از جمله انتقادهاي وارد به طرح تحول اين است كه با اجرا شدن اين طرح، بيمارستان‌ها با افزايش باركاري و در نهايت كمبود نيروي انساني مواجه شده‌اند. در اين طرح براي نظام ارجاع سياستي اتخاذ نشده است. در اين طرح لازم بود براي بيمارستان‌هاي آموزشي و درماني به صورت مجزا دستورالعمل طراحي مي‌شد چراكه شرايط متفاوتي بر آنها حاكم است. فهرست انتظار در بيمارستان‌ها افزايش يافته است. براي برخي بيماري‌هاي خاص پرهزينه از جمله پيوند مغز استخوان در طرح تحول دستورالعملي در نظر گرفته نشده است. بسياري از خدماتي كه در گذشته به صورت سرپايي انجام مي‌شد، در طرح تحول به صورت بستري ارائه مي‌شود. افزايش بار كاري بر كاركنان درماني مثل پرستاران، ماماها و بهياران بيمارستان‌هاي دولتي از يك سو با افزايش تعرفه آنان تناسب ندارد و از سوي ديگر فشار كار بر اين گروه را افزايش داده و باعث پايين آمدن كيفيت خدمات شده است.
از جمله انتقادهاي ناوارد به طرح نيز، اين است كه چرا دولت ابتدا طرح تحول در پيشگيري را آغاز نكرد و درمان را بر پيشگيري مقدم دانست. همچنين گفته شده است: طبق برآوردها، حدود 80 درصد منابع حاصل از يارانه‌ها صرف هزينه كرد تجهيزات پزشكي و دارو مي‌شود، تجهيزاتي كه مي‌توان آن را با هزينه كمتري خريداري كرد.
رسول ديناروند معاون وزير بهداشت با تأكيد بر اينكه وزارت بهداشت در اجراي طرح تحول نظام سلامت جدي است، در پاسخ به اين گروه از منتقدان طرح مي‌گويد: «اين طرح در دو مرحله اجرا مي‌شود كه مرحله اول آن مربوط به دارو و درمان است و مرحله دوم نيز به مباحث بهداشتي اختصاص دارد چون مسأله درمان مهم‌تر است تا مردم با اشتياق براي درمان بيماري خود اقدام كنند.»
به عقيده كارشناسان، دولت يازدهم با طرح تحول نظام سلامت بر بالين بيمار بدحال ظاهر شد چون در زمينه درمان در كشور مشكلات حادي در سالهاي اخير پديد آمده و همين باعث شد دولت ابتدا براي اصلاح نظام درماني وارد عمل شود و با اجراي طرحي كوتاه مدت به مرتب كردن نظام سلامت بپردازد. طبيعتاً بهداشت و پيشگيري يك مقوله درازمدت و زمان‌بر است و اولويت آن پس از اصلاح نظام درماني است.
ديناروند مي‌گويد: «يك پزشك وقتي براي درمان بيمار مي‌رود، ابتدا بايد بيمار را از مرگ نجات دهد و سپس براي بهداشت و پيشگيري‌هاي بعدي به بيمار توصيه ارائه دهد. اولويت دادن درمان بر پيشگيري كار درست و بموقعي بود كه دولت آغاز كرد و از اين نظر انتقاد مهمي به طرح وارد نيست. امنيت درمان، مقوله‌اي است كه در اقتصاد مقاومتي به آن اشاره شده و مي‌بايد با قوت دنبال شود.»
ديناروند، امنيت درمان را درگرو تأمين ابزار مورد نياز پزشك مي‌داند و مي‌گويد: «ابزاري كه پزشك براي درمان نياز دارد، دارو است و اين ابزار بايد بدون دغدغه در اختيار پزشكان و مردم باشد.»
در اين صفحه، با ارائه انتقاداتي كه تاكنون به طرح تحول سلامت ايراد شده است، اين طرح را به چالش مي‌كشيم:
عبدالرحمان رستميان
نايب‌رئيس كميسيون بهداشت و درمان مجلس شوراي اسلامي
يكي از نكات اساسي كه به نظر مي‌رسد در اين طرح مغفول مانده؛ اولويت ندادن به بهداشت است. پيش از اين اعلام شده بود كه اعتبار خاصي به‌منظور تهيه تجهيزات و هم چنين كمك به ماندگاري نيروهاي خانه‌ها و مراكز بهداشت در نظر گرفته شده است اما در عمل شاهد بوديم كه بيشتر نگاه‌ها متوجه بخش درمان است نه بهداشت. پايداري طرح تحول يكي از مسائل اساسي است كه به چگونگي هزينه كرد مربوط مي‌شود. اگر طبق نقشه راهنما، طرح را جلو نبريم هزينه‌ها افزايش يافته و غيرقابل تحمل خواهد شد.
