ميكروبي كه خطر سرطان را بالا مي‌برد!

عفونت «هليكوباكتر پيلوري» يكي ديگر از عوامل موثر در ايجاد زخم معده و اثني عشر است؛ معمولا 10 درصد از افراد آلوده به اين عفونت دچار زخم اثني عشر و تا حد كمتري زخم معده مي‌شوند. حدود یک درصد از آنها نيز به سرطان معده مبتلا مي‌شوند. افراد مبتلا به زخم معده اگر داراي عفونت هليكوباكتر پيلوري باشند بايد حتما براي 10 روز تحت درمان همزمان با سه نوع آنتي‌بيوتيك قرار بگيرند تا ميكروب كاملا در بدن‌شان از بين برود.

آلودگي به اين ميكروب در كشور ما اغلب از بچگي شروع مي‌شود؛ يعني موقعي كه در خاك غلت مي‌خوريم و بازي مي‌كنيم. مطالعات نشان داده‌اند بيشتر از 80 درصد افراد بالاي 50 سال به اين ميكروب آلوده هستند اما لازم نيست كه همه اين ميكروب را در بدن‌شان از بين ببرند بلكه فقط در صورت وجود زخم يا سابقه سرطان معده در خانواده، درمان با آنتي بيوتيك لازم مي‌شود. خوشبختانه امروزه به دليل رعايت بهداشت، آلودگي با ميكروب هليكوباكتر پيلوري و شيوع زخم‌هاي معده و اثني عشر در كشور روز به روز كمتر مي‌شود.

آزمايش خون فايده‌اي ندارد؟!

بسياري از افراد مبتلا به هليكوباكتر بعد از درمان وقتي آزمايش خون مي‌دهند، متوجه مي‌شوند ميزان آنتي بادي هليكوباكترشان پايين نيامده و حتي بالاتر رفته است.

 بنابراين وحشت‌زده به پزشك مراجعه مي‌كنند و فكر مي‌كنند درمان نشده‌اند. در حالي كه بايد بدانند بررسي سرم خون در تشخيص ميكروب هليكوباكتر ارزشي ندارد و تشخيص آلودگي با اين ميكروب از طريق آزمايش مدفوع يا تست تنفسي يا آندوسكوپي و بيوپسي از معده انجام مي‌شود.  از طرف ديگر وقتي بيمار زخم اثني عشر يا معده دارد و تحت درمان براي هليكوباكتر قرار مي‌گيرد حداقل شش ماه طول مي‌كشد تا تيتراژ آنتي‌بادي اين ميكروب در سرم خونش پايين بيايد.


اگر گروه خوني‌تان A است. . .

سرطان معده در افراد با گروه خوني A شايع‌تر است. البته هنوز ژن خاصي براي آن پيدا نشده است اما اين سرطان در بعضي خانواده‌ها بيشتر ديده مي‌شود. همچنين از آنجايي كه یک درصد از افراد مبتلا به ميكروب هليكوباكتر پيلوري دچار سرطان معده مي‌شوند، اگر در بستگان درجه اول سرطان معده وجود دارد، حتما بايد اين ميكروب را از بدن‌تان ريشه‌كن كنيد اما اين‌طور نيست كه هر كسي اين ميكروب را داشته باشد، سرطان بگيرد و اصلا نبايد اين وحشت را در مردم ايجاد كرد.

بيش از سه وعده غذا نخوريد!

يكي از تفكرات غلط ميان عامه اين است كه فرد مبتلا به زخم معده و اثني عشر بهتر است به جاي سه بار غذا خوردن در پنج نوبت غذا بخورد اما اين كار نه تنها در بهبود زخم تاثيري نمي‌گذارد بلكه باعث افزايش اسيديته معده مي‌شود زيرا با هر بار غذا خوردن معده اسيد ترشح مي‌كند. بنابراين مصرف سه وعده غذا در روز براي اين افراد مناسب‌تر است.

زخم معده چه زماني سرطاني مي‌شود؟!

