شفاآنلاین-مدیرکارگروه تعالی جمعیت و خانواده بسیج جامعه پزشکی کشور گفت: بزرگترین اشتباه ما در اجرای سیاست کنترل جمعیت این بود که چنان فرهنگی بر جامعه حاکم شد که فرزند زیاد داشتن به ضد ارزش و فرزند کم داشتن کم کم به ارزش تبدیل شد.
به گزارش شفا آنلاین، خلیل علی‌محمدزاده در همایش علمی «جمعیت ایران؛ دیروز، امروز و فردا» که به همت سازمان بسیج اساتید دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی استان اصفهان و در ادامه سلسله همایش‌های به سوی تمدن نوین اسلامی،28 دی در تالار صائب تبریزی دانشگاه اصفهان برگزار شد، به برخی عوامل کاهنده جمعیت در حوزه سلامت اشاره کرد و گفت: تک فرزندی یعنی اینکه یک خانواده فقط بخواهد یک فرزند داشته باشد و در حال حاضر بیش از یک‌سوم از خانواده‌ها در ایران بی‌فرزند یا تک‌فرزند هستند.
*تک‌فرزندها، رفتار بالغانه از خود بروز می دهند
وی روش‌های تربیتی در خانواده‌های تک‌فرزند را مورد توجه قرار داد و اظهار داشت: تک‌فرزندها، فرزند اول و آخر خانواده‌ها هستند، محروم از برادر و خواهرند. بنابراین اغلب با بزرگسالان رشد می‌کنند و از همان اول رفتارهای بزرگسالی را از خود نشان می‌دهند.
*ضعف تک‌فرزندها در مهارت‌های اجتماعی طبیعی است
علی‌محمدزاده گفت: تک‌فرزندها نسبت به سایر فرزندان، بیشتر به دنبال توجه و تایید دیگران هستند و هرگاه احساس کنند از محیط علامت مثبت نمی‌گیرند، ممکن است، تمایلی به برقراری ارتباط نشان ندهند و گوشه‌گیری کنند. طبیعی است که تک فرزندها در مهارت‌های اجتماعی ضعف داشته باشند ولی در فعالیت‌های غیرگروهی اغلب سرآمد هستند.
*بهره وری تک فرزندها کاهش می‌یابد
وی افزود: البته این گفته‌ها به این معنی نیست که تک فرزندی را فاقد ویژگی‌ها و محسنات معرفی کنیم، بلکه غرض این است که بگوییم آنچه در تک‌فرزندی رخ می‌دهد، گاهی کارایی و اثربخشی و به عبارتی بهره‌وری آنها را کاهش می دهد.
این استاد دانشگاه گفت: فرزند، یکی باشد یا چند تا، آنچه در تربیت والدین مهم است، روش‌هایی است که آنها برای تربیت آنها به کار می‌برند.
*اعتدال و تناسب در فرزندپروری حائز اهمیت است
علی‌محمدزاده با اشاره به این نکته که گاهی دلسوزی‌های افراطی و توقعات بیش از اندازه از سوی والدین به ویژه تک فرزندها را در زندگی دچار مشکلاتی می‌کند، گفت: اعتدال و تناسب در فرزندپروری حائز اهمیت است. اینکه بعضاً در خانواده‌های تک فرزند، همه چیز به میل فرزند باشد یا هر آنچه می‌خواهد برای او مجاز باشد برای رشد شخصیتی او مناسب نیست.
وی اضافه کرد: البته گاهی هم برای تک فرزند، سختگیری‌ها و اجبار بسیار سخت به کار گرفته می شود، که این نیز از نظر تربیتی آسیب زاست.
*از تک‌فرزندها انتظار دارند، توقعات همه اقوام و اطرافیان را برآورد کنند
وی گفت: گاهی دیده میشود، همانطور که تک فرزند، در کانون توجه افراطی خانواده، اقوام و فامیل است، تحت فشار زیادی نیز قرار دارد و باید انتظارات همه آنها را برآورد کند و از این طریق همه آنها را از خود، راضی نگه دارد و به دوش کشیدن این بار و مسئولیت هم به تنهایی کار سختی است و بر ناامنی‌ها و اضطراب‌های او باز هم می‌افزاید.
علی‌محمدزاده به موضوع تک فرزندی از منظری دیگر پرداخت و اظهار داشت: بعضا که اختلاف بین زوج‌ها پیش آید، تک فرزند باز هم بیشتر به چالش کشیده میشود و گاهی از نقش فرزندی خارج شده و به عنوان یک طرف درگیری در می‌آید.
*باید از تک فرزندی عبور کنیم
وی در نتیجه‌گیری از این بحث گفت: سعی کنیم برای داشتن تعادل و تکامل در تربیت فرزند و مسئولیت پذیری معقول و منطقی در خانواده از تک فرزندی عبور کنیم.
*مسئله را در جامعه باید به شکل اصولی تفهیم کنیم
علی‌محمدزاده در ادامه پدیده سالمندی و پیری عمومی در آینده را مطرح کرد و اظهار داشت: ما برای اینکه درصد پیری در جامعه را کاهش دهیم، باید میزان زاد و ولد را افزایش دهیم.
* سالمندان در سه دهه آینده 3 برابر خواهد شد
وی در تشریح روند سالمندی بیان داشت: هرگاه در جامعه‌ای درصد گروه سنی بیش از 60 تا65 سال افزایش یابد و به مرز 8 درصد برسد، می‌گویند آن کشور وارد فاز نخست سالمندی شده و اگر باز هم افزایش یافته و به بیش از 14 درصد برسد، آن کشور سالمند شده است. و اگر این افزایش بیش از 21 درصد باشد آن کشور فوق سالمند نام می گیرد. اکنون کشورهای آلمان، ایتالیا و ژاپن دراین مرحله هستند.
علی‌محمدزاده گفت: در حال حاضر ایران کشوری است با 6.400 سالمند یعنی درصد سالمندی 8.2 است. بنابراین در فاز نخست سالمندی هستیم. اگر روند نرخ باروری کنونی ادامه یابد، سالمندان ما در سه دهه آینده 3 برابر خواهد شد، یعنی بیش از 20 میلیون، در چنین حالتی در یک شاخص مثلا تخت‌های بیمارستانی ما حداقل باید 3 برابر میزان کنونی افزایش داشته باشیم.
*کاهش نرخ باروری و افزایش سالمندی، با هم ارتباط دارند
این استاد دانشگاه تصریح کرد: ما از نظر نرخ باروری کل زیر حد جایگزینی هستیم و در منطقه خود در بین 26 کشور، رتبه 25 را داریم و از نظر سرعت درجه سالمندی هم جز 10 کشور اول جهان هستیم. و این دو شاخص در ارتباط با هم هستند.
وی اظهار داشت: البته در سالمندی یک جامعه عوامل مختلفی چون کاهش مرگ و میر، پیشرفت مراقبت‌های بهداشتی، مهاجرت‌ها، روندهای توسعه تاثیر دارد ولی قطعاً مهمترین راه حل کاهش آن، افزایش نرخ زاد و ولد و موالید است.
*، درصد سالمندی باید زیر ۶ باشد
علی‌محمدزاده گفت: برای اینکه نمای جوانی کشور حفظ شود، درصد سالمندی باید زیر 6درصد باشد، این تعریفی است که دفتر جمعیت سازمان ملل از کشورهای جوان دارد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: برخی کشورهای پیشرفته که اکنون سالمند شده‌اند، حداقل به وضع اقتصادی مطلوبی رسیده‌اند. لکن ما کشور در حال توسعه هستیم. در چنین کشورهایی جمعیت زیر 15 سال باید حدود 40درصد و سالمندی در حد 3 تا 4 درصد باشد. ما در حال حاضر نه کشور پیشرفته هستیم و نه جمعیت زیر 15 سال 40درصد داریم و نه سالمندی مان کمتر از 4درصد است. و اینها را با افزایش باروری، می‌توان به میزان مناسبی رساند.
وی با اشاره به عوارض سالمندی در جامعه بیان داشت: از تبعات اصلی سالخوردگی در جامعه، افزایش جمعیت بازنشستگان، افزایش بار تکفل و هزینه‌های پزشکی و به خصوص در کشورهای درحال توسعه یا توسعه نیافته، رشد اقتصادی منفی است.
*مهاجر پذیری کشورهای سالمند
مدیرکارگروه تعالی جمعیت و خانواده بسیج جامعه پزشکی کشور گفت: امروزه کشورهای پیشرفته‌ای که دچار مسئله سالمندی شده‌اند. از سیاست‌های مهاجرپذیری استفاده می‌کنند، که با توجه به وضعیت ما، در دهه‌های آینده، شاید امکان استفاده از چنین سیاست‌هایی برای جلب نیروهای کارآمد، مستعد و قوی برای کشورمان میسر نباشد.
وی در جمع بندی از این بحث تاکید کرد: ما برای اصلاح چرخه باروری در کشور نیازمند 3 اقدام اساسی هستیم.
