در بسیاری از کشورها چند دهه طول می‌کشد تا جمعیت کاهش پیدا کند اما ما تقریبا دو تا سه دهه از زمان را رد کرده‌ایم و کلا دو دهه دیگر فرصت باقی مانده و شاخص‌های ما به سطح بحرانی نزدیک شده است.
شفاآنلاین:سلامت>
نشست بررسی ابعاد «قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» با حضور علی
اکبر محزون، مدیرکل سابق دفتر جمعیت و سرشماری مرکز آمار ایران و انسیه
کتابچی، معاون برنامه‌ریزی پایش و ارزیابی عملکرد دبیرخانه ستاد جوانی
جمعیت به صورت برخط برگزار شد.
به گزارش شفا آنلاین:محزون، مدیرکل سابق دفتر
جمعیت و سرشماری مرکز آمار ایران درخصوص ضرورت تدوین این قانون گفت: در
سال‌های اخیر احساس شد که نیاز به تغییر وجود داد و از سیاست‌های کاهش
فرزندآوری باید جلوگیری شود. جمعیت کشور اکنون در یک فرصتی قرار دارد که به
آن پنجره جمعیتی گفته می‌شود. در بسیاری از کشورها چند دهه طول می‌کشد تا
جمعیت کاهش پیدا کند اما ما تقریبا دو تا سه دهه از زمان را رد کرده‌ایم و
کلا دو دهه دیگر فرصت باقی مانده و شاخص‌های ما به سطح بحرانی نزدیک شده
است.
وی افزود: بنا بر اعلام سازمان آمار، جمعیت ما امروز ۸۵میلیون و ۶۰۰ نفر
است، خود این جمعیت ساختاری دارد. اکثریت این جمعیت به صورت میانسال و
جوانان هستند و در واقع بازه جوانی را رد کرده‌اند. سن کار میزان ۱۵ تا ۶۴
سال است که اگر دو نیمه ۱۵ تا ۳۰ سال و ۳۰ تا ۶۴ سال را در نظر بگیریم در
کشور ما اکنون نیمه دوم غلبه کرده است.محزون در ادامه اظهار داشت: در حال حاضر ۴۵درصد جمعیت ما در فاز ۳۰ تا ۶۴ سال قرار دارد. قبل از سال ۷۵ بیش از ۴۰درصد در بازه سنی زیر ۱۵ سال بود یعنی قشر کودک و نوجوانی که بعد در سال‌های ۷۵ تا ۹۰ در فاز جوانی بودند، از سال ۹۰ به بعد در فاز میانسالی قرار دارند. داخل خود این جمعیت آن ظرفیت و پتانسیل که بخواهد خودش را بازسازی کند هم دچار چالش شده است.
نرخ باروری در کشور پایین‌تر از سطح جانشینی است
محزون با اشاره به بحث شاخص باروری کل گفت: متوسط تعداد فرزندی که به ازای هر خانم به دنیا می‌آمد در چند دهه قبل بین شش تا هفت فرزند بود. یک سطحی داریم به اسم سطح جانشینی جمعیت که اگر دو فرزند جایگزین پدر و مادر شوند می‌گوییم جایگزینی جمعیت اتفاق افتاده و لب مرز است. 1/0هم به دلیل احتمال مرگ و میر فرزندان اضافه می‌شود بنابراین سطح جانشینی در دنیا 1/2 است. نرخ باروری ما از این سطح جایگزینی و خط قرمز هم عبور کرده و پایین‌تر هستیم.
وی در ادامه گفت: از این حدود دو فرزند حتی کمتر حدود 6/1 فرزند به ازای هر خانم ایرانی در کشور داریم. این یعنی ما در سال‌های بعد جایگزینی جمعیت را نخواهیم داشت و جمعیت میانسال سن سالمندی را رد می‌کند و ساختارهای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی باید برای آن آمادگی داشته باشند.
محزون با تاکید بر اینکه جمعیت بالای 60 سال ما حدود ۱۰درصد است بیان کرد: در چند دهه آینده ممکن است به ۳۰درصد برسد. یعنی حدود سه برابر و من بعید می‌دانم که ساختار جامعه ما برای این مساله آمادگی داشته باشد. برای به تعادل رساندن ساختار سنی باید هرم جمعیتی را به گونه‌ای تنظیم کنیم که سطوح جایگزینی به حالت تعادل خود برگردد. مدیرکل سابق دفتر جمعیت بیان کرد: اگر زمانی گفته می‌شد که جامعه ما برای تعداد فرزند بالا آمادگی ندارد و باید برایش آمادگی ایجاد کنیم الان باید بگوییم که جامعه ما برای تعداد سالمند بالا آمادگی ندارد و باید برای آن ایجاد آمادگی کنیم. بنابراین سیاست‌ها و قانون‌هایی باید در دستور کار قرار گیرد که ما اثربخشی آن را ببینیم.