خيلي مواقع بيماران سوال مي‌كنند كه آيا زخم معده و اثني عشر ممكن است سرطاني شود؟ در مورد زخم‌هاي اثني عشر هرگز چنين مسئله‌اي مطرح نيست و معمولا نياز به بيوپسي و آندوسكوپي مجدد وجود ندارد زيرا زخم با درمان دارويي بهبود پيدا مي‌كند اما زخم‌هاي معده، به خصوص اگر براثر مصرف مسكن‌ها ايجاد نشده باشند، حتما بايد از اطراف‌شان پنج بيوپسي برداشته شود.

هر چقدر هم زخم معده بزرگ‌تر باشد خطر بدخيمي بيشتر مي‌شود اما زخم‌هاي معده‌اي كه براثر مصرف داروهاي مسكن ايجاد مي‌شوند، خطر بدخيمي ندارند. به‌طور كلي كساني كه به دليل زخم معده تحت درمان قرار مي‌گيرند بايد بعد از حدود 5/2 تا 3 ماه دوباره آندوسكوپي شوند تا مطمئن شويم زخم‌شان كاملا از بين رفته است.

فلفل معده را زخم نمي‌كند!

برخلاف عقيده عموم، مصرف غذاهاي تند و پر ادويه باعث ايجاد زخم معده و اثني عشر نمي‌شود؛ براي مثال در كشور هند كه مصرف ادويه بالاست، آمار زخم زياد نيست. در واقع بايد بين «سوء هاضمه» و «زخم» افتراق بدهيم. فلفل، ادويه‌جات و ترشيجات شايد يك مقدار باعث سوزش معده شوند اما اين موضوع دليل نمي‌شود كه به زخم معده دچار شويد.

حتي اين تفكر نيز غلط است كه با مصرف فلفل و ادويه زخم‌هاي گوارشي بازتر مي‌شوند اما در مقابل، استرس و تنش روحي در افراد مبتلا به زخم‌هاي گوارشي مي‌تواند باعث سر باز شدن زخم و خونريزي شود. بنابراين چنين افرادي بايد براي جلوگيري از عود مجدد زخم در محيطي آرام و دور از تنش زندگي كنند.

برنج دودي، سوسيس و كالباس؛ سه عامل خطر

يكي از عوامل موثر در ايجاد سرطان معده، تغذيه است. خوراكي‌هاي كهنه و نمك سودشده همگي مي‌توانند خطر ابتلا به اين سرطان را بالا ببرند. نيترات نيز اگر در مواد غذايي مثل سوسيس و كالباس بيش از حد استاندارد به كار رود خطر سرطان معده را افزايش مي‌دهد. درواقع نيترات توسط باكتري‌هاي دهان و دستگاه گوارش تبديل به نيتريت مي‌شود.

نيتريت هم يك ماده سرطان‌زا به نام نيتروزامين توليد مي‌كند. نگهداري از مواد غذايي، به خصوص گوشت‌هاي نمك‌سود شده در محيط‌هاي مرطوب ازجمله سرداب‌ها نيز مي‌تواند باعث توليد نيتروزامين شود. بنابراين چنين تفكري غلط است كه هرچه بعضي مواد غذايي مثل ترشي قديمي‌تر باشند، بهتر و سالم‌تر هستند. يادتان باشد كه هرقدر مواد غذايي براي مدت طولاني‌تري نگهداري شوند، خطر سرطان‌زايي آنها هم بيشتر مي‌شود. فرآيند دودي كردن مواد غذايي مثل ماهي و برنج نيز اگر بيشتر از حد مجاز انجام شود، خطر سرطان معده را افزايش مي‌دهد.

نارنگي خطر سرطان معده را كاهش مي‌دهد!

يكي ديگر از عوامل مهم در بروز سرطان معده كمبود سلنيوم، ويتامين E و آنتي‌اكسيدان‌هاست. سبزيجات و ميوه‌های تازه، به خصوص مركبات داراي آنتي‌اكسيدان‌هايي هستند كه از سرطان معده جلوگيري مي‌كنند. در واقع يكي از مسائلي كه امروزه روي آن بحث مي‌شود، تاثير ويتامين C با دوز بالا روي سرطان معده است. بنابراين هرقدر مركبات بيشتري ميل كنيد، به سلامت‌تان كمك بيشتري كرده‌ايد.