*برخی مسیر فرهنگ سازی را معکوس می‌کنند
علی‌محمدزاده گفت: برای فرهنگ‌سازی، باید به جامعه اطلاعات داد، عدد و رقم داد، باید گفتمان ایجاد کرد. اشکالات موجود را مطرح کرد، تا مردم متوجه شوند؛ چه شده است و چه باید کرد. مثلاً نرخ باروری کل زیر حد جانشینی است، باید توسط مردم فهمیده شود، تبعات آن باید گفته شود. متخصصان امر باید به صحنه بیایند. این نوع مسائل باید به گفتمان رایج تبدیل شود.
مردم تا به صورت منطقی و علمی متقاعد نشوند، بعید است که در جهت اصلاح، مسئولیت بپذیرند. متاسفانه در این مسئله برخی با تمرکز بر مشکلات حال و آینده، و کمبودهایی که بیشتر از نظر اقتصادی و شغلی در رابطه با فرزندان دارند، مسیر فرهنگ‌سازی را معکوس می‌کنند.
قانون نویسی درباره جمعیت اگر مقلدوار از کشورهای دیگر گرفته شود، شاید چندان اثر بخش نباشد.
وی در تشریح مباحث مربوط به قانونگذاری نیز اظهار داشت: در مقوله تدوین قانون، نیز کم و بیش مسیری طی شده، لکن در این راه باید بر مواد تاثیرگذاری تکیه شود. این موارد اگر مقلدوار از کشورهای دیگر گرفته شود، شاید چندان اثر بخش نباشد. باید در زمینه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور خودمان پژوهش کنیم و مهمتر از قانونگذاری باید قوانین با بودجه پشتیبانی و ازدواج جوانان تسهیل شود.
در این مسئله باید دولت‌ها بیشترین تلاش ها را داشته باشند و البته اینکه فکر کنیم با تدوین بهترین قوانین، فرزندآوری درکشور به میزان مورد نیاز افزایش خواهد یافت، این طور نیست. این مسئله در برترین شرایط، درصد خاص و میزان محدود خود را خواهد داشت، اگر به دنبال سیاست‌های کلی نظام و استراتژی نظام سلامت، سیاست‌های روشنی نباشد، تاکتیک‌ها و برنامه‌های عملیاتی و اجرایی مناسب که نظر مردم را جلب کند، طراحی نخواهد شد.
مدیرکارگروه تعالی جمعیت و خانواده بسیج جامعه پزشکی کشور در تبیین بحث سوم یعنی سیاستگذاری تصریح کرد: سیاست‌های کلی جمعیت توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شده است، لکن این سیاست‌های یاید تبدیل به استراتژی یا راهبرد شود. اگر به دنبال سیاست‌های کلی نظام و استراتژی نظام سلامت، سیاست‌های روشنی نباشد، تاکتیک‌ها و برنامه‌های عملیاتی و اجرایی مناسب که نظر مردم را جلب کند، طراحی نخواهدشد.
*در کنترل جمعیت از مرزهای اعتدال عبور شده است
وی افزود: ما در کنترل جمعیت به نحو افراطی همه اهداف کمی نشانه‌گذاری شده را در کمترین زمان درنوردیدیم و از مرزهای معتدل عبور کردیم، در واقع یک فرهنگ کم‌فرزندی را در جامعه تثبیت کردیم و برای آن دلایلی هم آوردیم و سپس این فرهنگ را با قوانین و سیاست‌هایی پشتیبانی کردیم و یا به مدد سیاست، فرهنگی را جایگزین فرهنگ قبلی کردیم و با قوانین پشتیبانی کردیم و حالا در وضعیت فعلی باید همین سیکل سیاستگذاری، فرهنگ و تدوین قوانین را برای دوره جدید طی کنیم.در گذشته به روش‌های دائمی پیشگیری از بارداری، رویکرد تبلیغی و ترویجی داشته‌ایم.
علی‌محمدزاده گفت: ما در کنار روش‌های پیشگیری از بارداری، که یک وجه تنظیمی و سلامتی دارد و یک وجه کنترلی، که فعلاً نمی خواهم وارد این بحث شوم، به روش‌های دائمی نیز که در خیلی فرهنگ‌ها و کشورها، به آنها نگاه متفاوتی است، رویکرد تبلیغی و ترویجی داشتیم و این غیر از موارد لزوم و استثناء، خروج از اعتدال بود. اجازه می‌خواهم به این موارد هم اشاره ای داشته باشم.
*وازکتومی در خیلی کشورهای غربی محدودیت‌های شدید دارد
وی اظهار داشت: وازکتومی یکی از روش‌های دائمی پیشگیری از بارداری است و به بستن لوله‌های اسپرم در مردان گفته میشود. در همه کشورهای دنیا استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری، شرایطی سفت و سخت دارد.مثلاً در کشوری مانند فرانسه استفاده از این روش تا 15 سال پیش به کل ممنوع بود مگر در موارد استثناء. برخی از کشورها هم به لحاظ قوانین دینی مثل اندونزی محدودیت‌هایی دارند.
*در 10 سال اخیر در انگلیس، وازکتومی 50 درصد کاهش یافته است
علی‌محمدزاده گفت: در برخی از کشورهای پیشرفته نیز مانند آلمان و انگلیس، سالهاست که درصدد برآمدند چنین روش‌هایی را محدود کنند مثلاً انگلیس وازکتومی را در 10 سال اخیر به نصف میزان قبل کاهش داده است یا در آلمان این میزان 5 در 10 هزار است. درکشور ما در دوران کنترل جمعیت، در بخش دولتی، اوایل شرایطی بود که نسبتا مناسب بود و این کار حداقل در مردانی که بیش از 2 و 3 فرزند داشتند، اتفاق می‌افتد.
*احتمال بازگشت ناپذیری وازکتومی بالاست
وی در ادامه افزود: از سال 85 به بعد بخش خصوصی در این ارتباط قوت گرفت و به مدد تبلیغات و برشمردن تنها برخی مزایا و بدون توجه به آینده و بدون بر شمردن برخی عوارض و معایب، ما مسیر انحرافی رفتیم. حتی مسئله را این طور تبیین کردیم که وازکتومی کنید، هر وقت هم نخواستید، وازکتومی را برمی‌گردانیم و دوباره به همین راحتی قدرت باروری پیدا می‌کنید. در حالی که برگرداندن این عمل، بسیار ظریف و حساس است و احتمال بازگشت ناپذیری هم بالاست. بنابراین در طب پیشرفته، این عمل تنها در افرادی که مطلقا و صد درصد مطمئن هستند که تعداد فرزندان‌شان مناسب است و خواهان بچه‌دارشدن نیستند، انجام میشود.
*ارتباط سرطان پروستات با وازکتومی، تقویت شده است
علی‌محمدزاده اظهار داشت: سال 84 ، در نمودار متدمیکس روش‌های پیشگیری از بارداری، وازکتومی 5 درصد اعلام شده، این را مقایسه کنید با آمار ترکیه و ایتالیا که یک در هزار است یا آمار ژاپن که 4 در هزار است. در حول و حوش همین سال‌ها، میانگین آسیا برای این روش 2.2 درصد و میانگین جهانی برای این روش 2.5 درصد برای این عمل عنوان شده است.
بنابراین دولت همانطور که در بخش دولتی، روند این اقدامات را کند و بازنگری کرده، در بخش خصوصی هم، مسیر باید به این نحو اصلاح شود، به ویژه این که ارتباط سرطان پروستات با وازکتومی، امروزه بیش از گذشته تقویت شده است.
*توبکتومی بیش از 4 برابر وازکتومی در کشور رواج دارد
وی در رابطه با توبکتومی تصریح کرد: حکایت توبکتومی هم مثل وازکتومی است. یعنی این هم یک روش پیشگیری دائمی از بارداری است با این تفاوت که توبکتومی به بستن لوله‌های رحمی در خانم‌ها گفته میشود. توبکتومی به سادگی وازکتومی نیست. اینجا یک عمل جراحی صورت می‌گیرد و لوله‌های رحمی طی بیهوشی عمومی یا بی‌حسی موضعی بسته می‌شوند.
مدیرکارگروه تعالی جمعیت و خانواده بسیج جامعه پزشکی کشور گفت: برگرداندن عمل توبکتومی، از وازکتومی هم مشکل‌تر است. به طور کلی در کشورهایی که معقول عمل می‌کنند در حالی که علتی برای بستن لوله ها نباشد، اطباء سعی می‌کنند و البته قوانین هم حکم می‌کند، با مشاوره، این افراد منصرف شوند و در غیر این صورت در لیست انتظارهای طولانی قرار می‌گیرند، چرا؟ چون کسی که کاندیدای توبکتومی است، باید به این نتیجه قطعی برسد. قطعاً انجام این اعمال جراحی بدون هیچ دلیل و اندیکاسیون، بدون عارضه و تبعات سوء نیست. نمودار متدمیکس روش‌های پیشگیری از بارداری که سال 84 منتشر شده، حاکی از آنست که این روش بیش از 4 برابر وازکتومی در کشور رواج دارد.
