نمره سواد دانش‌آموزان ۱۰ شد!

شفا آنلاین>فقط یک معدل ۲۰ خروجی امتحانات نهایی امسال است! آنطور که رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش خبر می‌دهد، امسال باز هم میانگین نمرات امتحانات نهایی افت داشته و از ۶۲/۱۱ به ۰۲/۱۰ رسیده‌است. در مجموع رشته‌های نظری، بیشترین نمره بین ۱۰ تا ۱۲ بوده‌است و تعداد نمره ۲۰ حدود ۴۱/۰ درصد است. مجموعه این آمار و اعداد و ارقام می‌تواند گویای یک فاجعه در نظام آموزش کشورمان باشد؛ فاجعه‌ای که ما در آینده‌ای نزدیک با خیل افراد دارای مدرک، اما بی‌سوادی روبه‌رو می‌کند که قرار است هر کدام از آن‌ها بخشی از شاهرگ‌های آموزش، فرهنگ، سلامت، صنعت و سایر بخش‌های جامعه را در دست بگیرند و چرخ‌های کشور را بچرخانند، اما خودشان در ساختار نظام آموزشی معیوب، کمترین دانشی برای عرضه ندارند و این افت کیفیت هر سال به شکلی فاحش‌تر خودنمایی می‌کند. همچنان‌که میانگین ۰۲/۱۰ دانش‌آموزان شاخه نظری در سال ۱۴۰۲ به شکلی آشکار ناکارآمدی نظام آموزشی ما را فریاد می‌زند و هشدار می‌دهد آینده کشورمان با این آینده‌سازان نمی‌تواند چندان روشن و امید بخش باشد.
به گزارش شفا آنلاین:کرونا دو سالی نظام آموزشی کشورمان را مختل کرد و اگر چه در طول این مدت کلاس‌ها به شکل آنلاین برگزار می‌شد و یک جور‌هایی وانمود می‌شد آموزش ادامه دارد، اما خروجی کار و افت آشکار سطح سواد دانش‌آموزان نشان داد انگار آموزش‌های آنلاین کارایی لازم را نداشته‌است، چراکه نه معلمان ما آمادگی آموزش دادن در این سیستم را داشتند و نه دانش‌آموزان با این مدل آموزشی آشنا بودند. تازه بحث‌های زیر‌ساختی و اینترنت و ماجرای تهیه گوشی و تبلت برای دانش‌آموزان هم موضوعات دیگری است که خود از زاویه‌ای دیگر به چالش‌های آموزش مجازی می‌افزود. با تمام اینها، اما حالا دو سالی می‌شود که دیگر خبری از آموزش مجازی نیست و مدارس به شکل حضوری برگزار می‌شوند. از سوی دیگر به نظر می‌رسد دو سال زمان خوبی برای جبران افت تحصیلی دوران کروناست. خلاصه کلام اینکه در شرایط کنونی نسبت دادن ماجرای افت تحصیلی دانش‌آموزان به دوران کرونا تحلیل دقیق و واقع‌بینانه‌ای نیست. در این بین اصلی‌ترین مقصری که می‌توان برای تقلیل معدل دانش‌آموزان به ۰۲/۱۰ پیدا کرد، نظام آموزشی ناکارآمدی است که نه در دوران آموزش آنلاین توانست از پس آموزش به خوبی بر بیاید و نه حالا که دو سال است آموزش مجازی به بایگانی رفته و دوباره دانش‌آموزان سر کلاس‌های درس حاضر می‌شوند. از همه بدتر اینکه خروجی این نظام آموزشی ناکارآمد وقتی در سطح آموزش عالی قرار می‌گیرند هم این بی‌سوادی را با خودشان به دانشگاه می‌برند! اینگونه است که در اغلب دانشگاه‌های کشور، حتی دانشگاه‌های تراز اولی مثل تهران و شریف هم ناگزیرند در ترم‌های اول دانشگاه همان دروس دبیرستان را در قالب پیش‌نیاز به دانشجویان خود ارائه کنند تا لااقل این دانشجویان با سوادی حداقلی به ترم‌های بعد راه یابند.
فقط یک معدل ۲۰
محسن زارعی، رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت آموزش‌و‌پرورش درباره خروجی‌های امتحان نهایی امسال گفت: «در امتحان نهایی امسال فقط یک نفر در کشور معدل ۲۰ کسب کرد. این دانش‌آموز پسر، در مدرسه نمونه دولتی تهران درس می‌خواند و توانست معدل ۲۰ در رشته تجربی کسب کند. در مجموع افت نمرات را داشتیم. سال گذشته میانگین نمرات در رشته نظری ۶۲/۱۱ و امسال ۰۲/۱۰ بوده‌است.»
به گفته رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش، در مجموع رشته‌های نظری، بیشترین نمره بین ۱۰ تا ۱۲ بوده و تعداد نمره ۲۰ حدود ۴۱/۰ درصد است.
