شفاآنلاین:سلامت>شاید بسیاری از خانواده‌ها اصلاً نمی‌دانند علمی به نام ارزیابی ساختار
قامتی وجود دارد که می‌تواند علاوه بر گوشزد اشکالات فیزیک بدنی راه‌های
اصلاح آن را نیز به ما آموزش دهد. علمی که امروزه با توجه به نحوه زندگی
آپارتمان‌نشینی و کمبود فضای بازی بیش از هر زمان دیگری کاربرد و کارایی
دارد، اما شاید عدم آگاهی از وجود چنین علمی و بالا بودن هزینه‌ها باعث شده
خانواده‌ها کمتر به صرافت اصلاح فیزیک بدنی فرزندانشان بپردازند. حال آنکه
گاهی اشکالات فیزیک بدنی می‌تواند در آینده نه‌چندان دور به معضلی چالشی
تبدیل شود، اما امروزه استفاده از این علم قابل‌دسترس‌تر شده، وقتی دیگر
محدود به کلینیک‌های خصوصی و گران‌قیمت نیست.
به گزارش شفا آنلاین:اختصاص اتاقی کوچک در یکی از کانون‌های پرورش فکری کودکان به تندرستی باعث‌شده خانواده‌هایی که بنا به هر دلیلی به این ساختمان رفت و آمد دارند با داستانی تازه مواجه شوند که می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر سلامت فرزندانشان داشته باشد، آن هم نه با هزینه گزاف بلکه هزینه‌های حداقلی. این اتاق، اما می‌تواند در تمام کانون‌های فرهنگی و تربیتی و حتی در داخل مدارس وجود داشته‌باشد تا کودکان و نوجوانان بیشتری با ارزیابی و اصلاح ساختار قامتی به سلامت جسمانی و عملکرد حرکتی مطلوب نزدیک و نزدیک‌تر شوند.
کانون پرورشی همراه با تندرستی
یکی از ساختمان‌های کانون پرورشی و تربیتی کودکان و نوجوانان که از مدت‌ها قبل خالی مانده‌بود، با نگاه و طرح جدیدی، شروع به کار کرده‌است. خانم عشرت نوری از چند ماه قبل مسئول سروسامان دادن به این کانون شد و به اینجا آمد تا کم و کاستی‌های محله را با کلاس‌های فرهنگی و آموزشی در این ساختمان برطرف کند؛ ساختمانی که کمی بالاتر از چهارراه ولیعصر تهران قرار دارد. در این ساختمان، طبقه اول کلاسی برای کودکان طراحی شده تا در آنجا با مربی خود وقت بگذرانند، شعر و قصه بخوانند و کاردستی بسازند. اتاق کناری را هم به کلاسی برای سفالگری، منبت‌کاری و دیگر فعالیت‌های هنری اختصاص داده‌اند. در همین طبقه اما، فضایی به عنوان کانون تندرستی نیایش مهیا شده تا در آنجا ساختار اسکلتی و عضلانی کودکان و نوجوانان ارزیابی شود و با آنالیز راه رفتن آن‌ها و همچنین اسکن کف پایشان، عارضه و ناهنجاری‌های اسکلتی- عضلانی موجود در ساختار بدنی بچه‌های مراجعه‌کننده به مرکز مشخص شود. پس از آن به بچه‌ها تمرینات ورزشی و حرکات اصلاحی داده می‌شود تا با کمک آن، ناهنجاری یا عارضه‌های اسکلتی- عضلانی بدنشان را اصلاح کنند. همچنین استعدادیابی و مشاوره ورزشی نیز در اتاق تندرستی انجام می‌شود.
خانم نوری درباره کار‌های انجام شده در این کانون و کار‌های دیگری که قرار است در آنجا انجام شود، می‌گوید: «از تیرماه، طبقه اول را برای کلاس‌های هنری، فرهنگی و تندرستی اختصاص دادیم و طبقه دوم هم مرکز مشاوره است. پیش‌تر در اینجا فضای ورزشی نبوده‌است، تلاش کردیم سالن داخل حیاط را برای ورزش بچه‌ها و همچنین تشکیل کلاس ژیمناستیک آماده کنیم. بخش عمده‌ای از کار‌ها انجام‌شده، اما خرده‌کاری‌ها و تعمیراتی مانده که به مرور زمان و با گرفتن بودجه از سازمان یا کمک‌های خیرین، آن‌ها را انجام خواهیم داد.»