*باید ترتیبی اتخاذ شود تا روش‌های دائمی پیشگیری از بارداری، بدون داشتن اندیکاسیون به کار گرفته نشوند
علی‌محمدزاده با اشاره به آمار جهانی در رابطه با روش‌های دائمی پیشگیری از بارداری تصریح کرد: ما در وازکتومی و توبکتومی رتبه زیر 20 جهان را داریم و در این زمینه هم باید متخصصان همکاری کنند تا کاری بدون اندیکاسیون صورت نگیرد. رسانه‌ها هم باید اطلاع رسانی و آگاهی بدهند و علاوه بر این دو باید برنامه منسجمی از سوی وزارت بهداشت در بخش دولتی و خصوصی در نظر گرفته شود. تا این دو روش تنها در موارد نیاز یا داشتن جمیع شرایط مورد تقاضا باشد و نه اینکه به عنوان یک روش مثل بقیه روش‌ها در سیکل عمومی و خصوصی و بسته‌های خدماتی موجود بوده و مورد درخواست باشد.
*عمل سزارین با درد فراوانی همراه است
وی با اشاره به سزارین و روند رو به افزایش آن در جامعه گفت: سزارین یک جراحی بزرگ است برای انجام زایمان در تعریف درست، استفاده از سزارین در موارد فوری و اورژانسی که جان مادر و نوزاد در خطر است، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در این روش پوست روی شکم و عضلات زیر آن شکافته میشود و سپس جدار رحم بریده میشود و نوزاد متولد میشود. صرف نظر از خطرات و عوارض زیادی که سزارین برای مادر و نوزاد در حال و آینده دارد، عمل سزارین با درد فراوانی همراه است.
این در حالی است که یکی از علل گرایش زنان به سزارین، فرار از درد زایمان عنوان میشود. اینکه زایمان باید به طور طبیعی انجام گیرد یا سزارین؟ این را پزشک باید تشخیص دهد. در همه کشورهای با طب پیشرفته، اجازه داده نمی‌شود. بدون دلیل علمی و منطقی، عمل طبیعی زایمان به جراحی تبدیل شود.
به همین دلیل در این کشورها آمارهای سزارین، در حد 15 و حداکثر 20 درصد است. ولی در کشور ما سزارین بیش از 50 درصد زایمان‌ها را تشکیل می‌دهد که بیش از 60 درصد این سزارین‌ها، لزومی ندارد و انتخابی است.
*برزیل، ایران، قبرس و یونان جزو کشورهای پرسزارین دنیا هستند
وی افزود: ما از نظر آمار بالای سزارین‌ها، در دنیا رتبه دوم را داریم. برزیل، ایران، قبرس و یونان جزو کشورهای پرسزارین دنیا هستند.
*در کشور فرهنگ سزارین سازی نهادینه شده است
رئیس کمیته بهداشت شورای فرهنگی - اجتماعی زنان و خانواده شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: وقتی انجام سزارین، نیاز و واجب است، آنجا غیر از این نباید صورت گیرد ولی بحث در اینجا درباره سزارین‌های انتخابی است، یعنی سزارین‌هایی که واجب نیستند.
وی ادامه داد: متاسفانه در دو دهه اخیر در بین نسل جدید و میان سال به نوعی هراس از فرزندآوری و از زایمان طبیعی رایج شده و پدیده تک‌فرزندی و فرهنگ و مد سزارین‌سازی را دامن زده و با این پدیده‌ها باید برخورد علمی و منطقی صورت گیرد، البته قوانین هم باید تحقق فرهنگ جدید را هموار کند.
وی افزود: در کشورهایی مثل هلند، اتریش، فرانسه، انگلیس و آلمان، میزان سزارین‌ها زیر 15 درصد است و در کشورهایی هم که طی سال‌های اخیر، میزان سزارین از حد 20 درصد افزایش یافته مثل آمریکا که میزان سزارین به بیش از 30 درصد رسیده، نظام سلامت به دنبال اصلاح وضع موجود است. جای تشکر است که در دولت جدید، وزارت بهداشت در برنامه تحول سلامت این اقدام پرضرر و پرهزینه در حال و آینده را جدی گرفته است.
*سقط جنین امری ناپسند شمرده میشود
علی‌محمدزاده سپس به مسئله مهم، سقط جنین اشاره کرد و گفت: سقط جنین به از دست رفتن محصول حاملگی قبل از هفته 22 بارداری گفته میشود. اگر سقط جنین به صورت خود به خود باشد، به آن سقط جنین غیرعمدی یا ناخواسته گفته میشود و اگر سقط جنین بدون علت پزشکی باشد، به آن سقط جنین خودخواسته یا عمدی اطلاق میشود.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: این مساله حتی در کشورهایی که از دین خاصی پیروی نمی‌کنند، به لحاظ اخلاقی امری زشت و ناپسند است و در بسیاری از کشورها منع قانونی دارد و از نظر دینی هم حرام و گاهی در ردیف قتل است.
*درباره سقط جنین باید کار عمیق فرهنگی و اعتقادی صورت گیرد
وی ادامه داد: درکشور ما از نظر پیشگیری از سقط جنین، قوانینی هم وجود دارد لکن فرهنگ اخلاقی، دینی و اجتماعی مردم و اخلاق حرفه‌ای در امور پزشکی به قدری باید توسعه و تعمیق یابد، که از سقط جنین‌های خودخواسته و عمدی جلوگیری شود.
مدیرکارگروه تعالی جمعیت و خانواده بسیج جامعه پزشکی کشور تصریح کرد: در حال حاضر با قوانینی که هست، امکان پیشگیری و سقط پزشکی زایمان‌هایی که در آن جان مادر در خطر است یا در نوزاد بیماری‌های مشخصی که در این قانون تعریف شده و توسط پزشک معالج تشخیص سقط گذاشته میشود و مورد تائید پزشکان مورد اعتماد پزشکی قانونی قرار می‌گیرد،
وجود دارد و سالیانه 5 تا 7 هزار سقط مداخله‌ای از این طریق صورت می‌گیرد ولی خارج از محدوده سقط‌های خود به خودی و قانونی، چند ده هزار سقط عمدی صورت می‌گیرد که نه قانونی است و نه شرعی و نه علت پزشکی دارد.
این وضع مطلوبی برای ما نیست. به ویژه آنکه سقط‌های عامدانه و غیرقانونی اکثراً در محیط‌های ناامن، غیربهداشتی و توسط افراد غیرحرفه‌ای و در کل در یک شرایط پرخطر صورت می‌گیرد که با ناتوانی‌ها، معلولیت، مرگ و میرها و ناباروری‌ها و نیز سایر عوارض همراه است.
وی گفت: در برنامه تحول سلامت به ویژه در یک زمینه فرهنگی و آموزشی، باید برنامه جامعی برای پیشگیری از این سقط‌ها باشد. این برنامه‌ها نیازمند پیوست فرهنگی و اقتصادی و حمایت‌های روانی و عاطفی است.
*فرهنگ گریز از نقش مادری تبلیغ می شود
علی‌محمدزاده سپس به تلاش‌هایی برای موضوع کم‌رنگ شدن نقش مادری در بین دختران جوان از طریق سبک‌های زندگی که در برنامه‌های ماهواره‌ای به آن پرداخته میشود، اشاره کرد و گفت: یکی از پدیده‌هایی که به ویژه در کشورهای مسلمان تبلیغ میشود، فرهنگ گریز از نقش مادری است.
در این فرهنگ‌سازی، تلاش میشود که نقش مادری در دختران و زنان یک نقش فرعی و درجه چندم به حساب آید. آنها باید درس بخوانند، شغل داشته باشند و تفریح کنند، حال ازدواج هم اگر شد، شد و اگر نشد، خیلی لزومی ندارد. بعد از ازدواج هم فرزندآوری مدت طولانی به تاخیر می‌افتد. مثلاً در کشور خودمان، اکنون بین ازدواج و فرزند اول بیش از 3.5 سال و بین فرزند اول و فرزند دوم بیش از 5 تا 7 سال فاصله وجود دارد یا ازدواج‌ها، سال به سال کاهش می‌یابد.
ما از دیدگاه‌های اسلامی کمی دورتر و به دیدگاه‌های غربی به همان میزان، کمی نزدیکتر شده ایم. در این مساله دولت،خانواده‌ها، و خود جوانان باید فکر اساسی و عمیق کنند.
*نقش مادری و پدری نباید وظیفه حاشیه‌ای به حساب آید
مدیرکارگروه تعالی جمعیت و خانواده بسیج جامعه پزشکی کشور با تاکید بر تحکیم خانواده و تلاش برای تقویت نهاد تربیتی خانواده گفت: هرکاری باید در جای خود و در زمان مناسب خود انجام گیرد.