زارعی با تأکید بر اینکه استانداردسازی امتحانات نهایی با استفاده از روش‌هایی همچون طراحی راهنمای تصحیح، بررسی راهنمای تصحیح توسط دبیرخانه‌های کشوری دروس، طراحی سؤالات صرفاً از کتاب درسی، طراحی سؤالات در قرنطینه کامل و تصحیح الکترونیکی برگه‌ها اتفاق افتاد، در پاسخ به این ابهام که شاید سؤالات امتحانات نهایی استاندارد نبوده که چنین نتایجی به بار آمده، اینگونه توضیح داد: «همه سؤالات مورد تأیید دبیرخانه‌های ما بودند و از این‌رو در ۷۶ درصد راهنمای تصحیح ما هیچ تغییری رخ نداد و همان سؤالات پیش‌بینی شده توسط طراحان، مورد تأیید دبیرخانه‌ها بود. یک مورد سؤال از درس ریاضیات گسسته مورد تأیید نبود. دبیرخانه‌ها معتقد بودند این سؤال گویا نیست و باید حذف شود. ما این سؤال را حذف کردیم و قبل از تصحیح، نمره آن بین باقی سؤالات توزیع شد.»
سؤالات صرفاً از کتب درسی بود
رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش درباره فرآیند برگزاری آزمون نهایی امسال یادآور شد: «امسال راهنمای تصحیح توسط طراحان طراحی و بعد از برگزاری آزمون ابتدا برای دبیرخانه راهبری کشوری ارسال می‌شد و دبیرخانه‌ها نظر گروه‌های آموزشی را دریافت می‌کردند. راهنمای تصحیح می‌گوید دانش‌آموز چه پاسخی را باید دهد تا مورد قبول قرار گیرد. دبیرخانه‌ها نظر می‌دادند که برای مثال این پاسخ کافی است یا خیر. همچنین دبیرخانه‌ها راجع به درست بودن یا نبودن سؤالات نیز نظر می‌دادند؛ بنابراین ما با اتکا به نظر تخصصی دبیرخانه راهبری کشوری و گروه‌های آموزشی به راهنمای تصحیح یکپارچه و استاندارد می‌رسیدیم.»
زارعی ادامه داد: «علاوه بر این، فرصت می‌دادیم تا یک روز تصحیح انجام شود و مصححان به دبیرخانه بازخورد دهند و نظر اصلاحی را دریافت می‌کردیم و این نظر اجماعی آخرین ویرایش برای راهنمای تصحیح بود و این راهنمای تصحیح مبنای عمل بود. سؤالات صرفاً از کتب درسی و مبتنی بر هدف برنامه درسی طراحی شدند. براساس یک دستورالعمل واحد یکسان‌بودن فرایند آزمون انجام شد. طراحی آزمون بر اساس جدول هدف و محتوا تدوین‌شده توسط سازمان پژوهش و در قرنطینه کامل و بر اساس خزانه سؤالات طراحی و انجام شد.»
رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش توضیح داد: «خزانه سؤالات در اختیار طراحان اصلی قرار می‌گرفت. همچنین طراحان اصلی با توجه به دریافت نظرات دبیران کشور، طراحی سؤالات را انجام می‌دادند. بنا داریم دانش‌آموزان هم در طراحی سؤال به ما کمک کنند. سؤالات توسط گروه‌های آموزشی و دبیرخانه‌های تخصصی پالایش می‌شدند. سؤالاتی که در خزانه مورد تأیید قرار می‌گرفت در اختیار طراح اصلی بود؛ در واقع این سؤالات به او پیشنهاد می‌شد تا از خزانه استفاده کند، اما الزامی برای این کار نبود.»
رسیدگی به اعتراضات
به گفته زارعی ۱۵ درصد از شرکت‌کنندگان به نمرات امتحان نهایی اعتراض داشتند. ۵۴ درصد معترضان به نمرات امتحان نهایی پسران و ۴۶درصد دختران بودند. ۴۹ درصد از نمرات پس از اعتراض «افزایش» یافت. ۲۶ درصد بدون تغییر باقی ماند و ۲۵ درصد «کاهش» یافت. تغییرات بالا در نمرات امتحان نهایی پس از اعتراض ناچیز بوده‌است.
رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش با بیان اینکه نزدیک به ۴۰۰میلیون سؤال تصحیح شد، ادامه داد: «نزدیک به ۶۵ درصد نمرات، یا هیچ مغایرتی بین مصحح اول و دوم نبوده یا کمتر از یک نمره بوده‌است. ۳۵درصد سؤالات به مصحح سوم ارجاع داده‌شدند که از این ۳۵ درصد، حدود ۲۰ درصد بین یک تا دو نمره، ۹ درصد دو تا سه نمره، ۵ درصد سه تا پنج نمره و فقط یک درصد بیشتر از پنج نمره مغایرت داشته‌است.»