او که پیش‌تر از ضرورت ارزیابی ساختار قامتی کودکان و نوجوانان اطلاع داشته از خانم کریلی خواسته به کانون بیاید و مرکز تندرستی را با حداقل‌ترین قیمت برای دانش‌آموزان راه‌اندازی کند. با این هدف که دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان به آنجا بیایند و علاوه بر ارزیابی و اصلاح فیزیک بدنشان از همان سنین کم، استعدادیابی ورزشی نیز شوند. به این ترتیب برای اولین بار در شهر تهران، ارزیابی وضعیت بدن دانش‌آموزان با دستگاهی پیشرفته انجام می‌شود، دستگاه‌هایی که با ارزیابی ساختار قامتی و اسکن کف پا ناهنجاری و عارضه‌های ساختار اسکلتی بدن را به طور دقیق نشان می‌دهد.
لزوم ارزیابی ساختار قامتی پیش از ورود به رشته تربیت‌بدنی
در حیاط این کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، یک سالنی طراحی‌شده که در آن دختران هنرستانی تربیت بدنی مشغول ورزش هستند. خانم مربی به آن‌ها تمرین می‌دهد و آن‌ها بی‌کم و کاست اجرایش می‌کنند. خانم نوری به سالن ورزشی اشاره می‌کند و می‌گوید: «هنرستان تربیت بدنی این منطقه، سالن ورزشی ایمن و باز ندارد، به همین دلیل اینجا را برای ورزش آن‌ها فراهم کردیم تا بچه‌ها بیایند و در این فضا تمرین کنند.»
رشته تحصیلی دختران حاضر در سالن ورزشی، تربیت بدنی است، آن‌ها پرانرژی و سرحال هستند و به نظر می‌رسد از انتخاب این رشته تحصیلی رضایت کافی دارند. می‌گویم: «چه دانش‌آموزانی مناسب تحصیل در رشته تربیت بدنی هستند؟» زهرا کریلی، دکترای بیومکانیک ورزشی می‌گوید: «قبل از ورود این بچه‌ها به رشته تربیت بدنی، ساختار قامتی آن‌ها ارزیابی و بررسی می‌شود. اگر آن‌ها مشکل یا عارضه‌ای نداشته باشند می‌توانند وارد این رشته شوند در غیر این صورت به دلیل احتمال بروز آسیب و مشکلات احتمالی که به بدنشان وارد خواهد شد، به والدینشان می‌گوییم که این رشته مناسب آن‌ها نیست. البته هستند والدینی که با وجود هشدار‌های داده شده، اصرار به حضور فرزند خود در رشته تربیت بدنی دارند. در چنین شرایطی این دانش‌آموز با آسیب مواجه می‌شود و صدمه می‌بیند.» می‌پرسم: «آن وقت چه کار می‌کنید؟» خانم کریلی پاسخ می‌دهد: «کاری از دستمان برنمی‌آید، وقتی والدین اصرار می‌کنند یا از سازمان یا ادارات وابسته به آموزش و پرورش نامه می‌آورند، مدیر هنرستان مجبور به ثبت‌نام دانش‌آموز می‌شود! این در حالی است که اگر دانش‌آموز مشکل حاد داشته باشد و قبل از اصلاح، ورزش کند، آسیب می‌بیند و این‌ها را باید خانواده‌ها به خوبی درک کنند.»
توصیه به والدین
در شرایطی که برخی درگیر امتحانات نهایی و همچنین کلاس‌های کنکور هستند، دانش‌آموزانی مشغول تحصیل در رشته تربیت بدنی هستند و از این راه هم درس می‌خوانند و هم به راحتی وارد بازار کار می‌شوند. در واقع دانش‌آموزان هنرستان تربیت بدنی می‌توانند از سه سال دیگر کسب و کاری داشته باشند؛ برخی‌شان مربی می‌شوند و برخی دیگر در صورت داشتن سرمایه، باشگاه تأسیس می‌کنند. آن‌ها قرار نیست درگیر استرس کنکور شوند، اما چرا برخی به جای رفتن به هنرستان و انتخاب رشته مورد علاقه‌شان اصرار به شرکت در کنکور و ورود به دانشگاه دارند؟ خانم کریلی در این رابطه می‌گوید: «رشته تربیت بدنی و برخی دیگر از رشته‌های فنی، هنوز به خوبی معرفی نشده‌اند. هنوز عمده دانش‌آموزان به دنبال پزشکی و مهندسی هستند. متأسفانه جامعه ما هنوز ایده‌آل‌گراست و تنها رشته‌های تاپ را مهندسی و پزشکی می‌داند.» او ادامه می‌دهد: «در دنیا با دو چیز بیزینس‌های پر سودی می‌شود؛ یکی ورزش و دیگری تغذیه! یک شخص اگر علاقه به آشپزی دارد در آینده می‌تواند آشپز خوبی شود و در این حرفه با کسب علم و تجربه به درآمدزایی برسد یا کسی که هوش هیجانی و حرکتی خوبی دارد و به ورزش علاقه‌مند است با مشاوره صحیح می‌تواند در رشته‌های علوم ورزشی تحصیل کند و به جامعه و خودش خدمت کند و از زندگی و کارش لذت ببرد، اصلاً چرا باید همه به دانشگاه بروند؟! این چه فایده‌ای دارد که افراد زیادی دکتر و مهندس شوند و برایشان بازار کار وجود نداشته‌باشد و در نهایت هم، چون حاضر نیستند سراغ کار دیگری بروند، خانه‌نشین می‌شوند!» خانم کریلی می‌گوید: «من به والدین توصیه می‌کنم که به دنبال اهداف و آرزو‌های خودشان یا چیز‌هایی که دوست داشتند در گذشته به آن برسند و نرسیدند در بچه‌هایشان نباشند. فرزندان امروز ما همانند روزگاران دیروز ما، استعداد، علاقه، آرزو و اهدافی متناسب با روحیات و ظرفیتشان دارند که باید ما به عنوان والدین آگاه، آن‌ها را کشف و پرورش دهیم».
