بیماریهای پوستی با منشاء روحی و روانی

دسته بندي بيماري هاي رواني با منشا پوستي:

بر اساس تقسيم بندي دکتر کبلنزر يک بيماري پوستي با منشا رواني مي تواند بر اساس علل اوليه دسته بندي شود:

• اختلالات رواني اوليه مي تواند تظاهرات واقعي پوستي و يا غير واقعي ايجاد نمايد.

• اختلالات پوستي اوليه باعث تحريک و يا تشديد بيماري رواني موجود و يا ثانويه مانند اضطراب و افسردگي که باعث عدم تعادل روحي بيمار مي گردد، مي شود.

نقش متخصص پوست:

بين 20 تا40 درصد بيماراني که به دنبال درمان پوست خود هستند داراي نوعي اختلال روحي و رواني مي باشند. تعداد بسيار زيادي از بيماران به علل ژني علائم خود توجه نمي کنند و تمايل به مراجعه به يک روانپزشک را هم ندارند. بنابراين با فقدان کلينيک هاي ارتباط رواني در شرايط پوستي، متخصصان پوست بايد به اين تشخيص ها و علائم کلينيکي و اصول درمان آشنا باشند.

زمانيکه با اين موضوع مواجه مي شويم مهم است که علائم رواني و روانپزشکي و نوع داروها بررسي شود. افرادي مانند اعضاي خانواده مي توانند کاملا موثر واقع شوند البته درصورتي که بيمار اجازه اين کار را بدهد و در آخر اينکه نتايج اين گونه علائم بر روي زندگي خانوادگي و اجتماعي  بيمار تاثير مي گذارد. در درک موضوع مورد نظر متخصص کمک مي کند. درمان هاي غير دارويي براي مديريت و کنترل اين بيمارها بسيار تاثير دارد.

اختلالات رواني اوليه:

1 - توهم ابتلا به انواع انگل ها (Delusion of Parasitosis) :

در اين بيماري شخص بيمار تصور واهي از ابتلا به انگل خاصي مانند کک، يا شپش و يا گال را دارد. بيماران پوستي معمولا شواهدي از اختلالات روحي بيمارگونه را نشان مي دهند که از طريق توهم و خيال بيمار مشخص مي شود. توهمات ثابت هستند و تصور غلط اين است که بيماران عقايد  ثابتي دارند که توسط فرهنگ بزرگتر، قوميت، و جامعه تاييد مي شود.خيال، يک سري تصورات حسي است که بدون هيچ گونه محرک خارجي اتفاق مي افتد و در هر پنج حس به وقوع مي پيوندد. رايجترين نوع اين شرايط توهم ابتلا به انواع انگل مي باشد که در آن بيمار تصورات محدود اشتباهي دارد که انگار به انگل آلوده شده است و اين تنها نشانه بارز اين  بيماري رواني است. اين بيماران معمولا به جاي روانپزشک به حشره شناس و يا متخصص پوست مراجعه مي کنند.

درمان هاي غير دارويي توهم ابتلا به انواع انگل ها :

• درمان شناختي- رفتاري

• روان درماني مبتني بر ديدگاه insight-oriented psychotherapy

• هيپنوتيزم

• درمان شناختي بر مبناي توجه آگاهانه به حال

• Biofeedback

• خانواده درمانی

• رفتار درمانی

شيوع بيماري توهم ابتلا به انواع انگل اکثرا در خانم هاي ميانسال و مسن يعني در سنين آغاز تنهايي اجتماعي ديده مي شود. در تعداد کمي از اين بيماران، يکي ديگر از اعضاي خانواده آنها نيز مبتلا مي باشد.

