همه چیز درباره سینوزیت

سینوس چیست؟

سینوزیت به معنی التهاب سینوس‌ها است و افراد بسیاری در سراسر دنیا از آن رنج می‌کشند. در ابتدا بهتر است ببینیم اصلا سینوس چیست؟ سینوس‌هاحفره‌های توخالی در استخوان ها یا طراف بینی هستند. این حفره‌ها همه به بینی ارتباط داشته و به وسیله مژک‌های موجود در دیواره سینوس ترشحات موجود در سینوسبه بینی تخلیه می­شوند.

علت التهاب سینوس‌ها و بیماری سینوزیت یا عفونت است یا آلرژی. و بیماری سینوزیت به دو شکل حاد یا مزمن خود را نشان می‌دهد.

سینوزیت حاد

در سینوزیت حاد سینوس‌ها دچار التهاب و تورم می‌شوند. در نتیجه فرآیند تخلیه سینوس با اختلال مواجه شده و ترشحات در داخل سینوس تجمع پیدا می کنند. در این حالت گاهی تنفس از طریق بینی با مشکل روبرو می‌شود و بیمار احساس می‌کند بینی او کیپ شده است. نواحی اطراف چشم‌ها و صورت ممکن است دچار تورم شده و احتمال دارد بیمار دردهایی ضربان‌دار یا سردرد را تجربه کند.

سینوزیت حاد اغلب بدنبال یک سرماخوردگی ساده بروز می‌کند. عفونت‌های قارچی، یاکتریایی و آلرژی هم می‌توانند باعث سینوزیت حاد شوند و طبعا درمان آن هم بستگی به عامل ایجادکننده دارد.

از کجا بفهمیم سینوزیت حاد داریم؟

یکی از شایعترین علایم سینوزیت تخلیه ترشحات غلیظ زرد یا سبزرنگ از داخل بینی یا انتهای حلق است که اغلب بوی بدی هم دارد. گرفتگی یا احتقان بینی علامت رایج دیگری است که تنفس از راه بینی را با اشکال روبرو می‌کند. اطراف چشم‌ها،گونه‌ها، بینی یا پیشانی ممکن است متورم، نسبت به فشار حساس و دردناک باشد. گاهی درد سینوزیت حاد به فک بالا می‌زند و بیمار در ناحیه فک بالا و دندان‌های آسیای بزرگ احساس درد می‌کند که اگر در همان ناحیه دندان‌ها دچار پوسیدگی شده باشند ممکن است با دندان درد اشتباه گرفته شود. در سینوزیت حاد حس بویایی و چشایی دچار اشکال شده و بیمار ممکن است دچار سرفه‌های پیاپی شود که در هنگام شب این مشکل تشدید می‌شود.

در مواردی ممکن است تب، ضعف،سردرد شدید و گوش درد هم وجود داشته باشد. در چنین شرایطی حتما به پزشک مراجعه کنید.

علل ایجاد سینوزیت حاد

همانطور که اشاره شد التهاب در مخاط جداره سینوس باعث بروز التهاب و به دنبال آن تورم و اختلال در تخلیه سینوس می‌شود. سینوس مسدود شده محیطی مرطوب فراهم می‌آورد که برای رشد میکروب‌ها ایده‌آل است. اگر سینوس عفونی شده و نتواند تخلیه شود در داخل آن چرک تشکیل شده و باعث خروجترشحات زرد یا سبز عفونی در انتهای حلق یا از بینی می‌شود.چنین ترشحاتی علامت ایجاد عفونت است.

اگر سینوزیت به واسطه یک عفونت ایجاد شده باشد علت آن یا ویروس است یا باکتری یا قارچ. عفونت‌های ویروس سرماخوردگی اصلی‌ترین علت ایجاد سینوزیت حاد هستند و چون در فصل سرما این بیماری بیشتر شایع می‌شود سینوزیت هم در نیمه دوم سال بیشتر بیماران را آزار می‌دهد. اگر هم سینوزیت عفونی بیش از یک هفته تا 10 روز ادامه پیدا کند احتمالا علت ایجاد آن باکتری است. عفونت قارچی هم بیشتر در افرادی دیده می‌شود که دچار اختلالی در سیستم ایمنی هستند.