کشف استعداد کودکان اولویت است
بدون شک در این منطقه دانش‌آموزان بااستعدادی حضور دارند که در صورت قرار گرفتن در مسیری درست، هر کدامشان می‌توانند آینده درخشانی را هم برای خود و هم برای کشورشان رقم بزنند. در همین رابطه خانم نوری می‌گوید: «قصد داریم کار‌های نوین و همچنین چند بعدی را در این کانون انجام دهیم. مثلاً اینکه از همه دانش‌آموزان منطقه دعوت کنیم تا به اینجا بیایند و از امکانات اینجا استفاده کنند، برخی بنا به علاقه‌ای که دارند به اتاق شطرنج بروند، برخی نیز در اتاق نقاشی مشغول فعالیت شوند، تعدادی نیز سفالگری کنند، همچنین برخی از آن‌ها می‌توانند به سالن ورزشی بروند و تمرین کنند. آن وقت استعداد هر کدام از آن‌ها توسط مربیان حاذق و توانمندی که در اتاق‌های مختلف حضور دارند، کشف می‌شود و این بچه‌ها می‌توانند از همین سنین کودکی به سمت و سویی بروند که در آن موفق‌تر عمل می‌کنند.»
او با بیان اینکه استعدادیابی کودکان اولویت‌مان است، می‌گوید: «سنین ابتدایی بهترین زمان برای تجربه فضاهاست تا استعداد کودک کشف شود. پس از آن در سنین ۱۰ سالگی به بعد، باید فرد در آن رشته متمرکز شده‌باشد و به صورت حرفه‌ای رشته موردعلاقه‌اش را یاد بگیرد. حال می‌خواهد رشته ورزشی باشد یا رشته‌های نقاشی، خوشنویسی و سفال»
معرفی کانون تندرستی به اولیا
مدارس منطقه و حتی از نقاط دیگر شهر جسته و گریخته به این کانون می‌آیند، اما هنوز اینجا به طور کامل معرفی نشده‌است. خانم کریلی که دلش می‌خواهد همه دانش‌آموزان کشور مورد ارزیابی قرار بگیرند و قبل از آنکه دیر شود، فیزیک و ساختار بدن خود را با تمرین‌های مختلف، اصلاح کنند، می‌گوید: «قرار است جلساتی در مدارس با عنوان توانمندسازی اولیا جهت فرهنگ‌سازی و آگاهی جهت ساختار قامتی نرمال و ناهنجاری‌های اسکلتی- عضلانی برگزار شود. در این جلسات با پاورپوینت، فیلم و تصاویر به آن‌ها توضیح می‌دهیم که سلامت عمومی و پاسچر نرمال چیست و چه ویژگی‌هایی دارد، اگر بچه‌ای عارضه یا ناهنجاری داشت باید چه کار‌هایی انجام دهیم. در همان‌جا نیز کانون را معرفی می‌کنیم و می‌گوییم که این خدمات زیر نظر دولت با هزینه‌های بسیار کمتر از مراکز خصوصی ارائه می‌شود و می‌توانند از آن استفاده کنند.»
او ادامه می‌دهد: «به عقیده من همانطور که در همه مناطق تهران، حداقل یک کانون پرورشی فکری یا تربیتی وجود دارد باید حداقل یک کانون تندرستی نیز وجود داشته باشد. حالا ما قدم اول را برداشتیم و این کار را شروع کردیم، اما امیدوارم در ماه‌ها و سال‌های آینده، چنین کانونی در مراکز دیگر نیز راه‌اندازی شود.»
