ضربه دارویار به رانت خواران

شفاآنلاین>سلامت>با گذشت 7‌ماه از اجرای طرح دارویار، مسئولان از کاهش رانت و فساد در واردات دارو و به صرفه نبودن قاچاق دارو به کشورهای همسایه خبر می‌دهند

به گزارش شفاآنلاین:نزدیک به 7‌ماه از اجرای طرح دارویار می‌گذرد، طرحی که از 23تیر امسال با حذف ارز ۴۲۰۰تومانی دارو و پرداخت مابه‌التفاوت آن به بیمه‌ها، شرایطی متفاوت را برای تولیدکنندگان دارویی کشور رقم زده؛ حداقلی شدن فساد و رانت در صنعت دارو و افزایش تولید داخل. سازمان غذا و دارو اوایل امسال از کاهش واردات خبر داده و اعلام کرده بود در سال 97سالانه 3.7میلیارد دلار برای واردات دارو ارز وجود داشته، این میزان در سال 98به ۳میلیارد دلار و تا پایان سال 99به کمتر از 2.5میلیارد دلار رسیده است. کارشناسان هم تأکید می‌کنند که به میزان همین ارز تخصیص‌یافته پیش از اجرای طرح دارویار و حذف ارز یارانه‌ای، فساد و رانت در بازار دارویی کشور جریان داشته و شرایط به‌گونه‌ای رقم خورده بود که برخی واردکنندگان حتی مواداولیه وارداتی را وارد چرخه تولید نکرده و دورریز می‌کردند، چرا که مابه‌التفاوت ارز دولتی 4200تومانی نسبت به ارز آزاد با قیمت حدود 30هزار تومان، سود قابل توجهی را نصیب این افراد می‌کرد. همسو با آن، بستری دائمی برای سودجویان به‌دلیل قیمت پایین دارو در ایران در مقایسه با کشورهای اطراف فراهم بود تا با خروج دارو از شبکه توزیع و قاچاق آن، سود هنگفتی را به جیب بزنند. اما اکنون با وجود اینکه اجرای دارویار در فاز اول مشکلات متعددی ازجمله گرانی داروهای بدون نسخه، کمبود دارو و بودجه را هم به همراه داشته، اما حداقلی شدن رانت و فساد دارویی هم دستاوردی مهم است که پس از اجرای این طرح با حذف ارز 4200هزار تومانی رقم خورده است.

سهم 99 درصدی تولید داخل
سیدحیدر محمدی، رئیس سازمان غذا و داروی کشور با تأیید حذف رانت و فساد از صنعت دارویی کشور می‌گوید: «از اواخر تیر امسال که اصلاح سیاست‌های ارزی آغاز شد، مشکلاتی مانند احتکار هم تا حدود زیادی برطرف شد. از سوی دیگر با اقدامات انجام شده، امروز در حوزه دارو چیزی به اسم ارز ترجیحی و یا رانت و فساد وجود ندارد. مهم‌ترین مشکل در حال حاضر تامین‌نشدن ارز ترجیحی در حوزه تجهیزات مصرفی و شیرخشک است اما امیدواریم با تضمین تامین اعتبار این مشکل رفع شود.» رئیس سازمان غذا و دارو درباره اینکه آیا می‌توان گفت در گذشته چه اعداد و ارقامی ناشی از رانت حوزه دارو وجود داشته؟ بیان می‌کند:‌ «رانتی که اکنون درباره آن صحبت می‌کنیم به این مسئله مربوط می‌شود که در گذشته ارز ترجیحی 4200تومانی به حوزه دارو هم تعلق می‌گرفت و تفاوت آن با نرخ ارز آزاد 27هزار تومان، باعث می‌شد که برخی به‌دنبال دریافت ارز باشند. اما وضعیت به‌گونه‌ای بود که برخی از آنها ارز را می‌گرفتند و دارویی وارد نمی‌کردند. برخی هم با وجود دریافت ارز، واردات دارو را انجام می‌دادند اما تولید و توزیع نداشتند. برخی هم با ارز دولتی دارو وارد و با هدف قاچاق به کشورهای همسایه از زنجیره توزیع خارج می‌کردند. مشکل هم اینجا بود که برخی از این داروها قیمت‌های قابل‌توجهی داشتند اما چون با ارز دولتی وارد می‌شدند، با همان قیمت‌های کم از زنجیره خارج و به کشورهای دیگر قاچاق می‌شدند. با اجرای طرح دارویار و حذف ارز یارانه‌ای حجم قابل‌توجهی از فسادی که در زنجیره تامین و توزیع دارو وجود داشت، اکنون حذف شده و کاهش یافته است. یعنی برای متخلفان و سودجویان دیگر ارزشی ندارد که داروی تامین‌شده با ارز نیمایی را از زنجیره خارج کنند.»
