مازوت یا گرد و غبار

شفاآنلاین>سلامت>به تازگی آماری منتشر شد که از ۳۱ روز تیر تقریبا ۲۹ روز آن هوای تهران قابل تنفس نبوده است. طبق آمارها آلاینده شاخص هوای ماه گذشته ذرات معلق کمتر از ۵/۲ میکرون را نشان داده است و هوای تهران ۱۵ روز با این آلاینده شاخص آلودگی هوا را تجربه کرده است.

به گزارش شفاآنلاین: تنها در روزهای ۱۲ و ۱۳ تیر که توده گرد و خاک تهران را تحت‌تاثیر قرار داد، ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون تبدیل به آلاینده شاخص هوای تهران شد و ۱۴ روز از تیرماه امسال نیز آلاینده شاخص به ازن تبدیل شده است. به عقیده پزشکان تنفس در چنین هوایی برای تمامی گروه‌های سنی خطرناک است. براساس مطالعات علمی متعدد درباره ذرات معلق نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض این آلاینده باعث بروز مشکلات زیادی می‌شود.

 مرگ زودرس در مبتلایان به بیماری‌های قلبی و ریوی، بروز حملات قلبی غیرکشنده، ضربات قلب نامنظم، ابتلا به سرطان ریه، تشدید آسم، کاهش عملکرد ریه و افزایش علائم تنفسی مشکلاتی است که آلودگی هوا برای سلامت انسان ایجاد می‌کند. یعنی تهرانی‌ها در این ۲۹ روز، هوای سالمی تنفس نکرده‌اند. همین امر نگرانی‌های زیادی را به وجود آورده است. زیرا برخی منتقدان دلیل این میزان آلودگی را مازوت‌سوزی پنهانی نیروگاه‌های اطراف تهران دانسته و برخی دیگر بحران خشکسالی را علت و منشاء آلودگی‌های اخیر تهران می‌دانند.

با این حال سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست معتقد است، برخلاف انتقادها یکی از مهم‌ترین دلایل تداوم آلودگی هوا در تهران مازوت‌سوزی نیست بلکه گرد و غبار است. چرا که در نزدیکی تهران تنها یک نیروگاه به نام بعثت قابلیت مازوت‌سوزی دارد که از سال ۹۰ تاکنون پلمب است. بنابراین در حال حاضر هیچ کارخانه‌ای مازوت‌سوزی نمی‌کند، بلکه همگی از گاز استفاده می‌کنند. اما پیشتر وی درخصوص مازوت‌سوزی در کلانشهرها  گفته بود: «از زمانی که بحث سرطان‌زا بودن مازوت‌ها رسانه‌ای شد، مشعل مازوت‌سوز در واحدهای صنعتی استان‌های تهران، اصفهان و کرج پلمب شده است، اما هنوز در برخی شهرها مانند تبریز، مشهد و همدان مازوت مصرف می‌شود که در هر صورت به نظرم آلودگی هوا ارتباطی با سوزاندن مازوت ندارد.»

 این در حالی است که به گفته اسماعیل کهرم، کارشناس محیط زیست، هوا سیال است و آلایندگی مازوت‌سوزی از شهرهای دیگر نیز به سوی تهران روانه می‌شود. بنابراین احتمال آلودگی هوا ناشی از مازوت‌سوزی در تهران قوت گرفته است. زیرا براساس آمار شرایط آلودگی هوای امسال نسبت به سال گذشته عجیب است. وضعیت هوای تهران در اولین ماه تابستان ۱۴۰۱ و مقایسه آن با سال گذشته نشان می‌دهد که در تیر ماه سال گذشته ۱۷ روز قابل قبول ثبت شد که این عدد امسال به دو روز کاهش یافت. در تیر سال گذشته تنها ۱۳ روز هوای تهران در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس و یک روز در شرایط ناسالم برای تمام گروه‌ها قرار داشت که این وضعیت امسال به ۲۵ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و سه روز ناسالم برای همه گروه‌ها رسید. در تیر سال گذشته تهران در شرایط بسیار ناسالم قرار نگرفت، این در حالی است که امسال یک روز بسیار ناسالم را تجربه کرد. در تیر هر دو سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ نیز تهران هیچ روزی هوای پاک را به خود ندیده ‌است. همین امر شک و شبهاتی را نسبت به استفاده دوباره برخی کارخانه‌ها از مازوت به وجود آورده است.

بر همین اساس داریوش گل‌علیزاده، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست درخصوص دلایل تداوم آلودگی هوای تهران گفت: برخلاف انتقادها یکی از مهم‌ترین دلایل تداوم آلودگی هوا در تهران مازوت‌سوزی نیست بلکه گرد و غبار است. چرا که در نزدیکی تهران تنها یک نیروگاه به نام بعثت قابلیت مازوت‌سوزی دارد که از سال ۹۰ تاکنون پلمب است. بنابراین در حال حاضر هیچ کارخانه‌ای مازوت‌سوزی نمی‌کند، بلکه همگی از گاز استفاده می‌کنند. آلودگی تیرماه ناشی از گرد وغبار است. بخشی از آن منشأ فرامرزی دارد، به گونه‌ای که از مرز جنوب غربی و غرب وارد شده و حتی به استان‌های شمالی کشور نیز رسیده است. بخشی دیگر نیز منشأ داخلی دارد.

