شفاآنلاین-پنجم مرداد روز پاسداشت پدر علم شیمی ایران، محمدبن زکریای رازی است؛ طبیب و اندیشمندی توانا که با اندوخته های ارزشمند علمی خود، زمینه ی پیشرفت علم داروسازی را در ایران فراهم آورد و با اکتشافاتی ماندگار، نام خویش را در جهان جاودانه کرد.
به گزارش
شفا آنلاین،دانشمندان و کیمیاگران با پیشرفت در زمینه ی علم پزشکی و داروسازی همواره
نقش مهمی را در شناخت و درمان بسیاری از بیماری ها ایفا کرده اند. از گذشته
های دور تاکنون سرآمدان این علوم با تجربه های فراوان توانسته اند مسیر
توسعه ی دانش بشری را هموار سازند. محمدبن زکریای رازی پزشک، فیلسوف و
شیمیدان ایرانی از جمله این دانشمندان است که با اعتبار علمی و تجربی خود،
از طبیبان زمانه ی خویش پیشی گرفت.
وی در 244 هجری خورشیدی در شهر
ری دیده به جهان گشود و دوره ی کودکی و جوانی را در آن دیار با فراگیری
علومی چون فلسفه، ریاضیات، نجوم، شیمی و ادبیات سپری کرد.
زکریای
رازی ابتدا به کار زرگری مشغول شد و پس از آن به کیمیاگری(علم شیمی) روی
آورد، در 30 سالگی به دلیل بیماری چشمی از پژوهش در شیمی بازماند اما این
بیماری وی را به مطالعه ی دانش پزشکی علاقه مند کرد.
بنابراین او
برای فراگیری علوم پزشکی و فلسفه نزد علی ابن ربان تبری رفت و پس از آن
برای افزودن دانش خود در علم طب، راهی بغداد شد و از محضر علی ابن سهل پزشک
مشهور آن دیار بهره برد.
وی در بغداد به شهرت فراوانی رسید و رییس
بیمارستان معتضدی آن دیار شد، پس از مدتی به دلیل حسادت و کینه ورزی پزشکان
آن سامان ترجیح داد که بغداد را ترک کند و به ری بازگردد.
رازی در
ری بیمارستانی را تاسیس کرد و ریاست آن را به عهده گرفت. این بیمارستان
علاوه بر آن که مانند بیمارستان های امروزی، محلی برای درمان بیماران بود،
مرکز تجمع دانشمندان، حکما و پزشکان محسوب می شد.
رازی معتقد بود
که طبیب باید با ویژگی هایی چون تزکیه نفس و روحیه ای مخصوص، به امر طبابت
بپردازد و هر پزشکی نمی تواند ماهر و چیره دست باشد بلکه باید با پیمودن
مرحله های بسیار عنوان طبیبی ماهر را از آن خود کند.
دستاوردهای
این طبیب توانا در آزمایش های شیمی از اهمیت بسیاری برخوردار هستند. در
آثار رازی برای نخستین بار بررسی دقیق مواد، واکنش های شیمیایی و ابزارهای
آزمایشی را می یابیم که تا زمان او و سالها پس از او همچنان بی نظیرند.
زکریای
رازی را می توان نخستین فردی دانست که شرحی کامل و علمی از بیماری های
سرخک و آبله در آثارش ارایه کرده است و در بیشتر رشته های علوم طبیعی و
فیزیک مهارت خاص داشت و در زمینه ی کیمیاگری نیز کتاب های بسیاری را از خود
برجای گذاشت که مهم ترین آن ها الاکسیر و التدبیر است.
این پزشک
اندیشمند با پی بردن به نقش تغذیه در سلامت انسان کتاب «منافع التغذیه و
مضارها» را در این باره نگاشت و مطلب هایی گوناگون در علم تغذیه از خواص
حبوبات گرفته تا آبها و پرهیزهای غذایی را در آن بیان کرده است.
وی
حاصل تجربه های خود را در بیش از 200 جلد کتاب نوشته است که الحاوی، طب
المنصوری، من لا یحضره الطبیب، الجذر الحصیه، الاسرار، المدخل التعلیمی،
الطب الروحانی، السیرة الفلسفیه، امارت الاقبال الدولة، اللذة و العلم
الالهی، هو الطب الروحانی از جمله مهم ترین اثرهای او به شمار می روند.
زکریای
رازی در کنار تمامی این دستاوردهای مفید، اکتشافاتی را نیز داشت که حاصل
مستقیم آزمایش های او هستند، کشف الکل، به دست آوردن اسید سولفوریک و اسید
کلریدریک با استفاده از تاثیر آب آهک بر نوش دارو، تهیه ی استات مس برای
شست و شوی زخم ها و تهیه ی مرگ موش از آن جمله اند. همچنین رازی نخستین
فردی محسوب می شود که از الکل به گونه ای فعال در مصارف پزشکی بهره برده
است، به این پزشک و طبیعت شناس بزرگ ایرانی از آن جهت که دانش کیمیای کهن
را به علم شیمی نوین تبدیل ساخت، «پدر علم شیمی» لقب داده اند. وی مکتب
تازه ای را نیز در علم کیمیاگری به وجود آورد که آن را می توان مکتب
«کیمیای تجربی و علمی» نامید.
او در علوم فیزیولوژی و کالبدشکافی،
جانورشناسی، گیاه شناسی، کانی شناسی، زمین شناسی، هواشناسی و نورشناسی
مهارت بسیار بالایی داشت و نخستین دانشمندی بود که اجسام را به سه گروه
جمادی، نباتی و حیوانی تقسیم کرد.
شهرت بسیار محمدبن زکریای رازی به عنوان یکی از دانشمندان بزرگ جهان اسلام، سبب شد تا لقب «جالینوس المسلمین» را به او بدهند.
زکریای رازی در آخرین روزهای زندگی به درمان بیماران ادامه می داد اما به دلیل کار مداوم با مواد شیمیایی نابینا شد.
سرانجام
این طبیب برجسته ی ایرانی پس از سال ها تلاش در راه اعتلای علم و دانش
سرزمین خویش، در 304 هجری خورشیدی در زادگاهش شهر ری دیده از جهان فروبست و
برای همیشه دنیای طب و کیمیاگری را رها کرد.
پنجم شهریور روز
بزرگداشت محمدبن زکریای رازی به پاس زحمات فراوان او «روز داروسازی» نام
گرفت، امروز نام ایران با توجه به پیشرفت بسیار در زمینه ی علم داروسازی و
تولید داروهای مهم و اساسی در کشور و نقش مهم آن به جهت رشد و پرورش این
دانش با تلاش پزشکان و متخصصانی ایرانی در جهان می درخشد.
ایرنا