محمدی در پاسخ به این سؤال که با وجود تفاوت نرخ ارز نیمایی فعلی 28500تومان با نرخ ارز آزاد 45هزار تومان آیا چنین وضعیتی دوباره تکرار نخواهد شد؟ هم عنوان می‌کند: «این هم یکی از ضعف‌های موجود است. بحث بر سر این بود که ارز تک‌نرخی باشد. این درست که دلار نیمایی هم‌اکنون با قیمت ارز در بازار آزاد، تفاوت قیمت دارد اما اختلاف ارز 4200تومانی با ارز 30هزار تومانی با توجه به قیمت بسیار کم آن بستر خوبی برای فساد و زمینه‌ساز رانت بود.»
سازمان غذا و دارو اوایل امسال از کاهش چشمگیر واردات دارو خبر داده و اعلام کرده بود در سال 97 حدود ۳۰درصد بازار ریالی دارو بوده و در سال 98به ۲۲ درصد و تا پایان سال 99به کمتر از ۱۵درصد رسیده است. رئیس سازمان غذا و دارو حالا درباره تغییر در این آمارها بیان می‌کند: «امسال و تا این لحظه از نظر عددی سهم تولید 99درصد و واردات یک درصد بوده است. از نظر ریالی هم 13درصد برای حوزه واردات و 87درصد هم تولید داخل است.»
محمدی با بیان اینکه طرح دارویار با موفقیت در کشور انجام شد و برگشت‌ناپذیر است، ادامه می‌دهد: «باید در حوزه وظایف خود به سمتی پیش برویم که تمام فرایندها به‌صورت فناورمحور انجام شود. ‌اکنون در حوزه دارو و تجهیزات سربلند هستیم و از تنگناهای موجود عبور کرده‌ایم. بر این اساس باید با برنامه‌ریزی زیرساخت‌های لازم را تقویت کنیم تا با مشکلات مواجه نشویم.» به‌گفته رئیس سازمان غذا و دارو اگر الگوی مصرف داروها اصلاح نشود، با هر میزان تولید دارو، باز هم کمبود وجود خواهد داشت: «در بحث سرم لازم است مصرف بیش از حد کنترل شود. انتظار این است که کنترل در همه حوزه‌ها با جدیت انجام شود و دانشگاه‌ها در بحث نظارت‌ با دقت بیشتری عمل کنند. باید از مصرف‌کنندگی فاصله بگیریم. این کار با کنترل درست، محقق می‌شود.»

دارویار ضربه‌فنی نشود!
