اثبات حیات برای دریافت مستمری

6ماه مستمری‌ام قطع شد تا به شعبه بروم

هرچند مسئولان تأمین اجتماعی بر اجرای قوانین مبتنی بر ارائه خدمات به شکل غیرحضوری تأکید دارند اما پیگیری‌ها نشان می‌دهد که مهناز تنها فردی نیست که برای حفظ مستمری‌اش مجبور است هرازگاهی در راهروهای شعبه تأمین اجتماعی به‌دنبال حق و حقوقش باشد. نصیبه زنی 56ساله است و  سال90 همسر خود را از دست داد. او هم برای پرداختن هزینه‌های زندگی وابسته به مستمری به جای مانده از همسرش است. نصیبه  از اجرایی نشدن دستورالعمل احراز هویت گلایه کرد.
دریافت اجاره خانه و مستمری 2منبع درآمد نصیبه است و به همین دلیل تمام 6ماه که مستمری به‌حساب بانکی‌اش واریز نمی‌شد او متوجه این کسری نشده بود:«من 2کارت بانکی دارم و این مدت که درگیر فوت مادرم بودم، حواسم نبود تا به فرزندانم بگویم که حسابی را که مستمری به آن واریز می‌شود چک کنند. من که خودم این کارها را بلد نیستم و معمولا بچه‌ها این کارها را برای من انجام می‌دهند، به‌خاطر همین بود که این 6ماه فکر می‌کردم، خرج‌هایم بالا رفته است که پول‌هایم اینقدر زود تمام می‌شود تا اینکه یک روز دخترم حسابم را چک کرد و فهمید که از 6ماه پیش مستمری واریز نشده است.»
این اتفاق باعث شد تا نصیبه به همراه دخترش به شعبه5 تأمین اجتماعی در خیابان خاوران مراجعه کند تا دلیل توقف واریز مستمری را جویا شود:«وقتی به شعبه رفتم، مسئول باجه با تندی با من حرف زد و گفت که باید هر 6ماه برای تعیین وضعیت به شعبه مراجعه کنم. دخترم در جواب آن مسئول گفت که قانون عوض شده و خود تأمین اجتماعی گفته است که دیگر نیازی به مراجعه حضوری نیست اما این حرف‌ها بی‌فایده بود.»
براساس گفته این مستمری‌بگیر، اصرار او برای توقف مراجعه حضوری و به‌دست آوردن اطلاعات از ثبت احوال بی‌فایده بود و مسئول باجه به او تأکید کرد که باید 6ماه دیگر نیز به شکل حضوری مراجعه کند و در غیر این صورت مستمری او قطع خواهد شد: «آن روز که به این شعبه تأمین اجتماعی رفته بودم، فهمیدم که این فقط مشکل من نیست و یک خانم دیگر هم با شناسنامه آمده بود تا ثابت کند که زنده است. این خانم هم معترض بود که چند ماه است مستمری‌‌‌اش قطع شده است، مسئول رسیدگی هم به او گفته بود که نامش به‌عنوان فوتی ثبت شده است. شاید گفتن این اتفاقات ساده باشد اما واقعیت این است که این نوع رفتارها در شرایطی که قانون تأکیدی به حضور ندارد جز توهین به من چه می‌تواند باشد؟ شوهر من، خودش را بیمه کرده بود تا در روزهایی که در دنیا نبود، شرایط برای من از نظر مالی سخت نباشد، نه اینکه با یک نگاه تحقیرآمیز مدام من را صدا کنند تا به آنها ثابت کنم زنده هستم و هنوز نمرده‌ام.»