می‌پرسم: «اگر کانون تندرستی در تمام کانون‌های تربیتی و پرورشی راه‌اندازی شود نیروی توانمند برای آن وجود دارد؟» خانم کریلی می‌گوید: «نیرو به قدر رفع نیاز هست، فضا‌های خالی هم در آموزش و پرورش هم وجود دارد، تنها کافی است که این دو را به یکدیگر اتصال دهیم. وقتی کانون‌های تربیتی و پرورشی، محلی برای رفت و آمد اولیا و فرزندانشان است، پس اینجا بهترین مرکز برای ایجاد تندرستی کودکان و نوجوانانمان است.»
او ادامه می‌دهد: «اگر یک زمانی اتفاق بیفتد که همه بچه‌ها از این امکان برخوردار شوند، دیگر کمتر کسی در بزرگسالی دچار ناهنجاری‌های اسکلتی و اختلالات حرکتی می‌شود. این آرزوی من است و امیدوارم یک روز به حقیقت تبدیل شود.»
سهم کوله‌پشتی در آسیب به ستون فقرات
گروه اول دانش‌آموزان به کانون می‌آیند و مربی تربیت بدنی هم همراهشان است. او بچه‌ها را به صف می‌کند تا نوبتی به اتاق تندرستی بیایند و ارزیابی‌شوند. آن‌ها دانش آموزان چهارم ابتدایی دبستان هیئت امنایی شهید بهشتی منطقه ۶ هستند. نفر اول می‌آید و ارزیابی می‌شود، خانم کریلی بعد از بررسی می‌گوید: «معلوم است که موقع ایستادن روی پاهایت، وزنت را بیشتر روی پای سمت راستت می‌اندازی، شانه سمت راستت هم کمی افتاده است، اگر در خانه بارفیکس داری حتماً از آن استفاده کن و تمرین‌هایی را که بعداً آقای مربی می‌گوید، حتماً در خانه انجام بده.»
پس از آن دانش‌آموز بعدی می‌آید و متأسفانه او هم مشکل در ستون فقراتش دارد. خانم کریلی با ناراحتی می‌گوید: «انحراف جانبی ستون فقرات دارد، اگر به این انحراف توجهی نشود و کم‌کم افزایش پیدا کند، مشکل حاد می‌شود. برای همین در فرم نوشتم که جهت ارزیابی ستون فقرات به پزشک مراجعه شود.»
می‌پرسم، سهم کوله‌پشتی‌های سنگین در این مشکلاتی که می‌بینیم چقدر است؟ آقای خوشبخت، مربی تربیت بدنی این بچه‌ها می‌گوید: «کتاب و دفتر، همراه با بطری آب و تغذیه. کوله پشتی‌ها را سنگین می‌کند. بار‌ها گفته‌ایم که بچه‌ها نباید کوله پشتی را یک طرفه بیندازند. نباید این کوله‌ها سنگین باشد. باید از دو بند کوله‌پشتی استفاده شود و تا جایی که می‌شود بند کمر هم داشته باشد و بچه‌ها حتماً آن را به کمرشان ببندند.» او ادامه می‌دهد: «کوله‌پشتی باید در محدوده کمر بسته شود و گودی کمر را پر کند. همچنین بند‌های آن باید پهن باشد.» در ادامه خانم کریلی می‌گوید: «وزن هر کوله پشتی باید ۱۰ تا ۱۵ درصد وزن بدن بچه‌ها باشد. متأسفانه یکی از بدترین عارضه‌هایی که بچه‌ها دچارش می‌شوند، عارضه اسکولیوز (انحراف جانبی ستون فقرات) است. تا الان دو بچه را بررسی کردم و هر دو این عارضه را داشتند. اکثراً هم این مشکل تشخیص داده نمی‌شود و تا دبیرستان با بچه‌می‌ماند. آن وقت دیگر خیلی سخت می‌توان اصلاحش کرد. بدتر اینکه این عارضه روی سیستم تنفسی هم تأثیر می‌گذارد و گاهی جهت اصلاح نیاز به جراحی است که بسیار هزینه بر و سخت است.»