دارویار اکنون در نقطه خوبی قرار دارد اما چشم‌انداز روشنی پیش روی آن نیست، چالش‌های پولی جدید پیش‌روی این طرح می‌تواند تداوم اجرای آن را با مشکلاتی مواجه کند. طرحی که امسال با بودجه ۷۱هزار میلیارد تومانی آغاز شد، اما در کمتر از 2ماه مانده به پایان سال تنها ۶هزار میلیارد تومان بودجه گرفته. فعالان دارویی معتقدند همین حالا هم با تزریق ۳۰ تا ۴۰هزار میلیارد تومان می‌توان آن را نجات داد، اما اگر امسال این منابع تامین نشود، سال آینده با ۷۰ تا ۸۰هزار میلیارد تومان هم نمی‌توان به داد صنعت داروسازی کشور رسید. از سوی دیگر طبق بندهای مطرح شده در طرح ملی دارویاری، بنا بود تسهیلات ویژه بانکی تا سقف ۱۵۰۰۰میلیارد تومان به کمک داروسازان کشور بیاید تا تامین داروی مردم با وقفه مواجه نشود، چراکه با آزادسازی قیمت ارز دارو، تامین نقدینگی با ارز نیمایی داروسازان را با مشکلات متعددی مواجه کرده، اما بانک‌ها تاکنون تعاملی در این زمینه نداشته و با وجود دستور مستقیم بانک مرکزی، در مسیر ارائه تسهیلات به صنایع داروسازی کشور، سنگ‌اندازی می‌کنند؛ موضوعی که می‌تواند در مسیر تامین دارو در ماه‌های آینده سدی محکم ایجاد کرده و بیماران را در رنج و سرگردانی تامین دارو قرار دهد. مجتبی بوربور، نایب‌رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو چندی پیش در این‌باره گفته بود: «مصوبه ارائه تسهیلات بانکی به صنعت داروسازی کشور، مربوط به شورای پول و اعتبار در ۲۰مهر بوده، اما تاکنون میزان بسیار کمی تسهیلات ارائه داده‌اند. اگر بخواهیم دپوی استراتژیک کشور را به حالتی برگردانیم که 7تا 8ماه داروی مورد نیاز کشور را در اختیار داشته باشیم، حدود ۴۰هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی نیاز است، اما تاکنون حدود 8 هزارمیلیارد تومان تسهیلات به صنایع دارویی کشور داده‌اند. بر این اساس مهم‌ترین اقدامی که باید انجام شود، تزریق نقدینگی به صنعت داروسازی و هماهنگی بین‌دستگاهی است.»‌ نایب‌رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو حالا در پاسخ به این سؤال درباره تأثیر طرح دارویار بر واردات دارو هم بیان می‌کند: «کاهش یا افزایش واردات دارو با طرح دارویار ارتباطی ندارد و این سیاست ملی بود که واردات کم و تولید داخل بیشتر شود.» او البته معتقد است نباید از کاهش واردات خوشحال بود چرا که سهم واردات تکنولوژی و ماشین‌های دارویی هم کاهش پیدا کرده و این مسئله می‌تواند منجر به تضعیف زیرساخت تولید هم بشود.
بوربور همچنین درباره آثار مثبت حذف ارز یارانه‌ای با اجرای طرح دارویار در کاهش فساد و رانت حوزه دارو می‌گوید: «هیچ زمانی نمی‌توان مدعی صفر شدن فساد بود، بلکه اکنون شاهد کاهش آن هستیم. پیش از این تولیدکنندگان ارز 4200تومانی می‌گرفتند و بهای تمام‌شده را با ارز آزاد محاسبه می‌کردند اما این ارز تنها به عده‌ای تعلق می‌گرفت و بستر فساد را تقویت می‌کرد. هم‌اکنون هم تنها طرح دارویار منجر به کاهش فساد و رانت نبوده، بلکه حذف ارز دولتی و یکسان‌سازی تخصیص ارز نیمایی باعث شده که عدالت بهتری در این زمینه برقرار شود. ما حدودا 3.7میلیارد دلار برای واردات ارز داشتیم و رانت و فساد ناشی از آن هم با همین مبالغ رقم می‌خورد. اکنون که پایه عوض شده، وضعیت به نفع تمام بازیگران این عرصه است.» با این اوصاف و با وجود اینکه دارویار در مسیرش برای حذف رانت و فساد ناشی از ارز ترجیحی خوب پیش رفته اما گرداب بی‌پولی بلای جانش شده و این نکته را بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت هم چندی پیش هشدار داده بود که «اگر طرح دارویاری شکست بخورد، من مسئول آن نیستم، بلکه سازمان‌هایی که باید کمک کنند و نکردند آن را شکست داده‌اند.» از سوی دیگر سازمان غذا و دارو هم اخیرا اعلام کرده با توجه به شرایط اقتصادی، بودجه‌ای ۱۰۵هزار میلیارد تومانی برای ادامه اجرای طرح دارویاری نیاز دارد که به‌نظر می‌رسد هنوز مورد تأیید سازمان برنامه و بودجه قرار نگرفته و حتی بودجه‌ای که به‌عنوان یارانه دارو در لایحه 1402اعلام شده، به‌طور قابل توجهی کم و معادل 69هزار میلیارد تومان است، یعنی کمتر از بودجه 71هزار میلیارد تومان شروع طرح در 1401.همشهری