صنعت داروسازی ایران یکی از موفقترین کارنامههای صنایع را طی 4دهه اخیر و پس از پیروزی انقلاب اسلامی دارد
شفاآنلاین>سلامت>صنعت داروسازی ایران یکی از موفقترین کارنامههای صنایع را طی 4دهه اخیر و پس از پیروزی انقلاب اسلامی دارد. قبل از انقلاب، صنعت ملی داروسازی بهمعنای واقعی در کشور وجود نداشت و بخش اعظم نیازهای دارویی از طریق واردات یا تولید نمایندگان شرکتهای خارجی در ایران تامین میشد. اما بعد از انقلاب، در مدتی بسیار کوتاه صنعت ملی داروسازی شکل گرفت و داروسازان توانستند با وجود شرایط بسیار بحرانی ازجمله جنگ تحمیلی عراق، محاصره اقتصادی، تحریم و... آمار 97درصدی تولید داخل را رقم بزنند.
حدود 30سال پیش و زمانی که نخستین
محصول دارویی بیوتکنولوژیک به بازار عرضه شد، ایران پنجمین کشوری بود که به این تکنولوژی دست پیدا کرد که آن زمان بسیار انحصاری و هایتک بود. به لحاظ پشتوانه علمی و برخورداری از توانمندیهای فناورانه، وضعیت صنعت داروسازی بسیار خوب است، اما در شرایط فعلی با چند چالش اصلی مواجه است که اگر اقدامی برای حل و برطرفکردن آنها انجام نشود، میتواند صنعت داروسازی را در مسیر معکوسی به سمت جمعشدن، کوچکشدن و ناتوانشدن پیش ببرد.
نخستین چالش، فرسودگی ماشینآلات و دستگاههاست که نوسازی آن نیاز به حمایت جدی دولت دارد. صنعت دارو در جهان به سرعت در حال تغییر است و داروهای جدید هم بهشدت گران هستند و تولید آنها سرمایههای بیشتری میطلبد؛ با سرمایهگذاری فعلی بخش خصوصی و دولتی امکان تولید داروهای جدید وجود ندارد. اهمیت آن را باید در شرایطی دید که واردات برخی از آنها برای یک دوره درمانی چیزی حدود یکمیلیارد تومان هزینه دارد اما میتوان در کشور با قیمت کمتری تولید کرد، که صنعت داروسازی قدرت کافی برای ورود به این نوسازی و و روزآمدسازی را ندارد.
همین حالا هم، صنایع با مشکل جدی نقدینگی مواجه هستند. افزایش قیمت دلار باعث شده صنایع مشکل نقدینگی داشته باشند. هر چند که طرح دارویار بخش کوچکی از این مشکل را حل کرده اما در مقابل، مالیات ارزش افزوده 9درصدی و تعرفههای سنگین گمرکی بسیاری از صنایع را با مشکلاتی مواجه کرده و آنها امکان ترخیص مواداولیه گمرکی را ندارند.
چالش دیگر قیمت داروست. در طرح دارویار قیمت دارو تا حدودی به رقم واقعی خود نزدیک شد اما حاشیه سود دارو در ایران بسیار پایین است و با دارویار کمتر هم شد. در قیمتگذاری دارو در ایران هزینههای تحقیق و توسعه دیده نمیشود و رفعنشدن این مشکل منجر به عقبافتادگی از قافله علم و فناوری داروسازی دنیاست.
چالش سوم هم صادرات است. در شرایط فعلی ظرفیت تولید دارو در ایران 3 تا 4برابر نیاز بازار داخلی است اما صادرات شرایط مناسبی ندارد و کمتر از 5درصد ظرفیت استفاده میشود. از سوی دیگر صادرات یک وجه سیاسی دارد که تاکنون این پشتیبانی برای تامین بازارهای صادراتی عملا وجود نداشته یا بسیار ناچیز بوده است. اگر تدبیر فوری برای نوسازی و نوتوانی صنعت داروسازی نشود، ممکن است در آینده بخش بیشتری از نیازهای دارویی از طریق واردات تامین شود و این به آن معناست که تامین داروی وارداتی 4 تا10برابر بیشتر از تولید داخل هزینهبر میشود. البته اتفاق خوبی هم در حوزه دارو رخ داده که اجرای طرح دارویار است، هر چند که اگر بهدرستی اجرا نشود شانس زیادی برای بقا نخواهد داشت. فاصله زمانی زیادی از طرح تحول سلامت نگذشته که بهدلیل نداشتن منابع مالی پایدار به سرانجام نرسید. درباره طرح دارویار هم اگر منابع رسمی واقعی پایدار وجود نداشته باشد یا هیجان فعلی مسئولان کاهش پیدا کند، با کاهش اصرار بر تامین منابع همراه خواهد بود و تمامی حوزههای دارویی کشور را به چالش میکشد. سیدحمید خویی؛ رئیس انجمن داروسازان/ همشهری