اتهام‌زدایی از بازار پول

وزیر اقتصاد به طرق مختلف مخالفت خود را با افزایش نرخ بهره اعلام کرده است. در همین راستا بانک مرکزی هم قرار بود نرخ بهره بین‌بانکی را با هدف حمایت از تقویت سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه زیر سقف ۲۰ درصد حفظ کند. با این حال اما همان‌طور که شما اشاره کردید و آمارها نیز نشان می‌دهد نرخ بهره بین‌بانکی تا پایان هفته منتهی به ۲۷ خردادماه به ۶۸/۲۰ درصد رسیده بود. آیا در این خصوص تغییری در دیدگاه‌های وزارت اقتصاد و سیاست‌های بانک مرکزی ایجاد شده است؟
می‌توان امیدوار بود که نرخ بهره افزایش بیشتری نداشته باشد؟ زیرا پیش از این تجربه شده که در شرایط تورمی نرخ بهره بین‌بانکی سطوح ۲۶ و ۲۷ درصد را هم به خود دیده است.
آیا سازمان بورس مذاکراتی برای ازسر‌گیری عرضه بورسی خودرو انجام داده است؟ قرار بود شورای عالی بورس این مساله را بررسی کند.
بله در حال مذاکره در این موارد هستیم و در شورای عالی بورس هم مطرح خواهد شد.
نباید به افراط و تفریط دچار شویم. از یک طرف یک بازار کالایی را داریم که محدودیت‌های خاص خود را دارد؛ در بازار کالا موضوع فقط قیمت نیست. در این بازار هم قیمت مهم است هم عوامل موثر بر عرضه مهم هستند و هم عوامل موثر بر تقاضا. مخصوصا در اقتصادی که تورم داریم بخشی از تقاضا ناشی از تقاضای واقعی نیست بلکه تقاضای سرمایه‌گذاری است، به این صورت که ذی‌نفعان آن صنعت یا افراد معمولی برای اینکه بتوانند ارزش پول خود را حفظ کنند، آن را به دارایی تبدیل می‌کنند و یک دارایی می‌خرند. در این موارد مجبور هستیم که یک سری محدودیت‌هایی را در سمت عرضه و تقاضا اعمال کنیم و کنترل‌هایی در قیمت داشته باشیم. یعنی نمی‌شود هر سه عامل را به حال خود رها کنیم و بگوییم که به اقتصاد آزاد معتقدیم. از سوی دیگر معتقدیم که قیمت‌گذاری دستوری قطعا غلط است و تجربه‌های بسیار زیادی هم داشته‌ایم که تنها نتیجه آن توزیع رانت و فساد در بالادست و پایین‌دست بوده است. لذا همان گونه که عرض کردم لازم است بازارها نظارت شده و کالای خریداری شده حتما باید رصد شود که کجا می‌رود و کجا مصرف می‌شود. به نظر من اگر به صورت همزمان سه عامل قیمت، عرضه و تقاضا به درستی و با مشارکت تمامی دستگاه‌های مسوول کنترل شوند می‌شود یک بازار نرمال و متعادل داشت. در پایان توجه شما را به تجربه موفق پذیرش و عرضه سیمان در بورس کالا در سال گذشته جلب می‌کنم که نشان داد هم می‌توان التهابات بازار را به نحوه صحیحی مدیریت کرد، هم به نفع تولید‌کننده، واسطه‌گر را حذف کرد و هم هزینه مصرف‌کننده را کاهش داد.
پیش از این در تمامی دوره‌ها افزایش دامنه نوسان تنها در حد وعده مطرح می‌شد اما در دوره شما این جسارت وجود داشت که این افزایش عملیاتی شود. آیا در مراحل بعد به سمت افزایش بیشتر دامنه و حتی حذف آن پیش خواهید رفت؟ پیشتر در حوزه دامنه نوسان پویا هم در شرکت بورس تهران تحقیقاتی انجام شده بود، نتایج این مطالعات چه بود؟
از ابتدا برای موضوع مهم دامنه نوسان، یک برنامه افزایش تدریجی اعلام کردیم و سعی می‌کنیم که این روند کاملا حساب شده باشد. در مرحله اول که این دامنه را به میزان یک درصد در برخی از بازارها باز کردیم نتایج نسبتا خوبی به دست آمد. بررسی‌های کارشناسی دقیق‌تر در این خصوص و نتایج حاصله در دست اقدام است. این نتایج در هیات‌مدیره مورد بررسی قرار گرفته و در مورد آن تصمیم‌گیری خواهد شد. امیدواریم بتوانیم به صورت تدریجی به این روند مثبت ادامه دهیم و اعتقاد نداریم که دامنه نوسان را به یکباره باز کنیم. هیچ جای دنیا هم به صورت کامل دامنه باز نیست. در بسیاری از بورس‌های دنیا این‌گونه است که وقتی قیمت‌ها نوسان پیدا می‌کنند در یک درصد مشخص مثلا ۷ درصد، ۲۰ درصد یا حتی بالای ۳۰ درصد یک توقف معاملاتی صورت می‌گیرد. حالا این توقف یا در نمادهای خاصی است یا در کلیت بازار رخ می‌دهد و بازار پس از یک تایم معین و ارائه اطلاعات شفاف دوباره کار خود را شروع می‌کند و معاملات انجام می‌شود. این گونه نیست که دامنه کاملا باز باشد و قیمت‌ها به هر شکلی که می‌خواهند نوسان کنند. به خاطر شرایط ویژه بازار ما و فرهنگ معاملاتی خاصی که داریم قطعا بازکردن یکباره دامنه نوسان صحیح نیست و این اقدام به تدریج انجام خواهد شد. بهار امسال یک مرحله این کار را انجام دادیم و سعی می‌کنیم که به صورت فصلی تصمیم بگیریم و این روند ادامه پیدا کند. افزایش دامنه هم قطعا در همه بازارها یکسان نخواهد بود و با توجه به شرایط هر کدام از بازارهای اول و دوم تصمیم‌گیری خواهد شد. به این روند ادامه می‌دهیم تا به یک حد منطقی رسیده و انشاءالله شاهد کاهش چشمگیر صف‌های خرید و فروش افزایش نقدشوندگی بازار باشیم.
