در ابتدا درباره سرطان دهانه رحم قدري توضيح دهيد
بيماري سرطان دهانه رحم به عنوان چهارمين سرطان شايع در بين خانم ها به شمار مي آيد. بعد از سرطان پستان، ريه، روده بزرگ ، سرطان دهانه رحم چهارمین سرطان در دنيا و ايران شناخته شده است. و به عنوان دومين علت مرگ به علت سرطان در بين بانوان شناخته شده است.
اهميت اين سرطان اين است كه دير تشخيص داده مي شود به اين دليل كه علائم بروز اين سرطان دير و در مراحل پيشرفته بيماري خود را نشان مي دهد، به اين معني كه فرد مبتلا قبل از اطلاع از ابتلا به سرطان دو مرحله ضايعات و مرحله پيش سرطاني را پشت سر گذاشته است و تا بروز علائم از وجود اين بيماري خبر نداشته است.
علائم بروز اين نوع سرطان
علائم بروز اين نوع سرطان، عموما درد در هنگام نزديكي و يا خونريزي غير طبيعی خارج از عادت ماهانه است. متاسفانه اين علائم در درجات بالای سرطان بروز مي كند و در مراحل پيش سرطاني و يا در مرحله ضايعات اين بيماری علائم بارزی ندارد.
آيا آماري از شيوع اين نوع سرطان در كشور وجود دارد؟
سرطان دهانه رحم علي رغم اينكه چهارمین سرطان شايع در بين زنان به شمار مي آيد. در سال حدود نيم ميليون نفر را در دنيا درگير مي كند. به عنوان مثال در سال 2012 ، از ميان مبتلايان به سرطان دهانه رحم 266 هزار نفر به دليل اين بيماري جان خود را در دنيا از دست دادند. البته آمار دقيقي از ابتلاي زنان به اين بيماري در كشور ما وجود ندارد.
اما رتبه بندي اين سرطان ها براساس آمار جهاني طبقه بندي شده است كه ايران هم از اين آمار مستثني نيست. بنابراين در ايران آمار دقيقي از سرطان دهانه رحم وجود ندارد. البته در زمينه برخي بيماري ها مانند سرطان پستان به دلايل مختلف از جمله وجود انجمن هاي مختلف، فعاليت بسيار است اما متاسفانه براي سرطان دهانه رحم به دليل اينكه هنوز زنگ هشدار آن در كشور به صدا در نيامده است و فكر مي كنيم هنوز موضوع جدي نيست آنطور كه بايد مورد توجه قرار نگرفته است. در حالي كه ناقوس اين بيماري هم به صدا درآمده است. يكي از دلايل بي توجهي به اين بيماري تشخيص دير هنگام آن است اما سرطاني مانند پستان همه دستگاه ها و متوليان سلامت نسبت به آن واكنش نشان داده اند و به نوعي قدمي براي پيگيري و درمان آن بر مي دارند.
سرطان دهانه رحم متاسفانه در سنينی بروز می كند كه، فرد مبتلا براي جامعه مفيد است به اين معني كه بيشتر در سنين 30 تا 60 سال يعني سن جواني بروز مي كند. بر اين اساس حذف فرد در اين سن از جامعه بسيار نا مطلوب است. اين موضوع به اهميت انجام غربالگري و كنترل بيماری می افزايد.
چرا این بیماری معمولا بسیار بد و کشنده محسوب می شود؟
اين نوع از سرطان دير تشخيص داده مي شود و به خاطر تهاجمی كه به اعضای ديگر بدن دارد مانند مثانه و روده بزرگ و متاستاز به غددلنفاوی و ریه است كه باعث مرگ شخص مبتلا مي شود بسيار قابل اهميت است.
نزديك به 100 درصد موارد سرطان دهانه رحم به دليل وجود يكي از 60 نوع ويروس HPV بروز مي كند. از اين 100 ژنوتايپ 30 نوع در منطقه دستگاه تناسلي خانم و يا آقا وجود دارد كه از اين تعداد 18 ژنوتايپ با خطر بالا هستند كه ممكن است به سرطان تبديل شوند و شايع ترين آن نوع 16 و 18 است كه مي توان گفت عامل اصلي بروز سرطان هستند. بقيه انواع با خطر کمتر هستند و یا خطر ناشناخته اي دارند.
اين ويروس مي تواند علاوه بر دهانه رحم در ناحيه مقعد تا 70 درصد و حتي ناحيه دهان و حنجره را هم درگير كند و عاملي براي بروز سرطان در اين نواحي باشد.