محزون در ادامه با اشاره به اینکه ۳۰ تا ۳۵درصد از قانون جوانی جمعیت در طی این سه سال اجرا شده است، گفت: بودجه و اعتبار این قانون پنج تا شش ماه است که در جای خود نشسته است اما به هر حال این قانون سه سال است که ابلاغ شده. نتایج این قانون نشان می‌دهد که توانسته اثربخشی لازم و نتایج رو به جلو داشته باشد.
شیب نزولی تعداد موالید سالانه متوقف شده است
محزون در ادامه گفت: در فضای مجازی یکسری بحث‌های سطحی اتفاق می‌افتد که واقعا تحلیل کارشناسی نیست. مثلا مطرح می‌کنند که آمار میزان تولد در سال ۱۴۰۱ از یک‌میلیون و ۷۵هزار به یک‌میلیون و ۵۷هزار در سال ۱۴۰۲ رسید. پس این قانون به درد نمی‌خورد و نتوانست خوب کار کند در حالی که این نوع تحلیل درست نیست.
وی در ادامه به میزان پیشرفت قانون اشاره کرد و اظهار داشت: آمار موالید ما در ۱۵ استان افزایشی بود. عدد کل در کشور به تنهایی کافی نیست. شیب نزولی شدید موالید متوقف شد. نکته بعدی درباره سهم فرزندان سوم و چهارم در این آمار است. طبق آمار سه ماهه نخست امسال آمار فرزندان سوم روند افزایشی داشته است.
محزون همچنین بیان کرد: مثلا در سال ۱۴۰۰ این آمار 5/15درصد بود. در سال ۱۴۰۱ به 5/16درصد و در سال ۱۴۰۲ به 8/17درصد و در همین سه ماهه نخست امسال به 37/18درصد رسید. این یک روند افزایشی بود. فرزند چهارم از سال ۱۴۰۰ به ترتیب میزان 8/3درصد، 2/4درصد، 2/5درصد، 56/5درصد و فرزند پنجم 3/1درصد، 7/1درصد، 1/2درصد و 36/2 بوده است. این آمارهایی است که نباید چشم‌مان را روی آن ببندیم.
وی درخصوص آمار موالید مادران بیان کرد: این آمار در گروه سنی ۳۵ تا ۳۹ سال افزایشی بوده و در حدود ۵۳۷۸ مورد بود که حداقل در ۹ ماهه گذشته افزایش داشته است. آن هم در بازه سنی که توصیه به فرزندآوری نمی‌شد چون گفته می‌شد بازه سنی بارداری پرخطر است در حالی که خانم در سنین بالاتر هم با مراقبت بیشتر باردار می‌شود. از این رو تغییر برخی مفاهیم و عبارات بخشنامه شد اما این افزایش با یک برنامه راهبردی اتفاق افتاد. حتی در گروه سنی بعدی یعنی بین ۴۰ تا ۴۵ سال هم ما ۳۸۰۰ تا افزایش موالید داشتیم. پس این نشان می‌دهد که با یک تغییر نگاه و راهکار در عین شناسایی مسائل موجود می‌شود کارهای مهمی انجام داد.
سقط ۱۰۰۰ جنین در روز از عوامل مهم کاهنده جمعیت
محزون درخصوص سقط جنین و اثر جلوگیری از آن در افزایش جمعیت گفت: در مطالعه‌ای به نام پیمایش سلامت و جمعیت که مرکز آمار ایران انجام داده عوامل کاهنده باروری و مدل‌هایش احصا شده است. این پژوهش ۹۶ شاخص را مطرح می‌کند که چهار مورد آن مدنظر ما است. وی در ادامه افزود: این چهار شاخص بحث ازدواج، وسایل پیشگیری از بارداری، نازایی موقت بعد از زایمان و بحث شاخص سقط جنین است و عدد هرکدام از این شاخص‌ها را به دست آمده است. اثر کاهنده ازدواج ۳۵درصد است. شاخص وسایل پیشگیری از باروری ۶۶درصد و سقط جنین هم ۲۱درصد نرخ باروری را کاهش می‌دهد.
محزون درخصوص سقط جنین گفت: در 57/34درصد از ولادت‌های کشورمان سقط جنین اتفاق می‌افتد. یعنی اگر حدودا یک‌میلیون و ۱۰۰ هزارتایی میزان تولدها در کشور ما اتفاق بیفتد حدود ۳۸۵هزار سقط در سال را این مدل برآورد می‌کند. حالا مدل‌های مختلف عددهای متفاوتی می‌دهند. روزی ۱۰۰۰سقط جنین عدد کمی نیست. همین عدد را اگر بر تعداد تولد ما اضافه می‌شد دیگر دغدغه سطح جانشین با تولد نداشتیم./جهان صنعت
نظرشما
آخرین اخبار