رقیب نوظهور «دلار» چیست؟

شفا آنلاین>سلامت>هفته گذشته بود که دولت برزیل اعلام کرد به توافقی دوجانبه با چین دست یافته که از این پس دو کشور تجارت خود را بر اساس ارزهای داخلی انجام داده و دلار را به عنوان یک واسطه تجاری کنار بگذارند؛ اقدامی که به گفته کارشناسان تازه‌ترین حرکت چین برای ایستادگی و رقابت با هژمونی جهانی دلار تلقی شده و بزرگ‌ترین اقتصاد آمریکای لاتین را به صورت مستقیم با پکن مرتبط می‌سازد.
لازم به ذکر است که چین بزرگ‌ترین شریک اقتصادی برزیل محسوب می‌شود که حجم همکاری‌های اقتصادی آنها در سال ۲۰۲۲ میلادی به ۱۵۰ میلیارد دلار رسیده است. همچنین توافق دو‌جانبه تجارت یوآن- رئال در حالی هفته گذشته رسما اعلام شد که توافقات اولیه آن در ماه ژانویه و پس از برگزاری یک مجمع سطح بالای تجاری میان مقامات دو کشور انجام شده بود؛ امری که گفته می‌شود قرار است دو بانک صنعتی و تجاری چین و نیز بانک ارتباطات برزیل مسوولیت تراکنش‌های دو‌جانبه با ارزهای ملی را بر عهده داشته باشند.
اهمیت چنین اقدامی در این است که چینی‌ها چنین توافقاتی را با کشورهایی نظیر روسیه، پاکستان و برخی دیگر از کشورها در دستور کار قرار داده‌اند؛ موضوعی که به گفته ناظران به چالش کشیدن دلار آمریکا به عنوان ارز مسلط جهان تلقی می‌شود. البته این ناظران تاکید دارند که هر چند با توجه به نفوذ دلار را ساختار تجارت و اقتصاد جهان، امکان حذف یا تضعیف قابل‌ملاحظه آن وجود ندارد، اما شروع چنین فرآیندی می‌تواند نشان‌دهنده یک رویارویی مهم تجاری میان دو قدرت برتر اقتصاد جهان باشد؛ چرا که ممکن است چنین توافقاتی به سایر کشورها نیز به راحتی تسری پیدا کند و علاوه‌بر یک رقابت اقتصادی، تبدیل به رقابتی ژئوپلیتیک شود.
اقدام مشابه با سعودی‌ها
چهارشنبه هفته گذشته بود که خبری منتشر شد مبنی بر اینکه کابینه عربستان سعودی با پیوستن این کشور به سازمان همکاری‌های شانگهای موافقت کرده است. در واقع این مساله در سفر چند ماه پیش شی‌جین پینگ به ریاض مورد بحث و گفت‌و‌گو قرار گرفته بود و سرانجام نیز چند ماه قبل و همزمان با سرمایه‌گذاری چندین میلیارد دلار چین در عربستان از سوی سعودی‌ها رسانه‌ای شد. این موضوع از آنجا حائز اهمیت است که همزمان با این که طبق اعلام بورس شانگهای دو شرکت فلات قاره چین و توتال فرانسه برای اولین بار ۶۵ هزار تن گاز مایع را به وسیله یوآن چین معامله کرده‌اند، به نظر می‌رسد که سعودی‌ها توافقاتی روی کاغذ برای معامله پترو- یوآن نفت و انرژی با چین منعقد کرده‌اند که اگر به صورت رسمی کلید بخورد، مناسبات معاملات انرژی را می‌تواند به میزان زیادی متحول کند.
مقابله با دلار با اهرم شانگهای
در واقع مساله مهم این است که در نشست اخیر سازمان شانگهای که در شهریورماه گذشته در ازبکستان برگزار شد، یکی از دستور کارهای اصلی توافق برای توسعه تجارت با ارزهای محلی میان کشورهای عضو بود. موضوعی که با توجه به تحریم‌های روسیه و نیز استراتژی انرژی هند برای خرید نفت از تهران و مسکو، برای این کشور نیز جذابیت‌های خاص خود را دارد.
از سوی دیگر، هر چند مقامات چین به صورت مستقیم اشاره به رقابت با دلار نمی‌کنند، اما نحوه سیاست‌گذاری تجاری آنها برای تقویت همکاری با ارزهای محلی نشان‌دهنده این است که پکن نوعی استراتژی برای جایگزینی اقتصادی با دلار را در دستور کار بلندمدت خود قرار داده است. طبق گزارشی که فارین افرز منتشر کرده است، پکن در حال حاضر به دنبال سقوط دلار آمریکا و جایگزینی یوآن به عنوان ارز مسلط جهانی نیست، بلکه در وهله اول قصد دارد تا یوآن را به یک ارز قدرتمند منطقه‌ای تبدیل کرده و پس از آن با افزایش سرمایه‌گذاری خارجی به صورت یوآن، وابستگی خود را به دلار به مرور کاهش داده و ریسک مبادله و کمبود نقدینگی دلار را به حداقل برساند. اهمیت این موضوع در آن است که پکن با چنین اقدامی دسترسی به بازارهای جهانی را در طول بحران‌های ژئوپلیتیک حفظ می‌کند.
در واقع در شرایطی که غرب و به خصوص آمریکا در تنشی فزاینده با چین و روسیه قرار دارند، پکن سعی دارد از اهرم‌های موجود مانند سازمان همکاری‌های شانگهای و نیز منافع مشترک تجاری به خصوص با کشورهای جنوب جهانی به عنوان برگ برنده‌ای جهت امنیت ژئواکونومیک خود استفاده کند.جهان صنعت