سکوت تأمین اجتماعی برابر اجرایی نشدن قوانین
براساس اطلاعات به‌دست آمده از یک کارشناس ثبت احوال درباره ابهامات در روند اجرایی همکاری ثبت احوال و سازمان تأمین اجتماعی باید گفت، اگر تمامی شعب پاسخگو نباشند و نیاز به مراجعه حضوری مستمری‌بگیران باشد، مشکل ناشی از نواقص اجرایی میان 2سازمان است اما با توجه به اینکه این قانون در بعضی از شعب اجرا می‌شود باید نتیجه گرفت که این مشکل سراسری و مرتبط با موضوع تبادل اطلاعات ثبت شده نیست. در این میان ‌افزایش تعداد فوتی‌ها در دوره کرونا، معضلی است که بعضی آن را به‌عنوان عامل شفاف نبودن آمار ثبتی معرفی می‌کنند و براساس تحلیل بعضی مسئولان تأمین اجتماعی، این اتفاق موجب شده است تا تعدادی از شعب تأکید خاصی بر مراجعه حضوری مستمری‌بگیران داشته باشند - چرا که ممکن است در بعضی از نقاط حاشیه شهر، فردی فوت کند اما به‌دلیل تلاش بازماندگان برای دریافت مستمری، شناسنامه فرد باطل نشود- نکته‌ای که از سوی این کارشناس ثبت احوال رد شد چرا که او معتقد است ثبت احوال در مناطق حاشیه‌ای و کل کشور اطلاعات را به دقیق‌ترین شکل رصد و ثبت می‌کند، در بحث‌های هویتی حساسیت بسیاری بالایی وجود دارد و شاید در موارد نادر اشتباه در ثبت اطلاعات وجود داشته باشد اما این امر به‌عنوان یک روال قابل استناد نیست.
حساسیت این موضوع و درگیری بعضی از افراد با تعدادی از شعب برای مراجعه حضوری موجب شد تا علت را از مسئولان سازمان تأمین اجتماعی جویا شود اما پیگیری‌های یک‌هفته‌ای خبرنگار از مسئولان سازمان به نتیجه نرسید و ناهید حیدری، مدیرکل امور مستمری‌های سازمان تأمین اجتماعی به ارسال پاسخی مکتوب و چند خطی اکتفا کرد. در متن ارسالی مدیرکل امور مستمری‌های سازمان تأمین اجتماعی آمده: «با تصویب قانون حمایت خانواده(ماده48) در تاریخ91/12/1 همسران مستمری‌بگیران متوفی در صورت ازدواج مجدد نیز حائز شرایط دریافت مستمری همسر اول خود هستند. بنابراین از آنجایی که کنترل وضعیت حیات و ممات آنان نیز از طریق تعامل صورت پذیرفته با سازمان ثبت احوال انجام می‌پذیرد، نیازی به مراجعه حضوری این عزیزان به واحدهای اجرایی ذیربط نبوده و تمامی کنترل‌های لازم جهت اطمینان از پایداری شرایط آنان به‌صورت کاملا مکانیزه و سیستمی انجام می‌شود.» هر چند مسئول مربوطه در سازمان تأمین اجتماعی برای گره‌گشایی در این موضوع به بندهای قانونی و دستورالعمل‌های صادر شده، اکتفا کرده اما واقعیت این است که هنوز زنانی با هراس از قطع مستمری و برای ثابت کردن «حیات» خود، شناسنامه به‌دست در راهروهای شعب تأمین اجتماعی انتظار می‌کشند.