برخی عوامل نیز خطر ابتلا به سینوزیت را افزایش می‌دهند یا اینکه بیماری را تشدید می‌کنند. عواملی نظیر آلرژی، پولیپ یا تومورهای بینی، انحراف بینی،عفونت‌های دندانی و بزرگی یا عفونت لوزهسوم در کودکان.

سینوزیت چه خطراتی دارد؟

شاید در ظاهر سینوزیت یک بیماری ساده باشد ولی در واقع می‌تواند باعث بروز مشکلات متعددی شود. سینوزیت حاد ممکن است در بیماران آسمی باعث ایجاد حملات آسمی شود. یا در صورت عدم درمان یا مقاومت نسبت به درمان وارد فاز مزمن شده و به سینوزیت مزمن تبدیل شود.عفونت گوش هم ممکن است بدنبال سینوزیت حاد ایجاد شود.

در عین حال بیماری‌های خطرناکی نظیر مننژیت و مشکلات بینایی هم ممکن است بدنبال سینوزیت حاد ایجاد شود که در این صورت باید فورا بیمار را به بیمارستان منتقل کرد.

درمان سینوزیت حاد

خوشبختانه اغلب موارد سینوزیت نیازمند درمان خاصی نیستند چون عمدتا به واسطه بیماری سرماخوردگی ایجاد می‌شوند. در این موارد تنها توصیه رعایت بهداشت فردی و استراحت و مصرف داروهای ضد احتقان برای بازشدن مجاری بینی و مسکن‌های معمولی برای کاهش درد است.

نکته هرگز در درمان سرماخوردگی و بیماری‌های مشابه به کودکان آسپیرین ندهید.

معمولا برای درمان سینوزیت حاد آنتی بیوتیک تجویز نمی‌شود چون عمده موارد به واسطه ویروس‌ها ایجاد شده و به درمان آنتی‌بیوتیکی پاسخ نمی‌دهند. آنتی‌بیوتیک تنها زمانی تجویز می‌شود که عفونت بسیار شدید و مقاومی در ناحیه وجود داشته باشد. بنابراین لطفا بی‌دلیل و بدون تجویز پزشک آنتی‌بیوتیک مصرف نکنید.

چه کنیم تا زودتر خوب شویم؟

· استراحت کنید تا بدن شما بهتر بتواند با بیماری مقابله کرده و بدین ترتیب دوران بهبودی کوتاهتر می‌شود.

· مایعات فراوان بنوشید. آب و آبمیوه و چای کمرنگ گزینه‌های مناسبی هستند. با اینکار ترشحات روان تر شده و راحت‌تر تخلیه می‌شوند.

· با استفاده از آبجوش ساده بخور بدهید یا دوش آب گرم بگیرید.با اینکار درد کمتر شده و تخلیه ترشحات بهتر انجام می‌شود.

· روی صورت خود کمپرس گرم بگذارید. بهترین کار گذاشتن حوله‌های گرم روی صورت است چون باعث کاهش درد صورت می‌شود.

· حفره‌های بینی را شستشو دهید. برای اینکار بهتر است از سرم‌های نمکی مخصوص این کار استفاده کنید.

· موقع خواب سر خود را بالا بگیرید.با اینکار تخلیه سینوس‌ها بهتر انجام شده و احتقان کاهش می‌یابد.

اگر می‌خواهید سینوزیت نگیرید...

· سعی کنید کمتر با افرادی که دچار عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی(مثل سرماخوردگی) هستند در تماس باشید. دست‌های خود را بطور مرتب با آب و صابون بشویید بخصوص قبل از غذا

· اگر آلرژی دارید حتما با دقت دستورات پزشک خود را اجرا کنید تا علایم حساسیت تحت کنترل باشند.

· سیگار نکشید و تا حد امکان در هوای آلوده تنفس نکنید. دود سیگار و هوای آلوده باعث آزار و التهاب ریه‌ها و مجاری بینی می‌شوند.

· محیط داخلی منزل یا محل کار خود را با دستگاه‌های رطوبت‌ساز مرطوب نگه دارید. با افزایش رطوبت هوا احتمال ابتلا به سینوزیت کاهش می‌یابد. در ضمن حواستان باشد که دستگاه تمیز باشد و خودش عاملی برای آلودگی هوا نباشد.