پیش از عید در یک گفت‌و‌گو از دوطرفه شدن بازار صحبت کرده بودید. این موضوع به چه نتیجه‌ای رسیده است؟
در این مورد که یکی از دغدغه‌های اصلی ما نیز هست هنوز به نتیجه عملی نرسیده‌ایم که بخواهیم آن را اجرایی کنیم. معاملات و ابزارهای مشتقه بحث پیچیده‌ای دارد؛ در حال حاضر کماکان مطالعات ما هم در حوزه زیرساخت‌های فنی آن و هم در حوزه ابزارهایی که می‌خواهیم استفاده کنیم ادامه دارد و روی آن کار می‌کنیم؛ ممکن است این مطالعات کمی طول بکشد زیرا ابزارها و زیرساخت‌های فنی آن به نحوی است که در حال حاضر آماده نیست و روند آماده‌سازی آن زمان می‌برد.
در حوزه سرمایه‌گذاری صندوق توسعه ملی در بازار سرمایه، آیا با توجه به وضعیت ارزی کشور امکان استفاده بیشتر از منابع این صندوق در حوزه بازارسازی و پوشش ریسک‌های بازار سرمایه وجود دارد؟ آیا برای دریافت منابع بیشتر، چانه‌زنی می‌کنید؟
سرمایه‌گذاری صندوق توسعه ملی در صندوق تثبیت بازار سرمایه طبق مصوبه قبلی ادامه دارد و این مبالغ دارد به صورت ماهیانه به بازار تزریق می‌شود. برای سایر منابع صندوق توسعه ملی هم ما یک پیشنهاد کلی برای صندوق داشته‌ایم. در واقع پروژه‌های ملی زیادی وجود دارد که از منابع این صندوق استفاده می‌کنند. همچنین بخشی از منابع پروژه‌های معظم شرکت‌های بورسی هم از محل صندوق توسعه ملی تامین می‌شود. در واقع بیشتر منابع صندوق توسعه ملی به این شکل دارد به بازار سرمایه تزریق می‌شود و این گونه نیست که به صورت مستقیم و در قالب خرید سهام وارد بازار شود. عموما در قالب وام‌هایی عمدتا ارزی است که به شرکت‌های بورسی جهت انجام پروژه‌ها داده می‌شود و بعضا آثار مثبت به سرانجام رسیدن آن پروژه در سودآوری شرکت‌ها مشهود است.
آیا ممکن است میزان این همکاری‌ها افزایش پیدا کند؟
ما پیشنهاداتی در این زمینه داده‌ایم. بازار سرمایه بازاری است که بخش عمده معاملات آن در دست افراد حقیقی و بخش خصوصی است و همواره هم اینچنین بوده است و ورود پول‌های بزرگ به صورت مقطعی می‌تواند بازار را با چالش مواجه کند.
در حال حاضر بازار سرمایه با دو چالش جدی سام عدالت و صندوق‌های دولتی روبه‌رو است. پیشتر وعده داده بودید که با انجام اصلاحاتی در اساسنامه صندوق‌ها و بازنگری در سهام عدالت، این چالش‌ها حل و فصل خواهند شد. این بازنگری در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
اصلاحات اساسنامه دو صندوق دولتی در شورای عالی بورس تصویب شده و به هیات دولت ارسال شده است و رایزنی می‌کنیم که سریع‌تر به تصویب برسد. اگر این تغییرات انجام شود این دو ETF دولتی دقیقا مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری که در بورس دارند معامله می‌شوند، به NAV نزدیک خواهند بود و قیمت آنها به ارزش ذاتی خود نزدیک می‌شود. اما در بحث سهام عدالت باید گفت که این سهام در واقع پروژه پیچیده‌ای است که این روزها شاهد تصویب نهایی آن در شورای عالی بورس خواهیم بود و به تدریج برای برگزاری مجامع شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی آماده می‌شویم. این شرکت‌ها هیات مدیره خود را انتخاب می‌کنند، مجامع آنها برگزار می‌شود و نمادهای آنها هم بازگشایی خواهد شد. اما از آنجا که حجم سهام عدالت خیلی بالاست، تاثیر زیادی در بازار دارد و مردم بسیاری را درگیر کرده است. یکسری قاعده‌گذاری‌هایی لازم دارد و حساسیت آن بالاست؛ انشاءالله در آینده نزدیک با تصمیم‌گیری نهایی در شورای عالی بورس سازوکار اجرایی برگزاری مجامع مشخص و آغاز خواهد شد.
