آلزایمر قابل پیشگیری نیست؟

شفاآنلاین>سلامت>علائم بیماری آلزایمر و کنترل آن، جزو مباحث مهم دوره سالمندی محسوب می‌شود. در بیشتر مواقع، شناخت کافی نسبت به این بیماری وجود ندارد، بنابراین افراد با تصورات وحشتناک، از درمان آن اجتناب می‌کنند درصورتی‌که فقدان مراقبت، به تنهایی می‌تواند آلزایمر پیش‌رونده ایجاد کند و روند درمان را سخت‌تر سازد.

 به گزارش شفاآنلاین:بیست‌ویکم سپتامبر مصادف با سی‌ام شهریورماه «روز جهانی آلزایمر» نام‌گذاری شده است. آلزایمر، شایع‌ترین نوع زوال عقل است که حافظه، افکار، مهارت‌های کلامی و قضاوت، درک مطلب و به‌طورکلی عملکرد شناختی بیمار را تحت تأثیر قرار می‌دهد. زوال عقل از مهم‌ترین دلایل ناتوانی و وابستگی سالمندان در سراسر جهان به شمار می‌رود و نه تنها تأثیر جسمی، روانی، اجتماعی و اقتصادی بر مبتلایان دارد، بلکه خانواده و جامعه را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.

طبق اطلاعات ارائه شده از سازمان جهانی بهداشت، حدود ۵۰ میلیون نفر در دنیا به زوال عقل مبتلا هستند و سالانه حدود ۱۰ میلیون به این تعداد افزوده می‌شود. اگرچه قربانیان زوال عقل عمدتاً سالمندان هستند، اما این عارضه یک بخش طبیعی از پیری نیست و حدود پنج درصد از مبتلایان به آلزایمر در دهه ۴۰ و ۵۰ علائم اولیه را نشان می‌دهند.

شیوع آلزایمر به عنوان یک بیماری مهلک سالمندی، طی دهه‌های اخیر افزایش چشمگیری یافته است. بررسی‌ها حاکی از آن است که هر سه ثانیه یک نفر در جهان به دمانس (زوال عقل) مبتلا می‌شود، با این آمار ممکن است تا سال ۲۰۳۰ میلادی تعداد مبتلایان به ۶۵ میلیون نفر در جهان افزایش یابد. رایج‌ترین نشانه بیماری آلزایمر، مشکل در به یادآوری اطلاعات جدید است. مغز نیز مانند بدن در طول زمان تغییر می‌کند و مشکلات یادآوری و فکر کردن، بخشی از مسن شدن مغز است اما مشکلات جدی یادآوری، سردرگمی و تغییرات فکری و رفتاری نیز می‌تواند علائم اولیه بیماری آلزایمر باشد.

اصلاح سبک زندگی، رعایت نکات تغذیه‌ای و تلاش برای حفظ سلامت روان، از عوامل مؤثر در کاهش ریسک ابتلاء به این بیماری محسوب می‌شود. پیرامون بیماری آلزایمر و علائم آن، عوامل تشدید کننده و راهکارهای پیشگیری از این بیماری و نحوه رفتار اطرافیان فرد مبتلا با «فرشته اشتری» متخصص مغز و اعصاب گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

آلزایمر به چه بیماری اطلاق می‌شود؟

آلزایمر جزو بیماری‌های دمانس محسوب می‌شود که به معنای زوال عقل است و فرد مبتلا، توانایی‌های مغز خود را نظیر حافظه و پاسخ‌گویی و توجه به محیط پیرامون از دست می‌دهد. این بیماری به مرور زمان شدت می‌یابد و با ابتلاء به آن، حافظه بیمار از دست می‌رود. بیمار مبتلا به آلزایمر، توانایی یادگیری مباحث جدید را ندارد؛ حتی ممکن است مواردی را که اخیراً آموخته نیز فراموش کند. این بیماری سیر پیش‌رونده دارد، سطح آن ثابت نمی‌ماند و به هیچ‌وجه بهبود نمی‌یابد.

بیماری آلزایمر با چه علائمی همراه است؟

مهم‌ترین علامت ابتلاء به این بیماری، اختلال حافظه است اما در مراحل اولیه، احتمال کامل مشهود بودن اختلال حافظه وجود دارد و با توجه به تغییر عکس‌العمل‌های فرد مبتلا، به نظر می‌رسد فرد نسبت به مسائل بی‌تفاوت شده است و عکس‌العمل خوبی نسبت به اتفاقات پیرامون خود نشان نمی‌دهد.

احتمال می‌رود فرد مبتلا به آلزایمر در مراحل اولیه این بیماری به درجاتی از بدبینی برسد و وسایل خود را گم کند، این علائم با پیشرفت بیماری افزایش می‌یابد و بیشتر خود را نشان می‌دهد. بسیاری اوقات ممکن است تصور شود فرد درگیر افسردگی یا اختلالات روحی‌وروانی شده، اما با گذشت زمان مشخص می‌شود همه بی‌تفاوتی‌ها، تغییر شخصیت‌ها و پاسخگو نبودن نسبت به اتفاقات رخ داده، به علت ابتلاء به بیماری آلزایمر است.

