اگر نگاهی به آنچه از ابتدای انقلاب تا امروز در زمینه پزشکی کشور اتفاق افتاده است بیندازید، خواهید دید که کشور از یک واردکننده پزشک عمومی، امروز به ارائه‌دهنده خدمات تخصصی گردشگری سلامت تبدیل شده است
شفا آنلاین>سلامت>در بین دانشجویان دوره پزشکی عمومی، عرصه جراحی قلب و عروق بسیار جذاب و پرمخاطب است اما آنچه باعث می‌شود تعداد کمی از آنها در این رشته تحصیل کنند، این است که مسیر رسیدن به این رویا بسیار طولانی است. اگر نگاهی به آنچه از ابتدای انقلاب تا امروز در زمینه پزشکی کشور اتفاق افتاده است بیندازید، خواهید دید که کشور از یک واردکننده پزشک عمومی، امروز به ارائه‌دهنده خدمات تخصصی گردشگری سلامت تبدیل شده است. این دستاورد حاصل زحماتی است که جامعه پزشکی طی این سال‌ها به جان خریده و با کسب تجربه و مهارت، پزشکی کشور را به این درجه رسانده است. اما مهم‌تر از رسیدن به این جایگاه، حفظ آن است.
در سال‌های اخیر با بالا گرفتن بحث‌ها درمورد «افزایش ظرفیت پزشکی» و درنهایت به‌ثمر نشستن آن و تصویب مصوبه‌ای در شورای عالی انقلاب فرهنگی سازوکاری فراهم شد تا با افزایش پذیرش پزشکان عمومی برخی دغدغه‌ها برای حفظ جایگاه پزشکی ایران برطرف شود اما مشکل نیروی انسانی در نظام سلامت کشور به تعداد پزشکان عمومی خلاصه نمی‌شود. علاوه‌بر پزشکان عمومی، پزشکان متخصص نیز حال و روز خوبی ندارند.
یکی از تخصص‌های مطرح در زمینه پزشکی، رشته جراحی قلب است. انجمن علمی جراحان قلب ایران درمورد اهمیت این رشته می‌گوید: «درحال‌حاضر بیماری‌های قلبی-عروقی شایع‌ترین علت مرگ‌ومیر در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر است و جراحی‌های قلبی علاوه‌بر بهبود علائم بالینی، سبب افزایش طول عمر و نیز کیفیت زندگی بیماران می‌شود، همچنین این جراحی‌ها باعث می‌شوند از کارافتادگی نیروهای فعال جامعه کمتر شود.»
بررسی وضعیت آماری جراحان قلب کشور نشان می‌دهد، درحال‌حاضر بین ۲۳۰ تا ۲۴۰ جراح قلب در کشور فعال هستند که میانگین سنی آنها ۵۳ سال برآورد می‌شود. در همین زمینه محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی، با اشاره به اینکه پزشکان عمومی تمایلی به تحصیل در رشته جراحی قلب ندارند، معتقد است: «با افزایش ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی مساله کمبود پزشک حل نمی‌شود، خطر پسرفت در برخی رشته‌های پزشکی وجود دارد و اکنون کسی حاضر نیست جراحی قلب بخواند، رشته‌های ضروری در کشور خالی می‌مانند و باید از کشورهای دیگر جراح بیاوریم.»
چرا پزشکان نمی‌خواهند جراح قلب شوند؟
در ظاهر شاید تحصیل در رشته جراحی قلب بسیار خوشایند به‌نظر برسد اما آنچه در عمل اتفاق می‌افتد با تصور عامه متفاوت است. درحال‌حاضر رشته جراحی قلب در مقطع فوق‌تخصص ارائه می‌شود. به‌عبارت دیگر فقط کسانی می‌توانند در مقطع فوق‌تخصص وارد این رشته شوند که پس از گذراندن دوره پزشکی عمومی (هفت‌سال)، در دوره تخصص (چهارسال) رشته «جراحی عمومی» را پشت‌سر گذاشته باشند. این درحالی است که رشته جراحی عمومی تعداد فارغ‌التحصیل کمی دارد و به‌تبع تعداد متقاضیان برای ورود به دوره فوق‌تخصص جراحی قلب نیز کم می‌شود.