وی افزود: این روزها به دلیل نبود وارونگی هوا انباشت آلایندگی نیز نداریم، اما وقتی طوفان‌های گرد و غبار به وجود می‌آید. ذرات ریز گرد و غبار بر هوا و گاه زمین باقی می‌ماند، همین امر شاخص آلایندگی را در شرایط ناسالم نشان می‌دهد. به نظرم ذرات معلق موجود منشأ معدنی یعنی از خاک دارد. چه بسا زمانی که میزان آلودگی در تهران به مرز ۵۰۰ رسید منشأ آلودگی از بیابان‌های اطراف تهران و استان البرز بود. در حال حاضر شاخص آلودگی تهران گرد و غبار است. زیرا در تابستان به دلیل نور و گرمای آفتاب آلایندگی ازن کمتر تشکیل می‌شود.

سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست درخصوص راهکارهای مقابله با آلودگی متداوم تهران بیان کرد: بحث آلودگی هوای تهران ناشی از گرد و غبار موضوع فراملی است. در هر صورت گرد و غبار ناشی از کانون‌های داخلی و خارجی است، در اینجور مواقع باید ابتدای امر کانون‌های داخلی را دریابیم. بنابراین برای حل این بحران اول باید منابع آب را به خوبی مدیریت کنیم. همچنین از تخریب سرزمین جلوگیری کنیم. این روزها اراضی زیادی به سمت بیابانی شدن می‌روند. همین امر منجر به خیزش گرد و غبار از اراضی بیابانی می‌شود. چنین گره‌ای به دست دولت باز می‌شود. اما در خارج از مرزها جلسه‌های زیادی درخصوص حل این مشکل تشکیل شده است، در این جلسات سند منطقه‌ای کشورهایی مانند عراق، عربستان، سوریه و اردن که کانون‌های گرد و غبار در آنجا ایجاد می‌شود، موظف به همکاری هستند. آنها باید در قالب یک سند همکاری منطقه‌ای کانون‌های گرد و غبار را رفع کنند. البته چنین امری به زمان و پول زیادی نیاز دارد. بنابراین در حال حاضر باید کانون‌های گرد و غبار داخلی را مهار کنیم. چرا که بسیاری از سدسازی‌ها منجر به ایجاد کانون گرد و غبار شده است. وضعیت تالاب‌ها نیز وخیم است؛ اگر فکری برای حق‌آبه این تالاب‌ها نشود، این تالاب‌ها نیز به کانون‌های تولید گرد و غبار تبدیل می‌شوند. تالاب‌های اطراف آبیک و استان البرز وضعیت وخیمی دارند. این در حالی است که چنین پروسه مستمر و طولانی‌ا‌ی یک پروسه حداقل ۱۰ ساله است. اگر آلودگی هوا ناشی از مازوت یا خودروها بود، به راحتی می‌توانستیم با ممنوعیت تردد خودروها یا پلمب نیروگاه‌ها از آلودگی هوا جلوگیری کنیم. اما گرد و غباری که از خارج از مرزها و تالاب‌های خشک داخلی به سوی تهران یا شهرهای دیگر می‌رود، راهکار سریعی ندارد. در این مدت مردم باید مراقبت‌های بهداشتی را رعایت کنند. زیرا تنفس در این هوا برای همه خطرناک است. همزمان باید احیای ارضی بیابانی شده را انجام داد. او با اشاره به اینکه در آینده نه چندان دور تهران نیز غیرقابل سکونت می‌شود، اظهارکرد: این روزها به دلیل آلودگی هوا تنفس برای مردم سخت شده است. چنین امری در کشورهایی مانند امارات، عراق، سوریه و غیره نیز هست. در آن مناطق نیز مشکلات تنفسی و شیوع بیماری ریوی وجود دارد. بنابراین اگر مسوولان به دنبال حل مشکل نباشند، میزان نارضایتی مردم افزایش پیدا می‌کند و در پی آن مهاجرت‌ها از تهران بیشتر می‌شود. شرایط تهرانی‌ها سخت‌تر می‌شود. در اصل برخلاف شرایط زیستی مطلوبی که در سند چشم‌انداز کشور در افق ۱۴۰۴ وجود دارد، حرکت می‌کنیم. زیرا درخصوص مدیریت منابع و سرزمینی خوب عمل نکرده‌ایم.

این در حالی است که اسماعیل کهرم، کارشناس محیط‌زیست، با اشاره به اینکه آلودگی‌های تهران به دلیل مازوت‌سوزی است نه گردو غبار گفت: به نظرم برخلاف گفته‌های متناقض مسووولان نه تنها کارخانه‌های متخلف اطراف تهران پلمب نشده است بلکه آنها همچنان مازوت‌سوزی می‌کنند. بنابراین آلودگی‌های اخیر تهران به دلیل مازوت‌سوزی است نه پدیده گرد و غبار. البته طوفان گرد و غبار در آلودگی هوای تهران و برخی شهرهای کشور تاثیر دارد اما میزان آلایندگی موجود مازوت‌سوزی را نشان می‌دهد. اینکه مقامات درخصوص مازوت‌سوزی اعتراف نمی‌کنند، امری طبیعی است.

وی افزود: با وجود اینکه سوزاندن مازوت برای تنفس بسیار خطرناک و سرطان‌زا است، اما ما مازوت زیادی در کشور داریم که میزان آلایندگی آن ۷ برابر حد مجاز است و در واقعیت چاره‌ای جز سوزاندن آن نداریم زیرا به دلیل میزان آلایندگی آن هیچ کشوری آن را از ما نمی‌خرد. بنابراین دولت مازوت‌ها را برای سوزاندن تحویل نیروگاه‌ها و صنایع می‌دهد تا از آن برق تولید کنند؛ غیر از این هم کاری نمی‌توان کرد. بنابراین برخلاف تصورات این امر تمام‌شدنی نیست.