ابتلاء به بیماری آلزایمر در نوشتار و گفتار فرد تأثیرگذار است؟

آلزایمر ابتدا در نوشتار و گفتار مبتلایان تأثیری ندارد اما با پیشرفت بیماری، فرد به سطح بالایی از آن می‌رسد و همه توانایی‌های خود را از دست می‌دهد، حتی نوشتار و گفتار وی ممکن است دچار اختلال شود. افراد مبتلا به این بیماری، افرادی آرام هستند و فراموشی منجر به کاهش توان برقراری ارتباط آن‌ها با سایر افراد می‌شود.

عوامل دخیل در ابتلاء به این بیماری شامل چه مواردی می‌شود؟

علل مختلفی در ابتلاء به بیماری‌های زوال عقل تأثیر دارد و ممکن است برخی تغییرات متابولیسم نظیر ابتلاء به تیروئید، کمبود ویتامین B12 یا برخی عفونت‌ها، منجر به ابتلاء به این بیماری شود؛ اما آلزایمر یک بیماری ژنتیکی است و برخی عوامل آن را تشدید می‌کند. به‌طورطبیعی با افزایش سن، مغز دچار پیری می‌شود و برخی سلول‌های مغزی به تدریج از بین می‌رود اما در بیماری آلزایمر از بین رفتن و مرگ سلول‌های مغزی شدت بیشتری دارد.

فرد درگیر با بیماری آلزایمر به سرعت توانایی‌های خود را از دست می‌دهد و با پیشرفت بیماری، به شدیدترین سطح می‌رسد که حتی ممکن است نزدیک‌ترین افراد خود را به یاد نیاورد، توانایی انجام ساده‌ترین فعالیت‌ها را نداشته باشد و حتی برای نحوه لباس پوشیدن مبهوت می‌ماند.

وارد شدن ضربه به سر از عوامل ابتلاء به این بیماری محسوب می‌شود؟

بیماری‌های زوال مغز در بسیاری از اوقات با وارد شدن ضربه به مغز ایجاد می‌شود و یکی از بیماری‌هایی که افراد فعال در حوزه بوکس را تهدید می‌کند، زوال عقل یا پارکینسون است. ضربات مختلف می‌توانند منجر به خونریزی‌های مختلف در مغز و به تدریج باعث اخلال حافظه شوند.

تأثیر بیماری آلزایمر بر حافظه بلندمدت بیشتر است یا کوتاه‌مدت؟

بیماران مبتلا به آلزایمر معمولاً حافظه اخیر خود را از دست می‌دهند، بنابراین این افراد پس از مدتی در گذشته‌ها زندگی می‌کنند. به عنوان مثال ممکن است دخترشان را به عنوان مادر خود تصور کند.

ریسک ابتلاء به بیماری آلزایمر در چه سنی افزایش می‌یابد و میزان بروز آن در مردان و زنان چگونه است؟

ابتلاء به بیماری آلزایمر معمولاً از دهه پنجم و ششم زندگی افراد آغاز می‌شود و ریسک ابتلاء به آن از ۶۰ سالگی افزایش می‌یابد. بیماری آلزایمر هر دو جنسیت مرد و زن را درگیر می‌کند اما ریسک ابتلاء به این بیماری برای زن‌ها بیشتر است. معمولاً اگر فردی در یک خانواده مبتلا به بیماری آلزایمر باشد، احتمال اینکه فرزندان وی به خصوص فرزندان دختر مبتلا به آلزایمر شوند، بیشتر است.

برای پیشگیری از ابتلاء به این بیماری چه اقداماتی باید صورت گیرد و چه عواملی تشدیدکننده این بیماری هستند؟

بیماری آلزایمر قابل پیشگیری نیست، اما فردی که در سنین جوانی از سلول‌های مغزی خود استفاده بیشتری کرده باشد و اندوخته ذهنی بیشتری داشته باشد، بیماری آلزایمر دیرتر خود را نشان می‌دهد و وی را ناتوان می‌کند؛ بنابراین بسیار خوب است که از زمان جوانی به فکر باشیم. رژیم غذایی سالم نیز برای پیشگیری از ریزفاکتورهای تشدید این بیماری حائز اهمیت است. موارد مذکور منجر به دیرتر ناتوان شدن فرد یا کمتر ناتوان شدن وی پس از ابتلاء به بیماری آلزایمر می‌شود.

