چگونگی کاهش بیکاری؟

کاهش ۰.۹ واحد درصدی نرخ بیکاری سال ۱۴۰۲
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، سن مورد قبول برای فعالیت در بازار کار، ۱۵ سال به بالا است که این موضوع برای اغلب کشورهای دنیا پذیرفته شده است. جمعیت در سن کار در سال ۱۴۰۲ به ۶۴ میلیون و ۵۵۲ هزار نفر رسید که از این جمعیت، ۲۶ میلیون و ۶۳۸ هزار نفر در بازار کار فعال بوده‌اند.
به آن قسمت از جمعیت افراد بالای ۱۵ سال که شاغل هستند یا به دنبال شغل می گردند، جمعیت فعال گفته می‌شود که نرخ مشارکت نیروی کار هم بیانگر این افراد است. بنابر این، نرخ مشارکت در سال ۱۴۰۲ به ۴۱.۳ درصد رسیده که نسبت به دوره قبل، به میزان ۰.۴ درصد رشد داشته است.
همچنین جمعیت نیروی کار شاغل به ۲۴ میلیون و ۴۹۰ هزار نفر رسید. به عبارت دیگر نرخ بیکاری در این سال معادل ۸.۱ درصد بوده که نسبت به دوره قبلی خود ۰.۹ واحد درصد افت کرده است.

کدام استان بالاترین نرخ بیکاری را دارد؟
در گزارش مرکز آمار، ‌نرخ بیکاری به تفکیک استان‌ها هم ارائه شده است. آمارهای منتشر شده در این گزارش نشان می دهند که نرخ بیکاری در ۱۲ استان، مقداری بیشتر از میانگین نرخ بیکاری کل کشور بوده و همچنین در ۸ استان کشور نرخ بیکاری دو رقمی بوده است.
بیشترین نرخ بیکاری مربوط به استان سیستان و بلوچستان است که رقمی برابر ۱۲.۴ درصد را ثبت کرده و بعد از آن استان کرمانشاه و لرستان به ترتیب بیشترین نرخ‌های بیکاری را دارند. اما پایین ترین نرخ بیکاری مربوط به استان خراسان جنوبی با رقم ۵.۷ درصد است. سپس استان‌های مازندران و سمنان و خراسان رضوی همگی با نرخ بیکاری ۶.۳ درصدی، کمترین بیکاری را بعد از خراسان جنوبی دارند.

زنان؛ در تکاپوی کار
با پیشرفت جوامع و گسترش مشاغل خدماتی، رفته رفته نرخ مشارکت زنان در بازار نیروی کار در جهان، در حال افزایش است. اما این رقم در ایران همچان راضی‌کننده نیست. به طوری که نرخ مشارکت مردان در ایران برابر ۶۸.۴ درصد و در زنان معادل تنها با ۱۴.۲ درصد است؛ یعنی این نرخ در مردان تقریبا پنج برابر زنان است.
علاوه بر آن، نرخ بیکاری در بین مردان تحصیل‌کرده‌، برابر با ۷.۹ درصد است و این عدد در زنان برابر با ۲۰.۳ درصد است. از سوی دیگر اما در بخش کشاورزی اختلاف چندانی بین زن و مرد وجود ندارد. همچنین ۶۱ درصد از جمعیت زنان فعال، در بخش خدمات کار می‌کنند و این نرخ در مردان برابر با ۵۰ درصد است.

شهرنشین‌ها بیکارتر از روستاییان
طبق گزارش ارائه شده توسط مرکز آمار ایران، نرخ مشارکت در جمعیت شهرنشین برابر ۴۰.۸ درصد است ولی این نرخ برای جمعیت روستانشین برابر با ۴۲.۹ درصد است. همچنین نرخ بیکاری شهرنشینان معادل ۸.۷ درصد و روستاییان، معادل ۵.۸ درصد ثبت شده است.
از سوی دیگر، از بین جمعیت روستانشینی که در بازار کار فعالیت دارند، ۴۳.۴ درصد در بخش کشاورزی، ۲۹.۹ درصد در بخش صنعت و ۲۷.۸ درصد در بخش خدمات مشغول به کار هستند. اما در بین جمعیت شهرنشین، ۵.۶ درصد در بخش کشاورزی، ۳۴.۹ درصد در بخش صنعت و ۵۹.۴ درصد در بخش خدمات در حال فعالیت هستند.

دلایل کاهش نرخ بیکاری
در بحث کاهش نرخ بیکاری و توفیق دولت در برنامه ایجاد سالانه یک میلیون شغل عوامل متعددی اثرگذار بوده است. اصلی‌ترین و محوری‌ترین عامل در تحقق ۹۰ درصدی تعهد اشتغال دولت و مهم‌ترین متغیر و سیاستی که در دولت سیزدهم در حوزه اشتغال و کارآفرینی رخ داد، پاسخگویی و هم افزایی همه دستگاه‌ها نسبت به موضوع اشتغال بود و دستگاه‌ها و نهادها به نوعی در بحث اشتغال احساس تکلیف کردند.
تزریق نقدینگی و تامین مالی نیز از جمله اقدامات مهمی بود که با همکاری بانک مرکزی و اهتمام ویژه دولت در جهت ایجاد اشتغال و توسعه بازار کار به کمک آمد به نحوی که از ابتدای دولت تاکنون ۱۳۰ همت تسهیلات اشتغال به بازار کار تزریق شده که رقم قابل ملاحظه‌ای است.
اما یکی از مهم‌ترین اقدامات در راستای توسعه بازار کار و افزایش ضریب اشتغال را باید تسهیل در صدور مجوزهای کسب و کار و کاهش زمان صدور مجوزها از طریق راه‌اندازی درگاه ملی مجوزها دانست که از اقدامات اثرگذار دولت سیزدهم برای تحرک و رونق بخشی به بازار کار بوده است.
یکی دیگر از علل کاهش نرخ بیکاری و موفقیت برنامه اشتغال دولت نیز اعمال نظارت سختگیرانه بر اشتغال ایجادی است به نحوی که طبق اعلام معاون اشتغال وزارت کار در حال حاضر از طریق سامانه رصد اشتغال به سه شیوه پیامکی، تلفنی و حضوری بر فرایند ایجاد اشتغال و آمارهای موجود نظارت می‌شود و تمام آمارها به روز، برخط و با استناد به کد ملی افراد وجود دارد.
هم اکنون نرخ بیکاری در ۲۱ استان کشور روند کاهشی داشته است که در ۲۴ استان تک رقمی و در ۱۹ استان کمتر از ۷ درصد بوده است. کاهشی‌ شدن نرخ بیکاری و افزایش نرخ مشارکت اقتصادی نشانگر اهتمام دولت و همراهی و هم‌افزایی دستگاه‌ها و نهادها در حوزه اشتغال بوده که تحقق هدفگذاری ایجاد بیش از یک ملیون شغل در سال را به دنبال داشته است.