چه توصیه هایی به عنوان پاتولوژیست به خانم ها دارید؟
يكي از توصيه هايي كه مي شود انجام غربالگري در غالب تست پاپ اسمير و يا تست HPV است كه مي تواند به سرعت اين بيماري را در مراحل اوليه تشخيص دهد. براي توضيح بيشتر همه بانوان از نخستين ارتباط جنسي بعد از ازدواج از هر سني، اين آزمايش را انجام دهند و به شرط منفي بودن هر سه سال يكبار اين آزمايش و غربالگري را تكرار كنند.
البته به دليل وجود منفي هاي كاذب در تست پاپ اسمير ويروس اچ پي وي به عنوان اصلي ترين عامل بروز سرطان دهانه رحم شناسايي شد و از آن به بعد در دنيا براي تشخيص اين نوع سرطان آزمايش ها به سمت تست اچ پي وي حركت كرد و در كشور ما نيز تست اچ پي وي كه تا 95 درصد مي تواند اين نوع سرطان را تشخيص دهد، تا حدودي جايگزين تست پاپ اسمير شد.
اين نوع غربالگري مي تواند تا 95 درصد ضايعات پيش سرطاني را كشف كند. البته در برخي كشورها هر دو آزمايش در برنامه غربالگري انجام مي شود و صد در صد اين بيماري تشخيص داده مي شود.
البته واكسني نيز به اين منظور در دنيا توليد مي شود كه بايد در سه نوبت تزريق شود. اين واكسن مي تواند دو تايپ 16 و 18 كه عامل 70 درصدبروز سرطان دهانه رحم است را كنترل كند. اين واكسن كه با نام گارداسيل در داروخانه ها قابل عرضه است مي تواند در دو نوبت تزريق هم مفيد باشد. به عنوان مثال در كشور عربستان دختران از 9 سالگي با تزريق اين واكسن در برابر سرطان دهانه رحم ايمن مي شوند. اما اين حركت هنوز در كشور ما آغاز نشده است.
آقایان هم ممکن هست به ویروس اچ پی وی آلوده شوند؟
در آقايان هم ممكن است اين ويروس وجود داشته باشد همان مواردپرخطر كه در خانم ها وجود دارد مي تواند در آقايان نيز بروز كند، اما ابتلاي آقايان به اين ويروس در مقايسه با بانوان از ضريب كمتري برخودار است. بر اين اساس به علت احتمال پايين ابتلای آقايان به اين ويروس، اصولا آقايان در برنامه هاي غربالگري حضور ندارند.
در توضيح چگونگي بروز اين ويروس در آقايان بايد بگويم، در آقايان ممکن است به جز ظهور زگيل تناسلي تظاهر ديگري نداشته باشد. البته اين تظاهر در آقايان كاملا قابل كنترل است و به وسيله فريز كردن، زگيل به وجود آمده كه از ويروس نشات گرفته است، كاملا از بدن فرد برداشته مي شود. اين ويروس در خانم ها بسيار مستعد عمل مي كند و پيشرفته مي شود تا جايي كه به سرطان تبديل مي شود.
آيا سبك زندگي دراين بيماري تاثير دارد؟
سبك زندگي همانگونه كه در بروز بيماري هاي ديگر تاثير دارد، در بروز اين نوع سرطان نيز موثر است. به عنوان مثال براساس تحقيقات صورت گرفته مصرف سيگار خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را دو برابر مي كند. يعني اگر خانمي احتمال وجود سرطان هاي اين بيماري را در خود داشته باشد با مصرف سيگار ابتلا به سرطان در اين فرد دو برابر مي شود. از طرفي مصرف نكردن ميوه و سبزيجات كه حاوي آنتي اكسيدان ها هستند نيز مي تواند عاملي براي تشديد اين بيماري به حساب بيايد.
اما عامل اصلي ابتلاي ويروس اچ پي وي و در نهايت تغيير در ژنتيك سلولی ناحيه متاثر، داشتن شركاي جنسي متعدد است. افرادي كه تعدد شركاي جنسي دارند و ارتباط جنسي را از سنين نوجوانی شروع كرده اند و يا با فردي كه تعدد شركاي جنسي دارد، ارتباط دارند افرادي هستند كه غالبا در معرض ابتلا به اين ويروس و در نهايت سرطان دهانه رحم قرار دارند. اين موارد علت اصلي و شايع بروز سرطان دهانه رحم به شمار مي آيد.