تحکیم خانواده یکی از ویژگی‌های مهم جامعه سنتی ما بود، این امتیاز الان در کشورهایی مثل فرانسه، سوئد، آمریکا و خیلی از کشورهای اروپایی دیگر الگو قرار گرفته، آنها به دنبال این هستند که بین شغل، تحصیل و زندگی زنان هماهنگی و تعادل ایجاد کنند. اینکه خانم ها ازدواج را به خاطر تحصیل یا شغل به بعد از 25 و یا 30 سالگی منتقل کنند، پیامدهای سوئی دارد. مخالفتی با تحصیل و شغل خانم‌ها نیست ولی ازدواج هم باید در زمان مناسب خود صورت گیرد. تعداد فرزندان خانواده هم باید در دوره معینی از باروری تکمیل شود. نباید ازدواج و تشکیل خانواده برای جوانان فرعی به حساب بیاید. نقش مادری و نقش پدری و مسئولیت‌پذیری در خصوص فرزندپروری نباید حاشیه‌ای به حساب بیاید.
کشورهای ژاپن، کره جنوبی و چین، از پنجره جمعیتی خود به خوبی استفاده کرده‌اند.
وی در پاسخ به سوالی در باره پنجره جمعیتی چنین توضیح داد: پنجره جمعیتی حالتی است که حدود 70درصد جمعیت کشور بین 15 تا 64 سال باشند.
ما اکنون در چنین وضعیتی هستیم. یک سوم بقیه جمعیت هم زیر 15 سال و بالای 64 سال هستند.
علی‌محمدزاده گفت: پنجره جمعیتی یک شرایط ویژه ای است. می‌تواند فرصت طلایی باشد، در صورتی که ما از این موقعیت استفاده کنیم برای توانمندی جوانان و حتی قشر میانسال. تا آنها تحصیلات، شغل و مسکن مناسبی یابند و به موقع ازدواج کنند و تشکیل خانواده دهند. در چنین حالتی یک جهش اقتصادی در کشور رخ می‌دهد.
در ژاپن، کره جنوبی و چین، چنین موفقیتی حاصل شده و در نتیجه می‌توان گفت این کشورها از پنجره جمعیتی خود به خوبی استفاده کرده‌اند، یعنی پنجره جمعیتی برای آنها یک فرصت طلایی بوده است. پنجره جمعیتی برای هر کشوری معمولا یکبار اتفاق می‌افتد و اگر چنانچه کشوری نتواند از این فرصت استفاده طلایی کند، پس از مدتی از بسته شدن این پنجره، تهدیدها و چالش‌ها رخ می‌دهد و در واقع سود بالقوه جمعیتی به بار جمعیتی تبدیل میشود
*دولت‌ها برای استفاده از مواهب پنجره جمعیتی باید برنامه جامع عملیاتی داشته باشند
وی افزود: پس این پنجره می‌تواند فرصت یا تهدید باشد. پنجره جمعیتی اروپایی از سال 1950 تا 2000 بود، برخی از این کشورها از سال 1990 وارد این پنجره شده و تا سال 2015 همچنان خواهند بود. کشور ما از سال 85 در این دوران قرار گرفته و پیش‌بینی میشود، سال 1425 این پنجره به روی ما بسته خواهد شد، بنابراین باید در این بازه زمانی، گام‌های بلند و موثری در توسعه اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و علمی کشور برداشته شود و به ویژه نیازها و نگرانی‌های جوانان و میانسالان از نظر ازدواج، اشتغال و مسکن رفع شود، تا بتوانند در جهش علمی کشور، رشد تولید و مراقبت از سالمندان جامعه توانمند باشند.
مدیرکارگروه تعالی جمعیت و خانواده بسیج جامعه پزشکی کشور ادامه داد: دولت‌ها برای استفاده از مواهب این دوره باید برنامه جامع عملیاتی و اجرایی داشته باشند. کشورهایی که در حال حاضر با وجود سهم بالای جمعیت سالمند، همچنان در عرصه‌های مختلف اقتصادی پیشتازند نظیر آلمان، ژاپن و چین. اینها کشورهایی هستند از فرصتهای دوران پنجره جمعیتی نهایت استفاده و استفاده بهینه را کرده‌اند.
این استاد دانشگاه گفت: این کشورها در واقع فرصت طلایی جمعیت، را به فرصت اقتصادی و اجتماعی تبدیل کرده‌اند، سرمایه انسانی را بهبود کیفیت داده‌اند، سرمایه گذاری مطلوب نموده‌اند و کارآفرینی و گسترش فرصتهای شغلی داده‌اند. ما هم به این سمت و سو حرکت کنیم، البته با سرعت بالا.
* تنها با حل مشکل بیکاری، مسأله جمعیت حل نمی‌شود
وی با پاسخ به این سوال که با این همه بیکاری در جامعه، چرا باید جمعیت زیاد شود اظهار داشت: بدون شک باید مشکل بیکاری را حل کرد؛ این راه باید طی شود؛ اما نباید فکر کرد که تنها با حل مشکل بیکاری، مسأله جمعیت هم در جامعه ما حل میشود، زیرا اگر نرخ بیکاری در جامعه ما 15 درصد و حتی بالا‌تر از این هم باشد؛ به این معناست که اکثریت دارای اشتغال هستند؛ اما چرا بسیاری از این اکثریت هم به فرزندآوری بیشتر، رغبت ندارند.
علی محمدزاده گفت: آنچه مشکل اصلی ما را حل می‌کند: تغییر نگرش ما و تغییر سبک زندگی است و گرنه با حل معضل بیکاری و حتی ثروتمند کردن مردم، بازهم مسئله جمعیت حل نخواهد شد.
*یکی دو فرزندی را در جامعه تبدیل به ارزش کرده‌ایم
وی افزود: بزرگترین اشتباه ما در اجرای سیاست کنترل جمعیت این بود که چنان فرهنگی بر جامعه حاکم شد که فرزند زیاد داشتن، زیاد که می‌گویم، یعنی دو یا سه تا، به ضد ارزش و فرزند کم داشتن، یعنی یکی یا حتی هیچ فرزندی، کم کم به ارزش تبدیل شد و واضح بگویم در فرهنگ باروری کشور، آن طور که در فرهنگ ایران رایج بوده و هست و آن طور که فرهنگ دینی ما حکم می‌کند، گره انداخته شد و این باید جبران شود.
*باید بین شغل و زندگی خانم‌ها، هماهنگی ایجاد شود
علی‌محمدزاده ادامه داد: البته اشتغال و تحصیلات دانشگاهی اکثریت خانم‌ها هم این زمینه را تسهیل کرد. برای حل همین مسئله، الان در فرانسه و سوئد، اشاره کردم، ایجاد تعادل و هماهنگی بین اشتغال و زندگی خانم ها تاکید میشود و قوانینی در این ارتباط گنجانده شده است. در جامعه نوعی فرزندهراسی تبلیغ شده و هر روز هم به آن دامن زده میشود، با عناوین مختلف.
وی افزود: تا می گوییم فرزندآوری، می گویند فرزند پروری. تا می گوییم، کمیت می‌گویند کیفیت. می گوییم چرا این همه سزارین! چرا این همه سقط جنین! چرا آمارهای وازکتومی و توبکتومی ما در گذشته این همه زیاد بوده! به همه اینها یکسری جواب‌های نارسا داده میشود. بیاید مقایسه کنیم خود را با کشورهای منطقه، با کشورهای دارای بهداشت پیشرفته، ببینیم الگوی ما با کجا سازگار است.
*کمیت، کیفیت و مدیریت جمعیت، هر سه باید با هم دنبال شود
وی تصریح کرد: امروز هیچ عاقلی بدون کیفیت، تنها از کمیت حرف نمی‌زند. بدون مراقبت بر تربیت فرزند، کسی فرزندآوری نمی‌گوید. برچیدن سیاست‌های کنترلی را هم، همه با ارتقاء کیفیت سلامت مادر و کودک می‌خواهند. اصلاً رسالت و دورنمای ما جز این نیست. سیاست‌های کلی جمعیت را که حضرت آقا ابلاغ کردند را، ببینید، بند اول می گوید افزایش باروری و سیزده بند دیگر می گوید کیفیت جمعیت.
*فرزندهراسی بدترین پدیده‌ای است که تبلیغ میشود
مدیرکارگروه تعالی جمعیت و خانواده بسیج جامعه پزشکی کشور گفت: ما در این زمینه رسالت داریم، مسئولیت داریم و از فردگرایی و مسئولیت گریزی باید رها شویم. فرزندهراسی بدترین پدیده‌ای است که رایج شده، این کار ممکن است به نام فرهنگ، سیاست، بهداشت و اقتصاد انجام شود و میشود. باید به الگوی رفتاری درست هدایت شویم. باید به سبک زندگی سالم برگردیم. درد بزرگ عصر ما همین است.