مسعود پزشكيان
عضو كميسيون بهداشت و درمان مجلس
روند سياستگذاري و اجراي طرح تحول نظام سلامت مشكلي اساسي پيش روي دولت مي‌گذارد. از نظر بنده طرح تحول نظام سلامت براي دولت و سيستم اجرايي مشكل ايجاد خواهد كرد زيرا روند قضيه مي‌بايد بر اساس بند 5 سياست‌هاي كلي سلامت ابلاغي توسط مقام معظم رهبري اجرا مي‌شد. برنامه‌هاي طرح تحول نظام سلامت بايد بر مبناي سطح بندي عمل مي‌شد. خريد‌ها و فشارهاي خارج از توانايي و رعايت نكردن سطح بندي، روند پيشرفت اين طرح را با مشكل روبه‌رو كرده و هزينه‌هاي هنگفتي را براي سيستم دربرداشته كه خارج از قدرت پولي دولت خواهد بود. در روند اجراي طرح تحول نظام سلامت رسيدگي به وضعيت بهداشت و درمان مردم مناطق محروم در اولويت بوده و در واقع اصل زيربناي طرح تحول سلامت حل مشكلات مناطق محروم و مردم فقير در نظر گرفته شده نه اينكه در كلانشهرهايي مثل تهران و تبريز خدمات بهداشتي درماني رايگان‌تر شود.
منابعي كه به طرح تحول نظام سلامت اختصاص داشت بايد در درجه اول صرف مناطق دورافتاده و محروم كشور كه هيچ گونه خدمت بهداشتي و درماني و پوشش و حمايتي از حيث رسيدگي به سلامت مردم فقير وجود نداشت تعلق مي‌گرفت و در آخر منابع اضافي را به ديگر مناطق و شهرهاي بي‌نياز‌تر اختصاص مي‌دادند.
احمد آريايي‌نژاد
عضو كميسيون بهداشت و درمان مجلس
به دنبال اجراي طرح تحول سلامت، هزينه براي درمان بيماران بستري كاهش يافت، درحالي كه ويزيت پزشكان بيمارستان‌هاي دولتي و خصوصي افزايش داشت. در اين ميان سؤال آن است كه سهم پيشگيري از بودجه‌اي كه بايد به عدالت ميان همه تقسيم شود، چقدر است؟
باتوجه به ماشيني شدن جامعه و افزايش جمعيت، همچنان با افزايش آمار بستري‌ها روبه‌رو خواهيم بود. به همين دليل لازم است تا با اجراي طرح پزشك خانواده و تقويت درمانگاه‌ها و خانه‌هاي بهداشت شهرهاي كوچك، نگذاريم كسي به سطح بستري برسد.
محمدرضا واعظ مهدوي
مشاور معاونت نظارت راهبردي رياست جمهوري
طرح تحول نظام سلامت بايد با يك مانيتورينگ و كنترل دائمي صورت گيرد، اين طرح، طرح خوبي است وليكن تحول نيست، اين همان اتفاقي است كه درگذشته انجام مي‌شده است. پس از آن يك سري تغييراتي صورت گرفته است، بنابراين ما با اجرايي شدن اين طرح به 10 سال پيش برمي‌گرديم.
سليمان عباسي
عضو كميسيون بهداشت و درمان مجلس شوراي اسلامي
اجراي اين طرح با شيب تند آغاز شده است و بايد زمان بيشتري براي بررسي كارشناسانه گذاشته مي‌شد. طبق بند 7 نظام تحول سلامت هزينه پرداختي مردم از 80 درصد به 10 درصد كاهش يافت، درحالي كه در ابتداي اجراي اين طرح لازم بود 30 درصد هزينه‌ها را كاهش دهيم تا توان خود را در زمينه تأمين اعتبار بسنجيم. اين طرح پوشش‌دهي ناقصي دارد و تعدادي از استان‌هاي مرزي به درستي در اين نظام قرار نگرفته‌اند.