سینوزیت مزمن

سینوزیت مزمن زمانی اتفاق می‌افتد کهعلائم سینوزیت بیشتر از دو تا سه ماهادامه پیدا کند یا اینکه پس از برطرف شدن علایم بطور مرتب عود کند. علایم سینوزیت مزمن همان علایم سینوزیت حاد است با این تفاوت که علایم در سینوزیت مزمن بیشتر طول کشیده و ضعف و خستگی واضحی در بیمار ایجاد می‌کنند. بر خلاف سینوزیت حاد در سینوزیت مزمن به ندرت ممکن است بیمار تب داشته باشد. درد کمتر است و در این حالت گرفتگی بینی و ترشحات مهمترین علائم را تشکیل می دهد.

جدا از عواملی که برای ابتلا به سینوزیت حاد به آنها اشاره داشتیم علایم دیگری نیز خطر تبدیل شدن سینوزیت حاد به مزمن را افزایش می‌دهند نظیر ابتلا به آسم یا قرارگرفتن مداوم در معرض آلاینده‌های محیطی مثل دود سیگار یا هوای آلوده.

هدف اصلی از درمان سینوزیت مزمن کاهش التهاب سینوس‌ها، کمک به تخلیه مجاری بینی، حذف عوامل ایجاد کننده سینوزیت تا حد امکان و کاهش حملات سینوزیت است. داروها و روش‌های درمانی چندان تفاوتی با سینوزیت حاد ندارند. آنتی‌بیوتیک‌ها هم کمک چندانی به درمان سینوزیت نمی‌کنند چون علت سینوزیت مزمن معمولا باکتری‌ها نیستند.

با استفاده از آندوسکوپ منافذ سینوس ها مشاهده شده و در صورت تنگی زیاد و یا مسدود بودن آنها تشخیص سینوزیت مزمن داده می شود.

اگر سینوزیت به درمان مقاوم باشد یا دفعات عود آن زیاد باشد می‌توان از روش جراحی آندوسکوپیک سینوس استفاده کرد و عوامل التهابی موجود در سینوس را حذف کرد.

روش‌های پیشگیری و مراقبت‌های هنگام ابتلا به سینوزیت در سینوزیت حاد و مزمن تفاوتی با هم ندارد.

سردردهای سینوسی

سردردهای سینوسی در واقع سردردهایی هستند که همراه با بیماری سینوزیت برای بیمار ایجاد می‌شوند. در این حالت گاهی سردرد حالت ضربان‌دار داشته و همزمان در اطراف چشم‌ها،گونه‌ها و پیشانی هم احساس فشار وجود دارد. گرچه این علایم می‌تواند دلیل سردرد سینوسی باشد اما بسیاری از کسانی که فکر می‌کنند دچار چنین سردردی هستند در واقع میگرن یا سردرد فشاری دارند.

از کجا بفهمیم سردرد سینوسی داریم؟

· وجود درد یا فشار یا احساس پر بودن در گونه‌ها، ابرو یا پیشانی

· دردی که با خم‌شدن به جلو یا خوابیدن بدتر شود

· ترشحات زرد یا سبز یا خونی بینی

· گلودرد

· تب

· سرفه

· خستگی

· درد در دندان‌های فک بالا

تفاوت میگرن با سردرد سینوسی

بسیار پیش می‌آید که این دو سردرد با هم اشتباه شوند چون علایم این دو بشدت با هم همپوشانی دارند. بسیاری از علایم میگرن ممکن است با ابتلا به سردردهای سینوسی تشدید شوند(مثلا خم شدن به جلو) اما در سردرد سینوسی حالت تهوع،استفراغ، حساسیت به نور یا صدا وجود ندارد ولی در سردردهای میگرنی این ویژگی‌ها دیده می‌شود.

درمان

اگر بیمار سینوزیت داشته و به واسطه آن دچار سردرد شده باشد پزشک با درمان سینوزیت در واقع سردرد را هم درمان خواهد کرد. در این موارد معمولا آنتی‌بیوتیک(درصورت وجود عفونت باکتریایی)،داروهای ضداحتقان و مسکن‌های رایج تجویز خواهد شد

دكتر محسن نراقي

رييس انجمن تحقيقات راينولوژي

فلوي رسمي جراحان بيني آمريكا