سه چالشی که بازار دارو را آزار می‌دهد

 شفاآنلاین>سلامت>سه ماه از اجرای طرح دارویاری به عنوان ماموریت دولت در اصلاح سیاست ارزی و ساماندهی بازار دارو می‌گذرد و تا اینجای کار، اهداف اصلی‌ طرح در زمینه افزایش پوشش بیمه‌ای داروها و ثابت ماندن پرداخت از جیب مردم، محقق شده است؛ با این حال اما، هنوز چالش‌هایی بازار دارو را رها نمی‌کند؛ چالش‌هایی از جنس نبود نقدینگی، مالیات ۹ درصدی بر ارزش افزوده و البته بدقولی برخی بیمه‌ها در پرداخت مطالبات داروخانه‌ها و ...

 به گزارش شفاآنلاین:بعد از مدیریت کرونا، ماموریت سلامت، برنامه‌ریزی و اقدام برای حل مشکلات بازار دارو، رفع کمبودهای دارویی و جلوگیری از تخلفات ارزی در حوزه دارویی کشور در نظر گرفته شد؛ ماموریتی که در قالب طرح دارویاری شکل گرفت و اجرا شد تا مردم بیش از این در رنج تامین دارو و پرداخت هزینه‌های آن نباشند.

طرح دارویاری از ۲۳ تیر ماه ۱۴۰۱، با اعلام وزیر بهداشت آغاز به کار کرد؛ طرحی که قرار شد با انتقال یارانه دارو از طریق بیمه‌ها به مردم، پوشش بیمه‌ای داروها را افزایش داده، اقلام بیشتری از داروها را زیر چتر بیمه‌ها برده و در عین حال قیمت دارو را به سمت واقعی شدن سوق دهد، با این شرط که «پرداختی از جیب بیمار» افزایش نیابد. حالا با گذشت سه ماه از این طرح گویا اهداف اصلی دارویاری که افزایش پوشش بیمه‌ای داروها، پوشش بیمه‌ای اقلام بیشتری از داروها و ثابت ماندن پرداخت از جیب مردم در حوزه دارو بود تا این مقطع زمانی، محقق شده است.

مشکلات ارز دولتی در دارو

نسخه‌ای برای قاچاق معکوس دارو

همچنین بحث قاچاق معکوس داروهای سوبسیددار ایرانی نیز یکی از چالش‌های اساسی در بازار دارویی کشور بود. طی سال‌های اخیر، با تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به دارو، قیمت دارو در کشورمان نسبت به کشورهای همسایه بسیار پایین بود و همین موضوع جذابیت قاچاق معکوس داروهای ایرانی به کشورهای همسایه را افزایش می‌داد؛ به طوری که سوبسیدی که از سوی دولت برای دارو و در راستای حمایت مالی از بیماران پرداخت می‌شد، با قاچاق معکوس دارو به کشورهای همسایه، از دسترس ایرانیان خارج می‌شد و عملا داروی ارزانِ موجود در ایران، سوغات خارجی‌ها می‌شد. با اجرای طرح دارویاری، اما قیمت دارو به سمت واقعی شدن گام برداشته و در نتیجه جذابیتی هم برای قاچاق این داروها به آن سوی مرزها وجود ندارد. از طرفی با افزایش پوشش بیمه‌ای داروها، پرداخت از جیب بیماران نیز برای دارو افزایش پیدا نمی‌کند.


