استفاده از خون خودی باید نهادینه شود/ بازنگری در مصرف خون

در جلسه ای که با حضور رؤسای دو سازمان و انجمنهای تخصصی پزشکی بالینی مرتبط با مصرف خون و فرآورده های آن و جمعی از مدیران سازمان انتقال خون برگزار شد، اهمیت و ضرورت تدوین دستور العمل اجرایی مصرف خون و فرآورده های آن در مراکز درمانی محور اصلی گفتگو ها بود.

در این جلسه دکتر علیرضا زالی رئیس سازمان نظام پزشکی ایران شاخص 27 واحد اهدای خون به ازای هر هزار نفر جمعیت را تحسین برانگیز خواند و افزود: دستاوردهای سازمان انتقال خون در جذب اهدا کننده یک دستاورد فراملی است.

وی مشکل اصلی را بعد از اهدا و در هنگام مصرف خون دانست و گفت: تا کنون پیوستگی و انسجامی بین بخش مرتبط با انتقال خون یعنی تهیه و توزیع و بخش مرتبط با مصرف یعنی مراکز درمانی وجود نداشته و برای بهبود این رویه، بازمهندسی نوینی در این چرخه ضرورت دارد و نیاز به فرهنگسازی مشارکت جویانه جامعه پزشکی است.

زالی، انجمنهای تخصصی بالینی را حلقه واسط و تسهیل کننده میان انتقال خون و پزشکان دانست و گفت: این ضرورت در مورد فرآورده های استراتژیک اهمیت بیشتری پیدا می کند و میزان و دلایل مصرف خون باید بازنگری شود.

وی با اشاره به فرآیند مهم استفاده از خون خودی یا اتو ترنسفیوژن، گفت: این شیوه در ایران نهادینه نشده و رفع کمبود خون کسی که دچار آنمی است قبل از عمل و تهیه خون مورد نیاز از خود بیمار می تواند مصرف خون و واکنش های منفی ناشی از تزریق خون را تا حد زیادی کاهش دهد.

این نخستین جلسه کمیته کشوری تدوین دستور العملهای مصرف خون و فرآورده های آن بود که برای تدوین راهنمای بالینی در مورد مصرف خون تشکیل شد.

دکتر علی اکبر پورفتح اله مدیر عامل سازمان انتقال خون ایران نیز در این جلسه گفت: انتقال خون از رگ دهنده تا رگ گیرنده یک چرخه کامل است اما تنها بخشی از آن تحت نظارت و کنترل سازمان انتقال خون قرار دارد و عمده مشکلات این چرخه پس از توزیع خون در مراکز درمانی و در بخش مصرف مشاهده می شود.

وی تأکید کرد: خدمات سازمان انتقال خون در دسته خدمات حمایتی حوزه سلامت قرار می گیرد و متأسفانه به اندازه خدمات درمانی حوزه سلامت مورد توجه جامعه پزشکی نیست. در حالی که باید این نگرش تغییر یابد و بازنگری وضعیت بیمار و گرد آوری بازخوردهای پس از تزریق خون به طریقی منسجم به سازمان انتقال خون منعکس شود.

در این جلسه توجه ویژه ای به آموزش تخصصی طب انتقال خون و گنجاندن مباحثی در کتب و واحدهای درسی پزشکان شد و مفاد تفاهمنامه مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

جزئیات تفاهمنامه

در ادامه دکتر علیرضا زالی رئیس سازمان نظام پزشکی و دکتر علی اکبر پورفتح اله سرپرست موسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون برای همکاری های مشترک با محوریت آموزش، پژوهش، تدوین، ابلاغ و نظارت بر اجرای دستورالعمل های مصرف خون و فرآورده ها در سطح ملی و بین المللی به مدت دو سال تفاهمنامه ای را امضا کردند.

به موجب این تفاهمنامه سازمان انتقال خون مدلهای آموزشی کوتاه مدت طب انتقال خون برای اعضای نظام پزشکی را طراحی می کند و متعهد می شود با جلب همکاری وزارت بهداشت در راستای دپارتمان انتقال خون برای آموزش اعضای نظام پزشکی اقدام کند.

آموزش کوتاه مدت بین المللی برای اعضای انتقال خون یکی دیگر از مفاد این تفاهمنامه است که به موجب آن نظام پزشکی متعهد می شود با برقراری ارتباط با مراکز آکادمیک همکار خود در خارج از کشور فعالیتهای آموزشی و پژوهشی بین المللی در حوزه طب انتقال خون را گسترش دهد.

در بند دیگری از این تفاهمنامه آموزش همگانی در زمینه انتقال خون با همکاری هردو طرف مد نظر قرار گرفته است. در این تفاهمنامه سازمان نظام پزشکی متعهد می شود برای برگزاری بازآموزی های حضوری و غیر حضوری و روش های استقرار نظام هموویژلانس برای اعضای نظام پزشکی در سطح ملی با سازمان انتقال خون همکاری کند و هر دو سازمان در اجرای کنگره بین المللی مصرف بهینه خون و محصولات آن  همکاری خواهند کرد.

در محور پژوهشی این تفاهمنامه با بررسی سیستماتیک بانک اطلاعاتی موجود در سازمان نظام پزشکی اطلاعات مربوط به خطاها در انتقال خون استخراج و جهت بهره برداری مشترک تجزیه و تحلیل خواهد شد.
بخش دیگری از این تفاهمنامه به تدوین دستورالعمل های نحوه تجویز خون و محصولات آن مربوط می شود و در این رابطه دو طرف با تشکیل کمیته هایی دستورالعمل تجویز و مصرف خون و محصولات خونی را طی فرآیند آکادمیک تدوین و ابلاغ خواهندکرد.

این تفاهمنامه به کوشش دکتر مهتاب مقصودلو قائم مقام و معاون آموزشی و پژوهشی موسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون و دکتر داود امی معاون آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پزشکی ایران، تهیه و تنظیم شد.

مهر