بيشتر هزينه‌هاي اين طرح در بخش درمان متمركز شده و دراين صورت ما بايد منتظر باشيم تا افراد بيمار شده و در بيمارستان بستري شوند، درحالي كه اگر رويكرد پيشگيرانه داشته باشيم نيازي به اين ميزان هزينه نيست.
اين طرح از 8 بند برخوردار است و جهت ادامه اجراي اين بسته‌ها تا پايان امسال هم نگراني‌هايي وجود دارد و بيم آن مي‌رود كه بخشي از بندهاي اين طرح معطل بماند، نمي‌دانيم وزارت بهداشت چه گزارشي از اين طرح ارائه خواهد داد كه مجلس را متقاعد كند تا بار ديگر چنين مبلغ زيادي را به اين طرح اختصاص دهد؟ به عنوان مثال ميزان بيماري تاچه حد كاهش خواهد يافت؟ پوشش بيمه‌اي در اين سال چگونه بود؟ رضايت مردم ازاين طرح تا چه حد بود؟ متخصصاني كه به مناطق محروم اعزام مي‌شوند، بايد همراه با تجهيزات موردنياز درماني و همراه با تيم متخصصاني از حوزه‌هاي پزشكي مورد نياز اعزام شوند تا به اين ترتيب از اعزام بيمار به مناطق اطراف جلوگيري شود.
سيد اميرحسين قاضي‌زاده هاشمي
عضو كميسيون اجتماعي مجلس
هدف اصلي طرح تحول نظام سلامت اين است كه با توجه به محدود بودن منابع مرجعي را براي بيماران قرار دهيم تا از خدمات دولتي بهره بيشتري ببرند اما دو چالشي كه اكنون با آن مواجه هستيم موضوع كنترل ورود و مصرف دارو و تجهيزات پزشكي و نظام كنترلي براي مديريت بيمار است.
دكتر عابد فتاحي، عضو كميسيون بهداشت و درمان مجلس
از مشكلات طرح تحول سلامت در مسير اجرا مي‌گويد و خاطرنشان مي‌كند: «مي‌گويند در كشورهاي پيشرفته اول فكر مي‌كنند و بعد كاري را انجام مي‌دهند اما در كشورهاي در حال توسعه، اول كار را انجام مي‌دهند و بعد در مورد آن فكر مي‌كنند. كشور ما هم يك كشور در حال توسعه است و بيشتر كارها در آن به همين شكل انجام مي‌شود. اجراي طرحي با اين گستردگي به ايجاد بسترهاي لازم مانند افزايش كاركنان بيمارستان‌ها و پزشكان نياز دارد كه هيچ‌كدام اين اقدام‌ها انجام نشده و فقط با يك شرايط ثابت، طرح را اجرا كرده‌اند.
براي موفقيت اين طرح، به ترميم بودجه‌هايي بسيار بيشتر از آنچه تاكنون اتفاق افتاده نياز است و با وجود همه حساسيت‌هاي رئيس جمهوري در زمينه بهداشت و سلامت و هوش و تدبير وزير بهداشت براي برداشتن گام‌هاي بلند در راه توسعه بهداشت و درمان كشور، تا زماني كه نتوانيم بودجه بيشتري به سلامت اختصاص دهيم و كشور درآمد لازم را براي اين كار نداشته باشد، نمي‌توان برخي طرح‌هاي بزرگ مانند سيستم ارجاع و پزشك خانواده را در كشور پياده كرد.
به نسبت‌هاي متفاوتي ضريب اشغال تخت، متوسط اقامت بيمار، تعداد مراجعان به اورژانس و درمانگاه افزايش يافته است. پرداختي از جيب مردم كاهش يافته است. طرح با استقبال مردم مواجه شده است. بودجه در نظر گرفته شده براي اين مدت كافي بوده است، ميزان مراجعه بيمار از شهرستان‌ها به بيمارستان‌هاي استان تهران كم شده است و شاهد انتقال بيمار از بخش خصوصي به دولتي هستيم. شاهد انتقال درمان‌هاي گرانقيمت به سوي بيمارستان‌هاي دولتي هستيم.
در اين طرح نقش خيريه‌ها و NGOها ناديده گرفته شده است. به عبارت بهتر با اجرايي شدن اين طرح، بيمارستان‌ها تمايلي براي مشاركت به سازمان‌هاي خيريه براي تأمين هزينه‌ها ندارند و همه مسيرهايي كه براي نجات خود پيدا كرده بودند را از دست داده‌اند.»ايران