اکنون اما، با وجود رفع گرفتاری‌های ارز دولتی و تسهیل تامین ارز برای تولید و واردات دارو در قالب طرح دارویاری، صنعت داروسازی کشور با دو چالش جدید دست به گریبان شده که در صورت ادامه می‌تواند کمبودهایی را در بازار دارویی کشور ایجاد کند و حتی طرح دارویاری را هم در معرض خطر قرار دهد؛ چالش اول بحث افزایش میزان مالیات بر ارزش افزوده بر دارو و مواد اولیه است. به طوری که مالیات بر ارزش افزوده در حوزه دارو از یک درصد به ۹ درصد ارز نیمایی افزایش یافته و مالیات بر ارزش افزوده مواد اولیه دارویی نیز از ۹ درصد ارز دولتی ۴۲۰۰ تومانی به ۹ درصد ارز نیمایی بدل شده است. موضوعی که داروسازان کشور را در تنگناهای مالی قرار داده است. در همین راستا چندی پیش دکتر محمد عبده‌زاده- رییس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران در هفدهمین نمایشگاه ایران فارما اعلام کرد که دارویی که کالای استراتژیک محسوب می‌شود، هنوز صنعتش استراتژیک دیده نمی‌شود. بحث ارز نیمایی در حوزه دارو، یعنی کاهش قیمت مصرف‌کننده به نفع بیمار. برای همه ارزهایی که از ترجیحی به نیمایی بدل شد، ارزش افزوده در ابتدای سال یک درصد شد،  اما در حوزه دارو ارزش افزوده ۹ درصد باقی‌مانده و با وجود مکاتبات بسیار هنوز به جایی نرسیدیم.

در عین حال یکی دیگر از چالش‌های صنعت داروسازی در شرایط فعلی، بحث تامین نقدینگی برای داروسازان است؛ به طوری که گفته می‌شود بخش عمده‌ای از کمبود داروها به دلیل نبود نقدینگی در شرکت‌ها و پرداختی‌شان در گمرک است. از سوی دیگر بعد از اجرای طرح دارویاری، ‌ قرار بود با توجه به افزایش مابه‌التفاوت ارز دولتی و نیمایی، تسهیلات بانکی به تولیدکنندگان دارو تعلق گیرد که البته به اذعان تولیدکنندگان دارو هنوز چنین اتفاقی نیفتاده و صنعت داروسازی را از نظر تامین نقدینگی در مضیقه قرار داده است.

از طرفی هم مشکل همیشگی حوزه دارویی کشور، یعنی بحث پرداخت مطالبات دارویی که می‌توان از آن به عنوان پاشنه آشیل طرح دارویاری نیز یاد کرد، همچنان موضوعی چالش‌برانگیز در حوزه داروی کشور است؛ به طوری که به گفته مسئولان انجمن داروسازان ایران و همچنین سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران موضوعی که می‌تواند طرح دارویاری را تهدید کند، رفتار سازمان تامین اجتماعی  و چند بیمه دیگر است؛ چراکه با وجود اینکه ماه سومی است که طرح دارویاری اجرا می‌شود، اما سازمان بیمه‌گری مانند تامین اجتماعی هنوز ریالی به داروخانه‌ها بابت این تغییر یارانه نپرداخته است و داروخانه‌ها و مراکز درمانی از این موضوع گلایه‌مندند؛ چراکه فشار مالی بالایی بر آن‌ها وارد می‌شود. البته گفته می‌شود که سازمان بیمه سلامت و همچنین بیمه نیروهای مسلح در پرداخت مطالبات دارویی در قالب طرح دارویاری به موقع اقدام کرده و تعهدات‌شان را پرداخت می‌کنند. با این حال باید با نظارت دقیق، رفع مشکلات اقتصادی بیمه‌ها و همچنین پرداخت بدهی‌های آن‌ها از سوی دولت به اقتصاد داروخانه‌ها کمک کرده و در نهایت گردش بدون مشکل چرخ طرح دارویاری را تضمین کرد.

در این شرایط مجلس شورای اسلامی و دولت باید با مصوبات‌شان در راستای رفع این مشکلات در صنعت داروسازی کشور گام بردارند. البته حسینعلی شهریاری - رئیس کمیسیون بهداشت مجلس در هفدهمین دوره نمایشگاه ایران فارما اعلام کرد که پرداختی بیمه‌ها به داروخانه‌ها قبل از اجرای طرح دارویاری با یک سال تاخیر همراه بود. در حال حاضر پرداختی بیمه سلامت به‌روز شده و مشکلاتی در پرداختی بیمه تامین اجتماعی و بیمه دی وجود دارد که پیگیر حل آن هستیم.

وی همچنین اعلام کرد که کاهش ارزش افزوده داروها از ۹ درصد به یک درصد در صحن مجلس مطرح و تصویب خواهد شد.