علاوه‌بر این برای یک جراح عمومی، گزینه‌های مختلفی برای ادامه تحصیل وجود دارد که جذاب‌تر از جراحی قلب هستند، برای مثال رشته جراحی پلاستیک که در مقطع فوق‌تخصص ارائه می‌شود، درکنار درآمد مناسب، ریسک کاری کمی را متوجه پزشک می‌کند و فشار کاری کمتری دارد. مشکل دیگری که وجود دارد، سن بالای ورود به عرصه ارائه خدمات بالینی است. درواقع یک دانشجوی پزشکی برای آنکه جراح قلب شود باید حدود ۱۴ سال تحصیل کند، سپس دوره تعهد خدمت را بگذراند و درنهایت با سن ۳۵ تا ۴۰ اجازه می‌یابد که به‌طور مستقل طبابت را شروع کند. دیرتر مستقل شدن جراحان قلب باعث تاخیر در ازدواج، فرزندآوری و... نیز می‌شود. به همین دلایل است که بیشتر جراحان عمومی رغبتی برای ورود به دوره فوق‌تخصص ندارند و ترجیح می‌دهند زودتر وارد بازار کار شوند.
در بین دانشجویان دوره پزشکی عمومی، عرصه جراحی قلب و عروق بسیار جذاب و پرمخاطب است اما آنچه باعث می‌شود تعداد کمی از آنها در این رشته تحصیل کنند، این است که مسیر رسیدن به این رویا بسیار طولانی است. به‌عبارت دیگر با وجود اینکه یک فوق‌تخصص جراحی قلب به طیف وسیعی از بیماران خدمات ارائه می‌دهد و درآمد خوبی نیز دارد، اما مدت تحصیل طولانی، عاملی می‌شود که پزشکان به همان تخصص اکتفا کنند و قید فوق‌تخصص را بزنند. به‌علاوه از آنجا که این رشته فقط در مقطع فوق‌تخصص ارائه می‌شود، علاقه‌مندان به این رشته مجبورند ابتدا در رشته جراحی عمومی تحصیل و سختی‌های دوره دستیاری را تحمل کنند، سپس ـ اگر بتوانند از سد «کنکور فوق‌تخصص» عبور کنند ـ باید سه‌سال دیگر را در بیمارستان‌ها بگذرانند تا به‌عنوان فوق‌تخصص جراحی قلب فارغ‌التحصیل شوند. درکنار هم قرار گرفتن این عوامل، یک پزشک را از ادامه مسیر منصرف خواهد کرد.
یک تصمیم چهارساله!
آذر سال ۹۷، در نودمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی پیشنهادی تصویب شد که براساس آن مدت تحصیل برای کسب فوق‌تخصص جراحی قلب از هفت‌سال به پنج‌سال کاهش می‌یابد. با وجود اینکه این مصوبه از سال ۹۸ باید اجرایی می‌شد، تا اسفندماه سال گذشته خبری از آن نبود. بالاخره پس از هشدارهای مکرر نهادهای صنفی و پزشکان درمورد آینده جراحی قلب در کشور، در نودوهشتمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی، ضمن استناد به مصوبه سال ۹۷ همین شورا، تغییر نحوه پذیرش رشته جراحی قلب از فوق‌تخصص به تخصص ابلاغ شد. طبق این مصوبه رشته جراحی قلب از سال آینده به‌صورت یک دوره پنج‌ساله ارائه خواهد شد که دوسال ابتدایی آن به جراحی عمومی و سه‌سال بعدی به جراحی قلب اختصاص دارد.
با اجرای این مصوبه دو مزیت مهم برای رشته جراحی قلب ایجاد می‌شود؛ اول اینکه کوتاه‌تر شدن مدت تحصیل باعث می‌شود پزشکان متخصص این رشته سریع‌تر وارد بازار کار شوند و دغدغه مالی کمتری داشته باشند. از طرفی جذب مستقیم دستیار از بین پزشکان عمومی باعث خواهد شد تعداد افراد بیشتری شرایط ورود به این دوره را پیدا کنند و دیگر مشکلی به نام «خالی ماندن صندلی‌های دوره فوق‌تخصص» وجود نداشته باشد.سینا سمیعی/ کارشناس نظام سلامت / روزنامه فرهیختگان
نظرشما
آخرین اخبار