*علاج رفع مشکلات جمعیتی، بازگشت به سبک زندگی سالم است
وی خاطر نشان کرد: امروزه بسیاری از بیماری‌ها را با تغییر سبک زندگی پیشگیری یا درمان می کنند. اینجا هم درمان همین است. اینکه از ترس فقر و ناتوانی در تربیت، ازدواج نکنیم، در جریان بارداری، معادله خواسته یا ناخواسته طرح کنیم، یا تک‌فرزندی پیشه کنیم، این ها چاره ساز نیست. خلاف روحیه خوش‌بینی و امید است. این نوع نگرش بی‌اعتمادی به فضل و رحمت الهی است. اینها باعث کم‌برکتی در جامعه می شود و شده است. باید خدا را به زندگی‌های‌مان برگردانیم. همه ما، متخصصان و رسانه‌ها و به ویژه رسانه ملی در این زمینه مهم، وظیفه روشنگری دارند و گرنه در آینده به مصائبی گرفتار خواهیم آمد و به مشکلات پیچیده‌ای برخواهیم خورد.
فارس
*تک‌فرزندها، رفتار بالغانه از خود بروز می دهند
وی روش‌های تربیتی در خانواده‌های تک‌فرزند را مورد توجه قرار داد و اظهار داشت: تک‌فرزندها، فرزند اول و آخر خانواده‌ها هستند، محروم از برادر و خواهرند. بنابراین اغلب با بزرگسالان رشد می‌کنند و از همان اول رفتارهای بزرگسالی را از خود نشان می‌دهند.
*ضعف تک‌فرزندها در مهارت‌های اجتماعی طبیعی است
علی‌محمدزاده گفت: تک‌فرزندها نسبت به سایر فرزندان، بیشتر به دنبال توجه و تایید دیگران هستند و هرگاه احساس کنند از محیط علامت مثبت نمی‌گیرند، ممکن است، تمایلی به برقراری ارتباط نشان ندهند و گوشه‌گیری کنند. طبیعی است که تک فرزندها در مهارت‌های اجتماعی ضعف داشته باشند ولی در فعالیت‌های غیرگروهی اغلب سرآمد هستند.
*بهره وری تک فرزندها کاهش می‌یابد
وی افزود: البته این گفته‌ها به این معنی نیست که تک فرزندی را فاقد ویژگی‌ها و محسنات معرفی کنیم، بلکه غرض این است که بگوییم آنچه در تک‌فرزندی رخ می‌دهد، گاهی کارایی و اثربخشی و به عبارتی بهره‌وری آنها را کاهش می دهد.
این استاد دانشگاه گفت: فرزند، یکی باشد یا چند تا، آنچه در تربیت والدین مهم است، روش‌هایی است که آنها برای تربیت آنها به کار می‌برند.
*اعتدال و تناسب در فرزندپروری حائز اهمیت است
علی‌محمدزاده با اشاره به این نکته که گاهی دلسوزی‌های افراطی و توقعات بیش از اندازه از سوی والدین به ویژه تک فرزندها را در زندگی دچار مشکلاتی می‌کند، گفت: اعتدال و تناسب در فرزندپروری حائز اهمیت است. اینکه بعضاً در خانواده‌های تک فرزند، همه چیز به میل فرزند باشد یا هر آنچه می‌خواهد برای او مجاز باشد برای رشد شخصیتی او مناسب نیست.
وی اضافه کرد: البته گاهی هم برای تک فرزند، سختگیری‌ها و اجبار بسیار سخت به کار گرفته می شود، که این نیز از نظر تربیتی آسیب زاست.
*از تک‌فرزندها انتظار دارند، توقعات همه اقوام و اطرافیان را برآورد کنند
وی گفت: گاهی دیده میشود، همانطور که تک فرزند، در کانون توجه افراطی خانواده، اقوام و فامیل است، تحت فشار زیادی نیز قرار دارد و باید انتظارات همه آنها را برآورد کند و از این طریق همه آنها را از خود، راضی نگه دارد و به دوش کشیدن این بار و مسئولیت هم به تنهایی کار سختی است و بر ناامنی‌ها و اضطراب‌های او باز هم می‌افزاید.
علی‌محمدزاده به موضوع تک فرزندی از منظری دیگر پرداخت و اظهار داشت: بعضا که اختلاف بین زوج‌ها پیش آید، تک فرزند باز هم بیشتر به چالش کشیده میشود و گاهی از نقش فرزندی خارج شده و به عنوان یک طرف درگیری در می‌آید.
*باید از تک فرزندی عبور کنیم
وی در نتیجه‌گیری از این بحث گفت: سعی کنیم برای داشتن تعادل و تکامل در تربیت فرزند و مسئولیت پذیری معقول و منطقی در خانواده از تک فرزندی عبور کنیم.
*مسئله را در جامعه باید به شکل اصولی تفهیم کنیم
علی‌محمدزاده در ادامه پدیده سالمندی و پیری عمومی در آینده را مطرح کرد و اظهار داشت: ما برای اینکه درصد پیری در جامعه را کاهش دهیم، باید میزان زاد و ولد را افزایش دهیم.
* سالمندان در سه دهه آینده 3 برابر خواهد شد
وی در تشریح روند سالمندی بیان داشت: هرگاه در جامعه‌ای درصد گروه سنی بیش از 60 تا65 سال افزایش یابد و به مرز 8 درصد برسد، می‌گویند آن کشور وارد فاز نخست سالمندی شده و اگر باز هم افزایش یافته و به بیش از 14 درصد برسد، آن کشور سالمند شده است. و اگر این افزایش بیش از 21 درصد باشد آن کشور فوق سالمند نام می گیرد. اکنون کشورهای آلمان، ایتالیا و ژاپن دراین مرحله هستند.
علی‌محمدزاده گفت: در حال حاضر ایران کشوری است با 6.400 سالمند یعنی درصد سالمندی 8.2 است. بنابراین در فاز نخست سالمندی هستیم. اگر روند نرخ باروری کنونی ادامه یابد، سالمندان ما در سه دهه آینده 3 برابر خواهد شد، یعنی بیش از 20 میلیون، در چنین حالتی در یک شاخص مثلا تخت‌های بیمارستانی ما حداقل باید 3 برابر میزان کنونی افزایش داشته باشیم.
*کاهش نرخ باروری و افزایش سالمندی، با هم ارتباط دارند
این استاد دانشگاه تصریح کرد: ما از نظر نرخ باروری کل زیر حد جایگزینی هستیم و در منطقه خود در بین 26 کشور، رتبه 25 را داریم و از نظر سرعت درجه سالمندی هم جز 10 کشور اول جهان هستیم. و این دو شاخص در ارتباط با هم هستند.
وی اظهار داشت: البته در سالمندی یک جامعه عوامل مختلفی چون کاهش مرگ و میر، پیشرفت مراقبت‌های بهداشتی، مهاجرت‌ها، روندهای توسعه تاثیر دارد ولی قطعاً مهمترین راه حل کاهش آن، افزایش نرخ زاد و ولد و موالید است.
*، درصد سالمندی باید زیر ۶ باشد
علی‌محمدزاده گفت: برای اینکه نمای جوانی کشور حفظ شود، درصد سالمندی باید زیر 6درصد باشد، این تعریفی است که دفتر جمعیت سازمان ملل از کشورهای جوان دارد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: برخی کشورهای پیشرفته که اکنون سالمند شده‌اند، حداقل به وضع اقتصادی مطلوبی رسیده‌اند. لکن ما کشور در حال توسعه هستیم. در چنین کشورهایی جمعیت زیر 15 سال باید حدود 40درصد و سالمندی در حد 3 تا 4 درصد باشد. ما در حال حاضر نه کشور پیشرفته هستیم و نه جمعیت زیر 15 سال 40درصد داریم و نه سالمندی مان کمتر از 4درصد است. و اینها را با افزایش باروری، می‌توان به میزان مناسبی رساند.
وی با اشاره به عوارض سالمندی در جامعه بیان داشت: از تبعات اصلی سالخوردگی در جامعه، افزایش جمعیت بازنشستگان، افزایش بار تکفل و هزینه‌های پزشکی و به خصوص در کشورهای درحال توسعه یا توسعه نیافته، رشد اقتصادی منفی است.
*مهاجر پذیری کشورهای سالمند
مدیرکارگروه تعالی جمعیت و خانواده بسیج جامعه پزشکی کشور گفت: امروزه کشورهای پیشرفته‌ای که دچار مسئله سالمندی شده‌اند. از سیاست‌های مهاجرپذیری استفاده می‌کنند، که با توجه به وضعیت ما، در دهه‌های آینده، شاید امکان استفاده از چنین سیاست‌هایی برای جلب نیروهای کارآمد، مستعد و قوی برای کشورمان میسر نباشد.
وی در جمع بندی از این بحث تاکید کرد: ما برای اصلاح چرخه باروری در کشور نیازمند 3 اقدام اساسی هستیم.
*برخی مسیر فرهنگ سازی را معکوس می‌کنند
علی‌محمدزاده گفت: برای فرهنگ‌سازی، باید به جامعه اطلاعات داد، عدد و رقم داد، باید گفتمان ایجاد کرد. اشکالات موجود را مطرح کرد، تا مردم متوجه شوند؛ چه شده است و چه باید کرد. مثلاً نرخ باروری کل زیر حد جانشینی است، باید توسط مردم فهمیده شود، تبعات آن باید گفته شود. متخصصان امر باید به صحنه بیایند. این نوع مسائل باید به گفتمان رایج تبدیل شود.