وضعیت فعلی اجرای "دارویاری" و رفع چند چالش

حال باید دید این تصمیمات چه زمانی اجرایی خواهد شد تا صنعت داروسازی کشور بتواند نفس راحتی کشیده و داروی مورد نیاز مردم را تامین کند. در این راستا دکتر حیدر محمدی - دبیر قرارگاه اصلاح سیاست‌های ارزی دارو  درباره وضعیت اجرای طرح دارویاری، گفت: مدت سه ماه است که طرح دارویاری در حال اجراست و برای ارزیابی آن زمان کمی گذشته است، ‌اما فعلا تمام داروهای تولید داخلی، مواد اولیه و ۸۰ درصد از داروهای وارداتی مشمول این طرح شده است. یکی از مزایای این طرح این بود که بسیاری از تولیدکنندگان توانسته‌اند ماده اولیه‌ مورد نیازشان را راحت‌تر وارد کنند و مشکلاتی که در زمینه تامین ارز وجود داشت، دیگر وجود ندارد. در عین حال از اقلام وارداتی طبق محاسبات ما ۱۵ تا ۲۰ درصدش باقی مانده تا وارد طرح دارویاری شوند.  

چرایی برخی کمبودهای دارویی در بازار
لزوم تصمیم مجلس و دولت برای حل مشکل "مالیات بر ارزش افزوده" و "تامین نقدینگی"

محمدی درباره چرایی برخی کمبودهای دارویی در بازار دارویی کشور، گفت: یکسری مشکلات مانند بحث ارزش افزوده در حوزه دارو همچنان وجود دارد. مالیات بر ارزش افزوده در دارو که قبلا یک درصد بود، به طور ناگهانی از یک درصد به ۹ درصد با ارز نیمایی افزایش یافت. همچنین مالیات بر ارزش افزوده مواد اولیه هم ۹ درصد ارز دولتی بود که اکنون به ۹ درصد ارز نیمایی بدل شده است. از طرفی با توجه به افزایش مابه‌التفاوت ارز دولتی و نیمایی قرار بود به تولیدکنندگان دارو وام و تسهیلات ارائه دهند تا بتوانند راحت‌تر تامین کنند که این هم هنوز انجام نشده است. بنابراین مشکلاتی از این جنس در بازار دارویی وجود دارد که اگر اصلاح شود، فکر می‌کنم باتوجه به اینکه دسترسی به ارز راحت‌تر شده است، دیگر مشکلی نداشته باشیم.  

پرداخت مطالبات دارویی؛ پاشنه‌ آشیل دارویاری

محمدی درباره چالش عدم پرداخت مطالبات داروخانه‌ها از سوی سازمان‌های بیمه‌گر، گفت: سازمان تامین اجتماعی اعلام می‌کند که پول ندارد و بدهی‌هایش را به داروخانه‌ها پرداخت نکرده است. البته اعتبار مربوط به طرح دارویاری را دریافت کرده است، اما بدهی‌های قبلی‌اش را به داروخانه‌ها پرداخته است. تامین اجتماعی می‌گوید دولت به من بدهی دارد و باید بدهی‌اش را بپردازد تا من هم بتوانم مطالبات مراکز درمانی و داروخانه‌ها را بپردازم. این موضوع می‌تواند در زنجیره دارو مشکل ایجاد کند. بنابراین باید از طرق مختلف اعم از استقراض یا دریافت مطالباتش در دولت بتواند بدهی‌های مراکز درمانی و داروخانه‌ها را بپردازد.

وی با بیان اینکه پرداخت مطالبات مراکز درمانی و داروخانه‌ها از سوی سازمان‌های بیمه‌گر پاشنه آشیل طرح دارویاری است، گفت: این موضوع دقیقا درست است. توصیه ما این است که سازمان برنامه و بودجه پول تامین اجتماعی را پرداخت کند تا تامین اجتماعی هم بتواند بدهی‌هایش را به مراکز درمانی و داروخانه‌ها تسویه کند. در عین حال سازمان بازرسی کل کشور و دیوان محاسبات باید بر روی هزینه‌کرد اعتباراتی که در قالب طرح دارویار به بیمه‌ها پرداخت می‌شود، نظارت کنند. ما هم وظیفه داریم که گزارش دهیم. در حال حاضر به جز بیمه سلامت هیچ یک از بیمه‌ها سهم دارویاری را تسویه نکرده‌اند. ایسنا