اين ويروس مانند ويروس ايدز و ساير ويروس ها مانند سوزاك جز بيماري های مقاربتي محسوب مي شود و تنها بيماري مقاربتي است كه باعث بروز سرطان مي شود. در عين حال ويروس اچ پي وي ممكن است مبتلايان زيادي داشته باشد و همه به نوعي با اين ويروس درگير شوند اما مهم مقدار ويروسي است كه وارد بدن فرد مي شود. بنابراين مداومت در ارتباط جنسي با فرد حامل ويروس است كه باعث به هم خوردن مقاومت بدن مي شود و ژنوم سلولي فرد را تغيير داده و آنقدر پيشرفت مي كند كه تبديل به بيماري آنهم در نوع سرطان مي شود.
مصرف زياد قرص هاي ضد بارداري كه بعضا باعث افزايش ارتباط جنسي بي مهابا مي شود مي تواند به عنوان يكي از عوامل بروز اين نوع سرطان باشد. البته اينها عوامل فرعي است كه به سبك زندگي بر مي گردد.
فرد مبتلا چگونه تحت درمان قرار مي گيرد؟
كسي كه سرطان دهانه رحم مي گيرد در صورت تشخيص سريع بايد منطقه درگيرتخليه و پاك سازی شود. اما اگر بيماري در فرد در مراحل نسبتا پيشرفته باشد راديو تراپي تجويز مي شود كه در اين صورت می توان تا حدودي جلوي پيشرفت بيماري را گرفت.
در صورت پيشرفت بیماری اميدی براي درمان نخواهد داشت؟
اين بيماري درمان دارد اما علاج واقعي نيست. همانطور كه گفته شد اگر در مرحله پيش سرطاني تشخيص داده شود درمان كامل وعلاج واقعي وجود دارد اما زماني كه تبديل به سرطان شود فقط درمان جراحی و رادیوتراپی وشیمی درمانی میشوند.
اين ويروس چگونه به وجود مي آيد؟
در طبيعت انواعي از ويروس ها وجود دارد از سرماخردگي گرفته تا ويروس ابولا كه اين روزها تعداد زيادي از انسانها را در كره خاكي درگير كرده است. ويروس اچ پي وي هم كه جز‌و يروس های دو رشته ای به شمار می آيد معمولا زندگی داخل سلولی دارند. اما علت اصلي انتقال و واگير دار بودن آن ارتباط جنسي است.
به دليل وجود خط قرمز ها پرداختن به اين مسايل با محدوديت مواجه است. اين ويروس به هشدار نزديك است اما به دليل اينكه در مورد اين ويروس احساس خطر وجود ندارد تا كنون حركت جامعي صورت نگرفته است.
هر شخصي ممكن است در طول زندگي يك تايپ از اين ويروس را بگيرد، تايپ پُر خطر كه با گذر زمان به سرطان تبديل مي شودو انواع کم خطركه در شكل زگیل بر بدن فرد ظاهر مي شود و می تواند بعد از مدتی از بين بروند.
استفاده از وسايل مشترك، استخر های نه چندان تمیز راه هاي انتقال اين ويروس در نوع کم خطر يعني همان زگيل ها است. البته گفته مي شود افرادي كه انواعي از اين زگيل ها را دارند افراد پُر خطر محسوب مي شوند كه ارتباط جنسي با اين افراد توصيه نمي شود چون ممكن است حامل نوعي از انواع ،پرخطر نيز باشند.
فاصله زمانی ابتلا به این سرطان چقدر است؟
از زمان بروز ضايعات پيش سرطاني تا خود سرطان 5 تا 10 سال زمان نياز است و اين يكي از نكات مثبت اين بيماري براي تشخيص است. اما اين سرطان كم كم و بدون اينكه فرد مبتلا كوچكترين اطلاعي از آن داشته باشند در بدن فرد تا سطح سرطان پيشرفت مي كند.
نظرتان در مورد شيوع اين بيماري چيست؟
متاسفانه شرايط خوبي در زمينه شيوع اين بيماري وجود ندارد. حدود 30 درصد افرادی که جهت انجام تست مراجعه می کنند تست مثبت نسبت به اين بيماي نشان داده اند. البته نتایج اين تست ها اعم از پرخطر و کم خطر بوده است.
كلام آخر
لازم است مردم كاملا با اين بيماري آشنا شوند و از چگونگي پيشگيری و تشخيص سرطان سرويكس اطلاع دقيق پيدا كنند. اگر آگاهي مردم در اين زمينه بيشتر باشد يا فرد به هيچ عنوان به اين نوع سرطان مبتلا نمي شود و يا در صورت ابتلا می تواند در مراحل اوليه بيماري خود راتحت كنترل در بياورد.
مهر