مردم تا به صورت منطقی و علمی متقاعد نشوند، بعید است که در جهت اصلاح، مسئولیت بپذیرند. متاسفانه در این مسئله برخی با تمرکز بر مشکلات حال و آینده، و کمبودهایی که بیشتر از نظر اقتصادی و شغلی در رابطه با فرزندان دارند، مسیر فرهنگ‌سازی را معکوس می‌کنند.
قانون نویسی درباره جمعیت اگر مقلدوار از کشورهای دیگر گرفته شود، شاید چندان اثر بخش نباشد.
وی در تشریح مباحث مربوط به قانونگذاری نیز اظهار داشت: در مقوله تدوین قانون، نیز کم و بیش مسیری طی شده، لکن در این راه باید بر مواد تاثیرگذاری تکیه شود. این موارد اگر مقلدوار از کشورهای دیگر گرفته شود، شاید چندان اثر بخش نباشد. باید در زمینه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور خودمان پژوهش کنیم و مهمتر از قانونگذاری باید قوانین با بودجه پشتیبانی و ازدواج جوانان تسهیل شود.
در این مسئله باید دولت‌ها بیشترین تلاش ها را داشته باشند و البته اینکه فکر کنیم با تدوین بهترین قوانین، فرزندآوری درکشور به میزان مورد نیاز افزایش خواهد یافت، این طور نیست. این مسئله در برترین شرایط، درصد خاص و میزان محدود خود را خواهد داشت، اگر به دنبال سیاست‌های کلی نظام و استراتژی نظام سلامت، سیاست‌های روشنی نباشد، تاکتیک‌ها و برنامه‌های عملیاتی و اجرایی مناسب که نظر مردم را جلب کند، طراحی نخواهد شد.
مدیرکارگروه تعالی جمعیت و خانواده بسیج جامعه پزشکی کشور در تبیین بحث سوم یعنی سیاستگذاری تصریح کرد: سیاست‌های کلی جمعیت توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شده است، لکن این سیاست‌های یاید تبدیل به استراتژی یا راهبرد شود. اگر به دنبال سیاست‌های کلی نظام و استراتژی نظام سلامت، سیاست‌های روشنی نباشد، تاکتیک‌ها و برنامه‌های عملیاتی و اجرایی مناسب که نظر مردم را جلب کند، طراحی نخواهدشد.
*در کنترل جمعیت از مرزهای اعتدال عبور شده است
وی افزود: ما در کنترل جمعیت به نحو افراطی همه اهداف کمی نشانه‌گذاری شده را در کمترین زمان درنوردیدیم و از مرزهای معتدل عبور کردیم، در واقع یک فرهنگ کم‌فرزندی را در جامعه تثبیت کردیم و برای آن دلایلی هم آوردیم و سپس این فرهنگ را با قوانین و سیاست‌هایی پشتیبانی کردیم و یا به مدد سیاست، فرهنگی را جایگزین فرهنگ قبلی کردیم و با قوانین پشتیبانی کردیم و حالا در وضعیت فعلی باید همین سیکل سیاستگذاری، فرهنگ و تدوین قوانین را برای دوره جدید طی کنیم.در گذشته به روش‌های دائمی پیشگیری از بارداری، رویکرد تبلیغی و ترویجی داشته‌ایم.
علی‌محمدزاده گفت: ما در کنار روش‌های پیشگیری از بارداری، که یک وجه تنظیمی و سلامتی دارد و یک وجه کنترلی، که فعلاً نمی خواهم وارد این بحث شوم، به روش‌های دائمی نیز که در خیلی فرهنگ‌ها و کشورها، به آنها نگاه متفاوتی است، رویکرد تبلیغی و ترویجی داشتیم و این غیر از موارد لزوم و استثناء، خروج از اعتدال بود. اجازه می‌خواهم به این موارد هم اشاره ای داشته باشم.
*وازکتومی در خیلی کشورهای غربی محدودیت‌های شدید دارد
وی اظهار داشت: وازکتومی یکی از روش‌های دائمی پیشگیری از بارداری است و به بستن لوله‌های اسپرم در مردان گفته میشود. در همه کشورهای دنیا استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری، شرایطی سفت و سخت دارد.مثلاً در کشوری مانند فرانسه استفاده از این روش تا 15 سال پیش به کل ممنوع بود مگر در موارد استثناء. برخی از کشورها هم به لحاظ قوانین دینی مثل اندونزی محدودیت‌هایی دارند.
*در 10 سال اخیر در انگلیس، وازکتومی 50 درصد کاهش یافته است
علی‌محمدزاده گفت: در برخی از کشورهای پیشرفته نیز مانند آلمان و انگلیس، سالهاست که درصدد برآمدند چنین روش‌هایی را محدود کنند مثلاً انگلیس وازکتومی را در 10 سال اخیر به نصف میزان قبل کاهش داده است یا در آلمان این میزان 5 در 10 هزار است. درکشور ما در دوران کنترل جمعیت، در بخش دولتی، اوایل شرایطی بود که نسبتا مناسب بود و این کار حداقل در مردانی که بیش از 2 و 3 فرزند داشتند، اتفاق می‌افتد.
*احتمال بازگشت ناپذیری وازکتومی بالاست
وی در ادامه افزود: از سال 85 به بعد بخش خصوصی در این ارتباط قوت گرفت و به مدد تبلیغات و برشمردن تنها برخی مزایا و بدون توجه به آینده و بدون بر شمردن برخی عوارض و معایب، ما مسیر انحرافی رفتیم. حتی مسئله را این طور تبیین کردیم که وازکتومی کنید، هر وقت هم نخواستید، وازکتومی را برمی‌گردانیم و دوباره به همین راحتی قدرت باروری پیدا می‌کنید. در حالی که برگرداندن این عمل، بسیار ظریف و حساس است و احتمال بازگشت ناپذیری هم بالاست. بنابراین در طب پیشرفته، این عمل تنها در افرادی که مطلقا و صد درصد مطمئن هستند که تعداد فرزندان‌شان مناسب است و خواهان بچه‌دارشدن نیستند، انجام میشود.
*ارتباط سرطان پروستات با وازکتومی، تقویت شده است
علی‌محمدزاده اظهار داشت: سال 84 ، در نمودار متدمیکس روش‌های پیشگیری از بارداری، وازکتومی 5 درصد اعلام شده، این را مقایسه کنید با آمار ترکیه و ایتالیا که یک در هزار است یا آمار ژاپن که 4 در هزار است. در حول و حوش همین سال‌ها، میانگین آسیا برای این روش 2.2 درصد و میانگین جهانی برای این روش 2.5 درصد برای این عمل عنوان شده است.
بنابراین دولت همانطور که در بخش دولتی، روند این اقدامات را کند و بازنگری کرده، در بخش خصوصی هم، مسیر باید به این نحو اصلاح شود، به ویژه این که ارتباط سرطان پروستات با وازکتومی، امروزه بیش از گذشته تقویت شده است.
*توبکتومی بیش از 4 برابر وازکتومی در کشور رواج دارد
وی در رابطه با توبکتومی تصریح کرد: حکایت توبکتومی هم مثل وازکتومی است. یعنی این هم یک روش پیشگیری دائمی از بارداری است با این تفاوت که توبکتومی به بستن لوله‌های رحمی در خانم‌ها گفته میشود. توبکتومی به سادگی وازکتومی نیست. اینجا یک عمل جراحی صورت می‌گیرد و لوله‌های رحمی طی بیهوشی عمومی یا بی‌حسی موضعی بسته می‌شوند.
مدیرکارگروه تعالی جمعیت و خانواده بسیج جامعه پزشکی کشور گفت: برگرداندن عمل توبکتومی، از وازکتومی هم مشکل‌تر است. به طور کلی در کشورهایی که معقول عمل می‌کنند در حالی که علتی برای بستن لوله ها نباشد، اطباء سعی می‌کنند و البته قوانین هم حکم می‌کند، با مشاوره، این افراد منصرف شوند و در غیر این صورت در لیست انتظارهای طولانی قرار می‌گیرند، چرا؟ چون کسی که کاندیدای توبکتومی است، باید به این نتیجه قطعی برسد. قطعاً انجام این اعمال جراحی بدون هیچ دلیل و اندیکاسیون، بدون عارضه و تبعات سوء نیست. نمودار متدمیکس روش‌های پیشگیری از بارداری که سال 84 منتشر شده، حاکی از آنست که این روش بیش از 4 برابر وازکتومی در کشور رواج دارد.
*باید ترتیبی اتخاذ شود تا روش‌های دائمی پیشگیری از بارداری، بدون داشتن اندیکاسیون به کار گرفته نشوند
علی‌محمدزاده با اشاره به آمار جهانی در رابطه با روش‌های دائمی پیشگیری از بارداری تصریح کرد: ما در وازکتومی و توبکتومی رتبه زیر 20 جهان را داریم و در این زمینه هم باید متخصصان همکاری کنند تا کاری بدون اندیکاسیون صورت نگیرد. رسانه‌ها هم باید اطلاع رسانی و آگاهی بدهند و علاوه بر این دو باید برنامه منسجمی از سوی وزارت بهداشت در بخش دولتی و خصوصی در نظر گرفته شود. تا این دو روش تنها در موارد نیاز یا داشتن جمیع شرایط مورد تقاضا باشد و نه اینکه به عنوان یک روش مثل بقیه روش‌ها در سیکل عمومی و خصوصی و بسته‌های خدماتی موجود بوده و مورد درخواست باشد.