به عنوان متولی بازار سرمایه روند بازار را چگونه می‌بینید. به نظر شما ریسک‌هایی که بازار با آن مواجه است چیست؟ گفته می‌شود بازار در فاز رکودی قرار گرفته و شرایط خوبی ندارد. به نظر شما چه اتفاقی باعث شده که بازار در این شرایط قرار گیرد؟
من به عنوان متولی بازار نمی‌توانم بگویم که بازار باید حتما همیشه صعودی یا نزولی باشد. در واقع نه صعود و نه نزول بازار در دست سازمان بورس نیست. متغیرهای اقتصادی ریز و درشت و شاید هزاران متغیر روی قیمت سهم تاثیر دارد و فعالان بازار بر اساس برداشت و ارزیابی خود از این متغیرها، درباره خرید و فروش سهم تصمیم‌گیری می‌کنند. آنچه مهم است بحث نقدشوندگی بازار است. نقدشوندگی بازار نسبت به سال ۱۴۰۰ افزایش پیدا کرده است. ارزش معاملات هم نسبت به سه ماهه اول سال گذشته و حتی سه ماهه پایانی سال ۱۴۰۰ افزایش محسوسی پیدا کرده است. ما معاملات روزانه بیشتری داریم که این خود، یک نقطه قوت است. سعی کرده‌ایم که شفافیت بیشتری در اطلاعات مالی شرکت‌ها ایجاد کنیم. این بسیار مهم است زیرا فعالان بازار می‌توانند راحت‌تر تصمیم بگیرند. هر چند در برخی از صنایع ما کماکان یکسری ابهامات را داریم اما پیگیر هستیم که این ابهامات هم سریع‌تر رفع شوند تا سرمایه‌گذاران بتوانند دقیق‌تر و راحت‌تر تصمیم بگیرند. بالاخره این دوران رکود و رونقی است که همیشه در بازار بوده. اما در مجموع شرایط بازار در مقایسه با سال گذشته نسبتا متعادلی است. سه ماهه پاییز سال گذشته ما شرایط نسبتا ملتهبی داشتیم اما در حال حاضر شرایط آن گونه نیست و متعادل‌تر است. امیدواریم با رفع برخی از ابهامات در صنایعی مانند خودرو و پالایشی‌ها شرایط باثبات‌تری را تجربه کنیم و به سمت تعادل بیشتر حرکت کنیم.یکی از اقدامات مهمی که ما سال گذشته در سازمان بورس دنبال کردیم و به نتیجه رسید بحث پرداخت سود سهامداران از طریق سامانه سجام به صورت متمرکز بود. در نتیجه همین پیگیری‌ها امسال تمام شرکت‌ها از ابتدای سال دارند سودهای خود را به صورت متمرکز از طریق سجام پرداخت می‌کنند‌. کار خوب دیگری که در کنار آن انجام دادیم بحث پرداخت سود سنواتی رسوبی در حساب شرکت‌ها بود. شرکت‌هایی که این سودها را چندسال بود عموما به دلیل نداشتن شماره حساب سهامداران نگه داشته بودند و پرداخت نمی‌کردند با صدور یک فراخوان اکنون دارند این منابع را پرداخت می‌کنند و به حساب سهامداران واریز می‌شود.
همچنین در اقدامی دیگر نمایش عمق مظنه را امسال برای تمامی فعالان بازار ممکن کردیم. می‌شود گفت این یک تبعیض بود که معامله‌گر کلان می‌توانست تمامی سفارشات بازار را ببیند، بازارگردان هم همه سفارش‌ها را می‌دید اما سهامدار خرد آنها را نمی‌دید و به این اطلاعات دسترسی نداشت. تلاش ما به این سمت خواهد بود که اصلاحاتی از این دست که به ویژه برای سهامداران خرد حائز اهمیت است و باعث آرامش خاطر آنها می‌شود را ادامه دهیم و در جهت رعایت حقوق سهامداران خرد حرکت کنیم. از سوی دیگر سعی خواهد شد با پذیرش ناشرانی در حوزه‌های متنوع و جدید از جمله شرکت‌های دانش‌بنیان، استارت‌آپ‌ها و‌ باشگاه‌های ورزشی و غیره، ضمن کمک به تامین مالی این حوزه‌ها، فرصت‌های جدیدی جهت سرمایه‌گذاری فعالان بازار فراهم شود تا بتوانیم شاهد رونق روزافزون بازار سرمایه باشیم. جهان صنعت