چاقي، سيگار و مواد مخدر؛ مثلث مرگ!

چاقي خطر چند سرطان از جمله سرطان قسمت ابتدايي معده، كبد، رحم، كولون و لوزالمعده را بالا مي‌برد. سيگار كشيدن نيز خطر 300 نوع سرطان از جمله سرطان معده را افزايش مي‌دهد. مصرف ناس (نوعي ماده مخدر) نيز كه در بعضي نقاط روستايي ايران شايع است، باعث تحريك و التهاب معده مي‌شود.

ترياك هم خطر سرطان‌هاي قسمت فوقاني دستگاه گوارش و لوزالمعده را بالا مي‌برد. استفاده از فضولات حيوانات براي تامين سوخت و گرما هم مي‌تواند خطر سرطان معده را افزايش دهد. اين كار بيشتر در روستاها رايج است و باعث توليد هيدروكربن‌هاي آروماتيك و سرطان‌زا مي‌شود؛ درست مانند دود ماشين و هواي آلوده.

 اگر سابقه جراحي معده داريد...

جراحي‌هاي معده از ديگر عوامل موثر در ايجاد سرطان معده هستند؛ براي مثال كساني كه به دليل زخم اثني‌عشر يا معده تحت جراحي «گاستروژژنوستومي» قرار گرفته‌اند و بخشي از معده‌شان به روده‌شان وصل شده است، بيشتر در خطر سرطان معده هستند. پوليپ‌هاي معده نيز به خصوص اگر بزرگ‌تر از 5/1 تا 2 سانتي‌متر باشند، خطر سرطان معده را افزايش مي‌دهند. تحليل رفتن يا آتروفي مخاط معده هم عامل خطر ديگري براي سرطان محسوب مي‌شود.


سرطان معده در کدام استان‌ها بیشتر است؟

اردبيلي‌ها در خطر بيشتري هستند!

سرطان معده چهارمين سرطان شايع جهان و دومين علت مرگ ناشي از سرطان‌هاست. به گفته دکتر دریانی، در ايران نيز شايع‌ترين سرطان دستگاه گوارش به حساب مي‌آيد. همچنين دومين سرطان شايع در مردان و چهارمين سرطان شايع در زنان ايراني است. آمار نشان مي‌دهد كه از هر 100 هزار مرد تقريبا 1/49 درصد و از هر 100 هزار خانم تقريبا 25 درصد دچار سرطان معده مي‌شوند. علاوه براين، سرطان معده در ايران ساليانه حدود 22 درصد از مرگ‌هاي ناشي از سرطان را به خود اختصاص مي‌دهد.

كه در كل دنيا سه منطقه بالاترين ميزان سرطان معده را دارند؛ چين، روسيه و ايران. در ايران نيز شيوع سرطان معده در مناطقي مانند اردبيل بيشتر است زيرا مردم اردبيل هم اضافه وزن دارند و هم مقدار زيادي گوشت قرمز مصرف مي‌كنند. استان گلستان، آذربايجان شرقي و تهران نيز آمار بالايي از سرطان معده دارند.

درد معده و سوء هاضمه را جدي بگيريد!

از نظر علائم باليني، سرطان معده ابتدا فقط ممكن است باعث سوء هاضمه، درد خفيف معده، بي‌اشتهايي، كاهش وزن، سيري زودرس و ترش كردن شود. اگر فردي دچار اين علائم شود، به خصوص اگر بالاي 45 سال داشته باشد، حتما بايد آندوسكوپي انجام دهد.

 متاسفانه در ايران اغلب افراد دير به پزشك مراجعه مي‌كنند؛ يعني وقتي مراجعه مي‌كنند كه شكم‌شان آب آورده و سرطان به ناحيه صفاق و كبد منتشر شده است. بنابراين هر زمان كه دچار علائم گوارشي و سوء هاضمه شديد حتما به پزشك مراجعه كنيد. تشخيص سرطان معده نیز از طريق آندوسكوپي صورت مي‌گيرد.




سیب سبز