علت تأکید به درازونشست و حرکات کششی
نوبت به دانش‌آموز بعدی می‌رسد، او کمی چاق است. خانم کریلی بعد از ارزیابی این دانش‌آموز می‌گوید: «توده ناحیه شکمی‌ات زیاد است، لگنت به سمت جلو چرخیده و گودی کمر هم داری. با کاهش چربی شکمت، لگن تا حدودی اصلاح و بخشی از گودی کمرت هم بهتر می‌شود.» بعد از آن هم رو به من می‌کند و می‌گوید: «تقویت عضله در ناحیه کمر و شکم به عارضه گودی کمر و چرخش لگن کمک زیادی می‌کند که اصلاح یا حتی پیشگیری شود. یکی از راه‌های تقویت عضلات شکم دراز نشست است. برای همین در ارزشیابی‌های تربیت بدنی و سلامت به مربیان تأکید می‌کنیم که تمرینات تقویت عضلات شکم (دراز و نشست) و لگن بدهند و سپس از دانش‌آموزان امتحان درازونشست بدهند. خود امتحان مهم نیست، بلکه کاهش چربی‌های توده شکم و تقویت عضلات ناحیه شکم و لگن مهم است.» او ادامه می‌دهد: «از طرفی کوتاهی عضلات پشت پای بچه‌ها، موجب چرخش لگن، گودی کمر، برخی از ناهنجاری‌های زانو و پا می‌شود، یکی از تمرینات ورزشی که از کوتاهی عضلات پشت پا جلوگیری می‌کند، حرکات کششی است که در ارزشیابی سالانه بچه‌ها تعریف و مشخص شده‌است. یعنی خواسته شده که تست انعطاف از بچه‌ها گرفته و به آن‌ها نمره داده‌شود.»
توپ پنبه‌ای؛ رمز موفقیت یک دانش‌آموز!
در میان دانش‌آموزانی که ارزیابی می‌شوند و مشکلات زیادی در ستون فقرات خود دارند، نوبت به یک دانش‌آموز می‌رسد که خانم کریلی را به وجد می‌آورد. او بعد از ارزیابی این پسربچه ۱۰ ساله با صدای بلند می‌گوید: «عالی! همه چیز عالی است!» در واقع ارزیابی این دانش‌آموز نشان می‌دهد که او هیچ مشکلی ندارد، اما رمز موفقیت این دانش‌آموز چیست، می‌گوید: «خانوادگی سالم هستیم و اصلاً فست‌فود نمی‌خوریم.» خانم کریلی او را تحسین می‌کند و می‌پرسد: «حتماً بازی‌های کامپیوتری هم انجام نمی‌دهی؟» با خوشحالی پاسخ می‌دهد: «اصلاً دستگاه و دسته بازی ندارم، فقط یک توپ پنبه‌ای دارم که با آن در خانه بازی می‌کنم.» آقای خوشبخت می‌گوید: «این پسر خیلی فعال است. فوتبال حرفه‌ای بازی می‌کند و تغذیه‌اش هم سالم است.»
بعد از آن نوبت به دانش‌آموزان دیگر می‌رسد که خانم کریلی با صبر و حوصله آن‌ها را ارزیابی می‌کند و نتیجه این ارزیابی را در فرم بچه‌ها می‌نویسد. این دانش‌آموزان عمدتاً در خانه‌های آپارتمانی زندگی می‌کنند و بعد به کلاس‌های درس می‌روند که در آنجا نیز تحرک زیادی ندارند. آقای خوشبخت می‌گوید: «هر سال آموزش و پرورش برای ایجاد فضای باز برای دانش‌آموزان اصرار می‌کند، اما این امکان برای همه مدارس وجود ندارد.»
دانش‌آموزان سفیر سلامت می‌شوند
قرار است در روز‌های دیگر نیز دانش‌آموزان مدارس دیگر به مرکز تندرستی
نیایش بیایند و ارزیابی شوند. خانم کریلی می‌گوید: «هر کدام از این
دانش‌آموزان در خانه خود سفیر سلامت می‌شوند و این آگاهی را به
خانواده‌هایشان منتقل می‌کنند. همچنین مربیان ورزش به اینجا می‌آیند و از
لحاظ آکادمی و تجربی توانمند می‌شوند تا بتوانند در مدرسه و بدون
دستگاه‌های ارزیابی، عارضه یا ناهنجاری‌های مشهود ساختار فیزیکی بدن
دانش‌آموزان را ارزیابی کنند و در صورت نیاز به کانون بفرستند.» او ادامه
می‌دهد: «شناسایی اولیه خیلی مهم است. ما ظرفیت آن را نداریم که به همه
مدارس تهران برویم و تک‌تک دانش‌آموزان را ارزیابی کنیم، بنابراین
توانمندسازی مربیان تربیت بدنی نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کند و در
آینده کشور به شدت اثرگذار است.»/جوان