یکی از عوامل تشدیدکننده این بیماری، سکته‌های کوچکی است که فرد را تهدید می‌کند؛ در واقع افراد معمولاً در سنینی درگیر بیماری آلزایمر می‌شوند که مستعد سکته‌های مغزی هستند. رخ دادن سکته‌های مغزی در فرد ابتلاء به بیماری آلزایمر، منجر به بدتر شدن اختلالات حافظه و اختلالات شناختی می‌شود؛ بنابراین کنترل ریزفاکتورها و عوامل خطری که منجر به سکته می‌شود، از اقدامات حائز اهمیت است. مصرف سیگار و مشروبات الکلی نیز منجر به تشدید آلزایمر می‌شوند.

گوش دادن به موسیقی در پیشگیری از ابتلاء به این بیماری تأثیرگذار است؟

بیماری آلزایمر، ژنتیکی و ارثی است و هیچ عاملی به طور قطع مانع ابتلاء به آن نمی‌شود اما استرس کمتر فرد، آرامش بیشتر وی و کنترل عوامل خطر، در بروز کمتر علائم تأثیرگذار است. موسیقی در صورتی که آرام‌بخش و ملایم باشد، قطعاً تأثیر مثبتی بر این بیماری دارد و با ایجاد آرامش می‌تواند شدت بیماری را کاهش دهد، اما ممکن است موسیقی‌های دارای هیجان بالا، تأثیر مثبتی بر این بیماری نداشته باشند.

تشخیص این بیماری با چه روش‌هایی میسر می‌شود؟

تشخیص این بیماری بیشتر براساس علائم بالینی و رد علل قابل درمان صورت می‌گیرد. هنگامی که فرد درگیر با اختلالت حافظه به پزشک مراجعه می‌کند، تست‌های بالینی برای وی انجام می‌شود و فعالیت مغزی فرد، قدرت یادگیری، حافظه و قدرت یادآوری مسائل مورد بررسی قرار می‌گیرد. در کنار تست‌های انجام شده، علل ثانویه نظیر تیروئید، استرس و افسردگی که می‌تواند منجر به بروز علائم زوال عقل و اختلالت حافظه شود نیز بررسی می‌شود.

معمولاً برای بیمارانی که با علائم زوال عقل مراجعه می‌کنند، عکس‌برداری از مغز، سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی انجام می‌شود. انجام تصویربرداری‌ها به علت رد کردن سایر عوامل نظیر مشکلات یا وجود تومور مغزی، انجام می‌شود. در مراحل اولیه این بیماری ممکن است تصاویر کاملاً نرمال باشد اما با پیشرفت آن، مغز به تدریج دچار لاغر شدن یا به اصطلاح کوچک شدن می‌شود.

درمان یا روشی برای کند کردن پیشرفت بیماری آلزایمر وجود دارد؟

درحال‌حاضر درمان قطعی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد اما یکی از عوامل مؤثر بر حافظه، استیل‌کولین است. در بیماری آلزایمر، سلول‌های حاوی و سازنده استیل‌کولین از بین می‌رود و سطح استیل‌کولین مغز کاهش می‌یابد. برخی داروها توان بالا بردن استیل‌کولین سطح مغز را دارد و به بهبود علائم این بیماری کمک می‌کند؛ درواقع این درمان‌ها، کاهنده علائم هستند اما درمان قطعی بیماری محسوب نمی‌شوند.

رفتار اطرافیان یک بیمار مبتلا به آلزایمر باید چگونه باشد؟

بروز علائم در زمان ابتدایی ابتلاء به این بیماری، فرد مبتلا را نگران می‌کند که این موضوع، منجر به تشدید علائم می‌شود؛ در چنین مواقعی حمایت خانواده و اطرافیان حائز اهمیت و کمک‌کننده است. ازآنجاکه نگهداری از یک بیمار مبتلا به آلزایمر _که توانایی‌های خود را از دست داده_، با دشواری‌های روحی و جسمی زیادی همراه است، خانواده به مرور زمان دچار آسیب می‌شود.

نکته قابل توجه این است که در ابتدای بروز علائم، خانواده باید از جابه‌جایی فرد مبتلا از منزلی به منزل دیگر جلوگیری کند. هنگامی که فردی سال‌های طولانی در منزلی سکونت دارد، نقل مکان وی به منزل دیگر، دشوار است، زیرا توان وفق دادن خود را با مکان جدید ندارد؛ به همین منظور باید سعی شود که فرد مبتلا در محیط‌های آشنای خود به زندگی ادامه دهد. تغذیه بیماران مبتلا به آلزایمر نیز اهمیت بالایی دارد و همه عواملی که منجر به بالا بردن چربی، قند و فشار خون می‌شود، باید کنترل شود.

محیط زندگی افراد مبتلا به آلزایمر باید دارای آرامش باشد. یادآوری مداوم فراموش کردن موضوعات به بیماران مبتلا به آلزایمر، منجر به اضطراب می‌شود اما در مراحل ابتدایی بروز علائم، مسائل گذشته باید به صورت غیرمستقیم به آن‌ها یادآوری شود.