ورودی‌های دانشگاه‌ها هر سال ضعیف‌تر می‌شوند
چالش ضعف و سطح پایین سواد خروجی‌های نظام آموزشی ما چه در آموزش و پرورش و چه در آموزش عالی، اما عمیق‌تر از این حرف‌هاست و وقتی قرار است دانش‌آموزانی با معدل ۰۲/۱۰ به دانشگاه بروند، دیگر بقیه ماجرا معلوم است! همچنان که کمتر از یک ماه پیش سیدجلال موسوی، معاون نظارت و راهبری ستاد تعلیم و تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی در گفت‌وگویی با تأکید بر اینکه ورودی‌های دانشگاه‌ها هر سال ضعیف‌تر می‌شوند، اینگونه توضیح داده‌است: «یک مسئله را هم خدمت شما عرض کنم و آن اینکه من با معاون آموزشی وقت دانشگاه شریف صحبت می‌کردم، می‌گفت بیش از ۱۵ سال است که ورودی‌های دانشگاه شریف هر سال ضعیف‌تر می‌شوند و ما مجبوریم که دوباره در ترم اول ورود دانشجویان مطالب دبیرستان را عنوان کنیم.»
طبق تحلیل وی یک دلیل این موضوع این است که افراد با استعداد هستند، اما وقت نکرده‌اند که درس‌ها را بخوانند و فقط برای تست‌زنی وقت گذاشته‌اند و به محتوای دروس نرسیده‌اند و حالا باید در دانشگاه دوباره دروس دبیرستان را بخوانند، اما نکته بعدی این موضوع است که ما از محتوا و برنامه درسی‌مان دور شدیم.
از سوی دیگر مثلاً طرف معدل زیر ۱۲ و رتبه زیر ۳ هزار آورده و در دانشگاه تهران یا شریف درس می‌خواند؛ درس نخوانده و فقط مهارت یاد گرفته و به دانشگاه آمده‌است. از سوی دیگر دانشگاه‌ها از اعلام حدنصاب نمره استقبال نمی‌کنند.
دانشگاه‌ها به دنبال دانشجوی بیشتر و نه کیفی‌تر
موسوی معتقد است اینجا این بحث کیفیت آموزشی مطرح است و البته بحث عدالت هم وجود دارد، اما بیشتر مربوط به کیفیت می‌شود؛ مثلاً ما فردی را داریم که اگر چه ریاضی را منفی زده و رشته ریاضی دانشگاه دولتی قبول شده‌است و دانشگاه باید چهار سال به این فرد هزینه رایگان بدهد، اما این فرد اصلاً استعداد ریاضی ندارد!
مشکل زمانی جدی‌تر می‌شود که می‌بینیم در کشور ما وقتی کسی دانشجو شود، تلاش می‌کند که فارغ‌التحصیل شود. از نگاه وی راه‌حل این موضوع این است که مثلاً دانشگاه دولتی بگوید که ما افرادی را قبول می‌کنیم که رشته مورد‌نظر را منفی نزده‌باشند، اما دانشگاه‌ها از این طرح استقبال چندانی نکردند!
دلیل استقبال‌نکردن دانشگاه‌ها از اعلام محدودیت در پذیرش دانشجویان هم در جایگاه خودش جالب‌توجه است. به گفته معاون نظارت و راهبری ستاد تعلیم و تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی دانشگاه‌ها دوست دارند که به هر دلیل دانشجوی بیشتری بگیرند، آن هم به این دلیل که بودجه دانشگاه‌های ما سرانه دانشجویی است، نه عملکرد بهتر.
عملکرد بهتر نباید با فارغ‌التحصیل بیشتر سنجیده شود، بلکه باید دید فارغ‌التحصیل‌های آن دانشگاه چقدر مهارت و اشتغال ایجاد کردند، اما در ایران ملاک تعداد دانشجو است. هر چه دانشجوی بیشتری داشته‌باشی، بودجه بیشتری داری، به همین دلیل دانشگاه‌ها نمی‌خواهند صندلی خالی داشته‌باشند، چون بودجه آن‌ها کم می‌شود.
خروجی آنی نظام آموزشی چه در سطح آموزش و پرورش و چه در سطح آموزش عالی و حتی تحصیلات تکمیلی می‌تواند نگران‌کننده باشد. ما قرار است جان و سلامت خود را به دست پزشکانی بدهیم که از این نظام آموزشی خارج می‌شوند و بزرگراه‌ها و ساختمان‌های ما را این مهندسان بسازند و معلمانی که از این ساختار بیرون آمده‌اند، چرخه آموزش و تربیت را ادامه دهند. نظامی که میانگین نمرات دانش‌آموزانش در فرآیندی نزولی در امتحانات نهایی امسال با بیش از ۵/۱ نمره کاهش، فقط ۰۲/۰ درصد با تک رقمی فاصله دارد و دانشجویانش تازه در ترم اول و دوم می‌خواهند دروس دبیرستان را فرا بگیرند!/جوان