*عمل سزارین با درد فراوانی همراه است
وی با اشاره به سزارین و روند رو به افزایش آن در جامعه گفت: سزارین یک جراحی بزرگ است برای انجام زایمان در تعریف درست، استفاده از سزارین در موارد فوری و اورژانسی که جان مادر و نوزاد در خطر است، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در این روش پوست روی شکم و عضلات زیر آن شکافته میشود و سپس جدار رحم بریده میشود و نوزاد متولد میشود. صرف نظر از خطرات و عوارض زیادی که سزارین برای مادر و نوزاد در حال و آینده دارد، عمل سزارین با درد فراوانی همراه است.
این در حالی است که یکی از علل گرایش زنان به سزارین، فرار از درد زایمان عنوان میشود. اینکه زایمان باید به طور طبیعی انجام گیرد یا سزارین؟ این را پزشک باید تشخیص دهد. در همه کشورهای با طب پیشرفته، اجازه داده نمی‌شود. بدون دلیل علمی و منطقی، عمل طبیعی زایمان به جراحی تبدیل شود.
به همین دلیل در این کشورها آمارهای سزارین، در حد 15 و حداکثر 20 درصد است. ولی در کشور ما سزارین بیش از 50 درصد زایمان‌ها را تشکیل می‌دهد که بیش از 60 درصد این سزارین‌ها، لزومی ندارد و انتخابی است.
*برزیل، ایران، قبرس و یونان جزو کشورهای پرسزارین دنیا هستند
وی افزود: ما از نظر آمار بالای سزارین‌ها، در دنیا رتبه دوم را داریم. برزیل، ایران، قبرس و یونان جزو کشورهای پرسزارین دنیا هستند.
*در کشور فرهنگ سزارین سازی نهادینه شده است
رئیس کمیته بهداشت شورای فرهنگی - اجتماعی زنان و خانواده شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: وقتی انجام سزارین، نیاز و واجب است، آنجا غیر از این نباید صورت گیرد ولی بحث در اینجا درباره سزارین‌های انتخابی است، یعنی سزارین‌هایی که واجب نیستند.
وی ادامه داد: متاسفانه در دو دهه اخیر در بین نسل جدید و میان سال به نوعی هراس از فرزندآوری و از زایمان طبیعی رایج شده و پدیده تک‌فرزندی و فرهنگ و مد سزارین‌سازی را دامن زده و با این پدیده‌ها باید برخورد علمی و منطقی صورت گیرد، البته قوانین هم باید تحقق فرهنگ جدید را هموار کند.
وی افزود: در کشورهایی مثل هلند، اتریش، فرانسه، انگلیس و آلمان، میزان سزارین‌ها زیر 15 درصد است و در کشورهایی هم که طی سال‌های اخیر، میزان سزارین از حد 20 درصد افزایش یافته مثل آمریکا که میزان سزارین به بیش از 30 درصد رسیده، نظام سلامت به دنبال اصلاح وضع موجود است. جای تشکر است که در دولت جدید، وزارت بهداشت در برنامه تحول سلامت این اقدام پرضرر و پرهزینه در حال و آینده را جدی گرفته است.
*سقط جنین امری ناپسند شمرده میشود
علی‌محمدزاده سپس به مسئله مهم، سقط جنین اشاره کرد و گفت: سقط جنین به از دست رفتن محصول حاملگی قبل از هفته 22 بارداری گفته میشود. اگر سقط جنین به صورت خود به خود باشد، به آن سقط جنین غیرعمدی یا ناخواسته گفته میشود و اگر سقط جنین بدون علت پزشکی باشد، به آن سقط جنین خودخواسته یا عمدی اطلاق میشود.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: این مساله حتی در کشورهایی که از دین خاصی پیروی نمی‌کنند، به لحاظ اخلاقی امری زشت و ناپسند است و در بسیاری از کشورها منع قانونی دارد و از نظر دینی هم حرام و گاهی در ردیف قتل است.
*درباره سقط جنین باید کار عمیق فرهنگی و اعتقادی صورت گیرد
وی ادامه داد: درکشور ما از نظر پیشگیری از سقط جنین، قوانینی هم وجود دارد لکن فرهنگ اخلاقی، دینی و اجتماعی مردم و اخلاق حرفه‌ای در امور پزشکی به قدری باید توسعه و تعمیق یابد، که از سقط جنین‌های خودخواسته و عمدی جلوگیری شود.
مدیرکارگروه تعالی جمعیت و خانواده بسیج جامعه پزشکی کشور تصریح کرد: در حال حاضر با قوانینی که هست، امکان پیشگیری و سقط پزشکی زایمان‌هایی که در آن جان مادر در خطر است یا در نوزاد بیماری‌های مشخصی که در این قانون تعریف شده و توسط پزشک معالج تشخیص سقط گذاشته میشود و مورد تائید پزشکان مورد اعتماد پزشکی قانونی قرار می‌گیرد،
وجود دارد و سالیانه 5 تا 7 هزار سقط مداخله‌ای از این طریق صورت می‌گیرد ولی خارج از محدوده سقط‌های خود به خودی و قانونی، چند ده هزار سقط عمدی صورت می‌گیرد که نه قانونی است و نه شرعی و نه علت پزشکی دارد.
این وضع مطلوبی برای ما نیست. به ویژه آنکه سقط‌های عامدانه و غیرقانونی اکثراً در محیط‌های ناامن، غیربهداشتی و توسط افراد غیرحرفه‌ای و در کل در یک شرایط پرخطر صورت می‌گیرد که با ناتوانی‌ها، معلولیت، مرگ و میرها و ناباروری‌ها و نیز سایر عوارض همراه است.
وی گفت: در برنامه تحول سلامت به ویژه در یک زمینه فرهنگی و آموزشی، باید برنامه جامعی برای پیشگیری از این سقط‌ها باشد. این برنامه‌ها نیازمند پیوست فرهنگی و اقتصادی و حمایت‌های روانی و عاطفی است.
*فرهنگ گریز از نقش مادری تبلیغ می شود
علی‌محمدزاده سپس به تلاش‌هایی برای موضوع کم‌رنگ شدن نقش مادری در بین دختران جوان از طریق سبک‌های زندگی که در برنامه‌های ماهواره‌ای به آن پرداخته میشود، اشاره کرد و گفت: یکی از پدیده‌هایی که به ویژه در کشورهای مسلمان تبلیغ میشود، فرهنگ گریز از نقش مادری است.
در این فرهنگ‌سازی، تلاش میشود که نقش مادری در دختران و زنان یک نقش فرعی و درجه چندم به حساب آید. آنها باید درس بخوانند، شغل داشته باشند و تفریح کنند، حال ازدواج هم اگر شد، شد و اگر نشد، خیلی لزومی ندارد. بعد از ازدواج هم فرزندآوری مدت طولانی به تاخیر می‌افتد. مثلاً در کشور خودمان، اکنون بین ازدواج و فرزند اول بیش از 3.5 سال و بین فرزند اول و فرزند دوم بیش از 5 تا 7 سال فاصله وجود دارد یا ازدواج‌ها، سال به سال کاهش می‌یابد.
ما از دیدگاه‌های اسلامی کمی دورتر و به دیدگاه‌های غربی به همان میزان، کمی نزدیکتر شده ایم. در این مساله دولت،خانواده‌ها، و خود جوانان باید فکر اساسی و عمیق کنند.
*نقش مادری و پدری نباید وظیفه حاشیه‌ای به حساب آید
مدیرکارگروه تعالی جمعیت و خانواده بسیج جامعه پزشکی کشور با تاکید بر تحکیم خانواده و تلاش برای تقویت نهاد تربیتی خانواده گفت: هرکاری باید در جای خود و در زمان مناسب خود انجام گیرد.
تحکیم خانواده یکی از ویژگی‌های مهم جامعه سنتی ما بود، این امتیاز الان در کشورهایی مثل فرانسه، سوئد، آمریکا و خیلی از کشورهای اروپایی دیگر الگو قرار گرفته، آنها به دنبال این هستند که بین شغل، تحصیل و زندگی زنان هماهنگی و تعادل ایجاد کنند. اینکه خانم ها ازدواج را به خاطر تحصیل یا شغل به بعد از 25 و یا 30 سالگی منتقل کنند، پیامدهای سوئی دارد. مخالفتی با تحصیل و شغل خانم‌ها نیست ولی ازدواج هم باید در زمان مناسب خود صورت گیرد. تعداد فرزندان خانواده هم باید در دوره معینی از باروری تکمیل شود. نباید ازدواج و تشکیل خانواده برای جوانان فرعی به حساب بیاید. نقش مادری و نقش پدری و مسئولیت‌پذیری در خصوص فرزندپروری نباید حاشیه‌ای به حساب بیاید.