يافته هاي کلينيکي:

بيماراني که دچار توهم ابتلا به انگل هستند، مرتب به پزشکان با حالتي عصبي و مغلوب شده و با تعداد جلسات ويزيت زياد بدون رضايتمندي مراجعه مي کنند.  شواهد پوستي در صورت وجود داشتن بسيار متغير هستند. در برخي اوقات آنها منعکس کننده تلاش هاي ناموفقي در درمان اين حملات هستند که  نتيجه  آن صدماتي است که دامنه آن از عوارض کم تا زخم هاي بزرگ است که شامل آسيب از درمان هاي موضعي انجام شده توسط بيماران در تلاش براي رها کردن خود از دست اين بيماري  است. زيرا اين اختلالات توهمي تک نشانه اي هستند، برخي بيماران حالت فکري و ظاهر مناسبي دارند که باعث مي شود اطرافيان بيمار فکر کنند که اين تصورات درست باشند. زماني که متخصص به دقت بيمار را معاينه  و مورد پرسش قرار مي دهد، توهم گرايي شخص برايش آشکار مي شود.

درمان دارويي:

اصل اساسي درمان، مشغول نگه داشتن بيمار است. اين بيماران از مراجعه مداوم به پزشک سر باز مي زنند و به همين علت بايد پزشک روش هايي را به کار گيرد که بيمار به طور مداوم براي درمان مراجعه کند. در گذشته درمان اين بيماري توسط دارويي به نام Pimozide انجام مي شده است. اگرچه درمان هم اکنون توسط  داروهاي  Olanzapine/Aripiprazole/Risperidone  انجام مي شود که عوارض جانبي رواني کمتري را به همراه دارد.  ولي مسلم است که انتخاب دارويي مناسب بايد توسط پزشک متخصص انجام شود.

2 - اختلال عضوي غير واقعي(Body Dysmorphic Disorder):

در اين بيماري شخص به علت عدم وجود و يا وجود يک نقص خيلي کوچک فعاليت اجتماعي اش تحت تاثير قرار مي گيرد و به طور مداوم جلوي آينه مي ايستد و آرايش مي کند و يا اينکه ممکن است چندين عمل جراحي زيبايي انجام دهد که در نظر او هيچ کدام موفقيت آميز نمي باشد. از نظر متخصصان 10 الي 14 درصد دچار اين بيماري هستند. اين بيماران اکثرا داراي زمينه افسردگي، ترس از اجتماع و يا بيماري وسواسي هستند. طبيعتا مهمترين روش درمان، مشاوره هاي روانپزشکي و اطمينان از عدم وجود نقص عضو مي باشد.

3 - اختلال هيپوکندريازيس (Hypochondriasis):

اين بيماران اصرار به ابتلا  يا ترس از ابتلا به بيماري هاي بسيار جدي مانند ايدز، سرطان ها و يا انواع بيماري هاي جنسي را دارند. انجام آزمايشات بسيار زياد و جواب منفي آزمايشات آنها را ارضا نمي کند.

4 - تريکوتيلومانيا (Trichotillomania):

اينگونه بيماران آگاهانه و يا به صورت ناخودآگاه تمايل شديدي به کندن موهاي ناحيه سر، ريش و يا ابرو ممکن است نشان دهند. در صورت ناآگاهانه بودن اين عمل تشخيص اين بيماري توسط متخصص پوست ممکن است کمي دشوار باشد.

5 - آکنه دستکاري شده (Acne Excoriee):

در اين بيماري که کمياب هم نمي باشد، و معمولا بين جوانان و نوجوانان بالاخص خانم ها رايج مي باشد، به علت وجود جوش هاي غرور جواني  معمولي و همچنين وجود زمينه عصبي، بيمار شروع به دستکاري و کندن جوش هاي خود کرده و ظاهر بيماري را بسيار تشديد مي کنند.

6 - درماتيت دروغي (Dermatitis Artefacta):

در اين بيماري شخص به صورت آگاهانه يا ناآگاهانه پوست خود را با وسايلي مانند سيگار روشن، اجسام داغ يا تيز دچار آسيب مي کند. وجود بيماري هاي عصبي زمينه ساز اين بيماري است.

بيماران براي درمان همه اين بيماري ها بايد حتما به پزشک متخصص مراجعه کنند.

دکتر محمد گلشنی

متخصص و جراح  پوست، مو و زیبایی/ عضو هیات مدیره انجمن متخصصین پوست مو و زیبایی ایران