کشورهای ژاپن، کره جنوبی و چین، از پنجره جمعیتی خود به خوبی استفاده کرده‌اند.
وی در پاسخ به سوالی در باره پنجره جمعیتی چنین توضیح داد: پنجره جمعیتی حالتی است که حدود 70درصد جمعیت کشور بین 15 تا 64 سال باشند.
ما اکنون در چنین وضعیتی هستیم. یک سوم بقیه جمعیت هم زیر 15 سال و بالای 64 سال هستند.
علی‌محمدزاده گفت: پنجره جمعیتی یک شرایط ویژه ای است. می‌تواند فرصت طلایی باشد، در صورتی که ما از این موقعیت استفاده کنیم برای توانمندی جوانان و حتی قشر میانسال. تا آنها تحصیلات، شغل و مسکن مناسبی یابند و به موقع ازدواج کنند و تشکیل خانواده دهند. در چنین حالتی یک جهش اقتصادی در کشور رخ می‌دهد.
در ژاپن، کره جنوبی و چین، چنین موفقیتی حاصل شده و در نتیجه می‌توان گفت این کشورها از پنجره جمعیتی خود به خوبی استفاده کرده‌اند، یعنی پنجره جمعیتی برای آنها یک فرصت طلایی بوده است. پنجره جمعیتی برای هر کشوری معمولا یکبار اتفاق می‌افتد و اگر چنانچه کشوری نتواند از این فرصت استفاده طلایی کند، پس از مدتی از بسته شدن این پنجره، تهدیدها و چالش‌ها رخ می‌دهد و در واقع سود بالقوه جمعیتی به بار جمعیتی تبدیل میشود
*دولت‌ها برای استفاده از مواهب پنجره جمعیتی باید برنامه جامع عملیاتی داشته باشند
وی افزود: پس این پنجره می‌تواند فرصت یا تهدید باشد. پنجره جمعیتی اروپایی از سال 1950 تا 2000 بود، برخی از این کشورها از سال 1990 وارد این پنجره شده و تا سال 2015 همچنان خواهند بود. کشور ما از سال 85 در این دوران قرار گرفته و پیش‌بینی میشود، سال 1425 این پنجره به روی ما بسته خواهد شد، بنابراین باید در این بازه زمانی، گام‌های بلند و موثری در توسعه اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و علمی کشور برداشته شود و به ویژه نیازها و نگرانی‌های جوانان و میانسالان از نظر ازدواج، اشتغال و مسکن رفع شود، تا بتوانند در جهش علمی کشور، رشد تولید و مراقبت از سالمندان جامعه توانمند باشند.
مدیرکارگروه تعالی جمعیت و خانواده بسیج جامعه پزشکی کشور ادامه داد: دولت‌ها برای استفاده از مواهب این دوره باید برنامه جامع عملیاتی و اجرایی داشته باشند. کشورهایی که در حال حاضر با وجود سهم بالای جمعیت سالمند، همچنان در عرصه‌های مختلف اقتصادی پیشتازند نظیر آلمان، ژاپن و چین. اینها کشورهایی هستند از فرصتهای دوران پنجره جمعیتی نهایت استفاده و استفاده بهینه را کرده‌اند.
این استاد دانشگاه گفت: این کشورها در واقع فرصت طلایی جمعیت، را به فرصت اقتصادی و اجتماعی تبدیل کرده‌اند، سرمایه انسانی را بهبود کیفیت داده‌اند، سرمایه گذاری مطلوب نموده‌اند و کارآفرینی و گسترش فرصتهای شغلی داده‌اند. ما هم به این سمت و سو حرکت کنیم، البته با سرعت بالا.
* تنها با حل مشکل بیکاری، مسأله جمعیت حل نمی‌شود
وی با پاسخ به این سوال که با این همه بیکاری در جامعه، چرا باید جمعیت زیاد شود اظهار داشت: بدون شک باید مشکل بیکاری را حل کرد؛ این راه باید طی شود؛ اما نباید فکر کرد که تنها با حل مشکل بیکاری، مسأله جمعیت هم در جامعه ما حل میشود، زیرا اگر نرخ بیکاری در جامعه ما 15 درصد و حتی بالا‌تر از این هم باشد؛ به این معناست که اکثریت دارای اشتغال هستند؛ اما چرا بسیاری از این اکثریت هم به فرزندآوری بیشتر، رغبت ندارند.
علی محمدزاده گفت: آنچه مشکل اصلی ما را حل می‌کند: تغییر نگرش ما و تغییر سبک زندگی است و گرنه با حل معضل بیکاری و حتی ثروتمند کردن مردم، بازهم مسئله جمعیت حل نخواهد شد.
*یکی دو فرزندی را در جامعه تبدیل به ارزش کرده‌ایم
وی افزود: بزرگترین اشتباه ما در اجرای سیاست کنترل جمعیت این بود که چنان فرهنگی بر جامعه حاکم شد که فرزند زیاد داشتن، زیاد که می‌گویم، یعنی دو یا سه تا، به ضد ارزش و فرزند کم داشتن، یعنی یکی یا حتی هیچ فرزندی، کم کم به ارزش تبدیل شد و واضح بگویم در فرهنگ باروری کشور، آن طور که در فرهنگ ایران رایج بوده و هست و آن طور که فرهنگ دینی ما حکم می‌کند، گره انداخته شد و این باید جبران شود.
*باید بین شغل و زندگی خانم‌ها، هماهنگی ایجاد شود
علی‌محمدزاده ادامه داد: البته اشتغال و تحصیلات دانشگاهی اکثریت خانم‌ها هم این زمینه را تسهیل کرد. برای حل همین مسئله، الان در فرانسه و سوئد، اشاره کردم، ایجاد تعادل و هماهنگی بین اشتغال و زندگی خانم ها تاکید میشود و قوانینی در این ارتباط گنجانده شده است. در جامعه نوعی فرزندهراسی تبلیغ شده و هر روز هم به آن دامن زده میشود، با عناوین مختلف.
وی افزود: تا می گوییم فرزندآوری، می گویند فرزند پروری. تا می گوییم، کمیت می‌گویند کیفیت. می گوییم چرا این همه سزارین! چرا این همه سقط جنین! چرا آمارهای وازکتومی و توبکتومی ما در گذشته این همه زیاد بوده! به همه اینها یکسری جواب‌های نارسا داده میشود. بیاید مقایسه کنیم خود را با کشورهای منطقه، با کشورهای دارای بهداشت پیشرفته، ببینیم الگوی ما با کجا سازگار است.
*کمیت، کیفیت و مدیریت جمعیت، هر سه باید با هم دنبال شود
وی تصریح کرد: امروز هیچ عاقلی بدون کیفیت، تنها از کمیت حرف نمی‌زند. بدون مراقبت بر تربیت فرزند، کسی فرزندآوری نمی‌گوید. برچیدن سیاست‌های کنترلی را هم، همه با ارتقاء کیفیت سلامت مادر و کودک می‌خواهند. اصلاً رسالت و دورنمای ما جز این نیست. سیاست‌های کلی جمعیت را که حضرت آقا ابلاغ کردند را، ببینید، بند اول می گوید افزایش باروری و سیزده بند دیگر می گوید کیفیت جمعیت.
*فرزندهراسی بدترین پدیده‌ای است که تبلیغ میشود
مدیرکارگروه تعالی جمعیت و خانواده بسیج جامعه پزشکی کشور گفت: ما در این زمینه رسالت داریم، مسئولیت داریم و از فردگرایی و مسئولیت گریزی باید رها شویم. فرزندهراسی بدترین پدیده‌ای است که رایج شده، این کار ممکن است به نام فرهنگ، سیاست، بهداشت و اقتصاد انجام شود و میشود. باید به الگوی رفتاری درست هدایت شویم. باید به سبک زندگی سالم برگردیم. درد بزرگ عصر ما همین است.
*علاج رفع مشکلات جمعیتی، بازگشت به سبک زندگی سالم است
وی خاطر نشان کرد: امروزه بسیاری از بیماری‌ها را با تغییر سبک زندگی پیشگیری یا درمان می کنند. اینجا هم درمان همین است. اینکه از ترس فقر و ناتوانی در تربیت، ازدواج نکنیم، در جریان بارداری، معادله خواسته یا ناخواسته طرح کنیم، یا تک‌فرزندی پیشه کنیم، این ها چاره ساز نیست. خلاف روحیه خوش‌بینی و امید است. این نوع نگرش بی‌اعتمادی به فضل و رحمت الهی است. اینها باعث کم‌برکتی در جامعه می شود و شده است. باید خدا را به زندگی‌های‌مان برگردانیم. همه ما، متخصصان و رسانه‌ها و به ویژه رسانه ملی در این زمینه مهم، وظیفه روشنگری دارند و گرنه در آینده به مصائبی گرفتار خواهیم آمد و به مشکلات پیچیده‌ای برخواهیم خورد.
فارس
نظرشما
آخرین اخبار