هرچند مسئولان تأمین اجتماعی بر اجرای قوانین مبتنی بر ارائه خدمات به شکل غیرحضوری تأکید دارند اما پیگیری‌ها نشان می‌دهد که مهناز تنها فردی نیست که برای حفظ مستمری‌اش مجبور است هرازگاهی در راهروهای شعبه تأمین اجتماعی به‌دنبال حق و حقوقش باشد. نصیبه زنی 56ساله است و  سال90 همسر خود را از دست داد. او هم برای پرداختن هزینه‌های زندگی وابسته به مستمری به جای مانده از همسرش است. نصیبه از اجرایی نشدن دستورالعمل احراز هویت گلایه کرد.
دریافت اجاره خانه و مستمری 2منبع درآمد نصیبه است و به همین دلیل تمام 6ماه که مستمری به‌حساب بانکی‌اش واریز نمی‌شد او متوجه این کسری نشده بود:«من 2کارت بانکی دارم و این مدت که درگیر فوت مادرم بودم، حواسم نبود تا به فرزندانم بگویم که حسابی را که مستمری به آن واریز می‌شود چک کنند. من که خودم این کارها را بلد نیستم و معمولا بچه‌ها این کارها را برای من انجام می‌دهند، به‌خاطر همین بود که این 6ماه فکر می‌کردم، خرج‌هایم بالا رفته است که پول‌هایم اینقدر زود تمام می‌شود تا اینکه یک روز دخترم حسابم را چک کرد و فهمید که از 6ماه پیش مستمری واریز نشده است.»
این اتفاق باعث شد تا نصیبه به همراه دخترش به شعبه5 تأمین اجتماعی در خیابان خاوران مراجعه کند تا دلیل توقف واریز مستمری را جویا شود:«وقتی به شعبه رفتم، مسئول باجه با تندی با من حرف زد و گفت که باید هر 6ماه برای تعیین وضعیت به شعبه مراجعه کنم. دخترم در جواب آن مسئول گفت که قانون عوض شده و خود تأمین اجتماعی گفته است که دیگر نیازی به مراجعه حضوری نیست اما این حرف‌ها بی‌فایده بود.»
براساس گفته این مستمری‌بگیر، اصرار او برای توقف مراجعه حضوری و به‌دست آوردن اطلاعات از ثبت احوال بی‌فایده بود و مسئول باجه به او تأکید کرد که باید 6ماه دیگر نیز به شکل حضوری مراجعه کند و در غیر این صورت مستمری او قطع خواهد شد: «آن روز که به این شعبه تأمین اجتماعی رفته بودم، فهمیدم که این فقط مشکل من نیست و یک خانم دیگر هم با شناسنامه آمده بود تا ثابت کند که زنده است. این خانم هم معترض بود که چند ماه است مستمری‌‌‌اش قطع شده است، مسئول رسیدگی هم به او گفته بود که نامش به‌عنوان فوتی ثبت شده است. شاید گفتن این اتفاقات ساده باشد اما واقعیت این است که این نوع رفتارها در شرایطی که قانون تأکیدی به حضور ندارد جز توهین به من چه می‌تواند باشد؟ شوهر من، خودش را بیمه کرده بود تا در روزهایی که در دنیا نبود، شرایط برای من از نظر مالی سخت نباشد، نه اینکه با یک نگاه تحقیرآمیز مدام من را صدا کنند تا به آنها ثابت کنم زنده هستم و هنوز نمرده‌ام.»

سکوت تأمین اجتماعی برابر اجرایی نشدن قوانین
براساس اطلاعات به‌دست آمده از یک کارشناس ثبت احوال درباره ابهامات در روند اجرایی همکاری ثبت احوال و سازمان تأمین اجتماعی باید گفت، اگر تمامی شعب پاسخگو نباشند و نیاز به مراجعه حضوری مستمری‌بگیران باشد، مشکل ناشی از نواقص اجرایی میان 2سازمان است اما با توجه به اینکه این قانون در بعضی از شعب اجرا می‌شود باید نتیجه گرفت که این مشکل سراسری و مرتبط با موضوع تبادل اطلاعات ثبت شده نیست. در این میان ‌افزایش تعداد فوتی‌ها در دوره کرونا، معضلی است که بعضی آن را به‌عنوان عامل شفاف نبودن آمار ثبتی معرفی می‌کنند و براساس تحلیل بعضی مسئولان تأمین اجتماعی، این اتفاق موجب شده است تا تعدادی از شعب تأکید خاصی بر مراجعه حضوری مستمری‌بگیران داشته باشند - چرا که ممکن است در بعضی از نقاط حاشیه شهر، فردی فوت کند اما به‌دلیل تلاش بازماندگان برای دریافت مستمری، شناسنامه فرد باطل نشود- نکته‌ای که از سوی این کارشناس ثبت احوال رد شد چرا که او معتقد است ثبت احوال در مناطق حاشیه‌ای و کل کشور اطلاعات را به دقیق‌ترین شکل رصد و ثبت می‌کند، در بحث‌های هویتی حساسیت بسیاری بالایی وجود دارد و شاید در موارد نادر اشتباه در ثبت اطلاعات وجود داشته باشد اما این امر به‌عنوان یک روال قابل استناد نیست.
حساسیت این موضوع و درگیری بعضی از افراد با تعدادی از شعب برای مراجعه حضوری موجب شد تا علت را از مسئولان سازمان تأمین اجتماعی جویا شود اما پیگیری‌های یک‌هفته‌ای خبرنگار از مسئولان سازمان به نتیجه نرسید و ناهید حیدری، مدیرکل امور مستمری‌های سازمان تأمین اجتماعی به ارسال پاسخی مکتوب و چند خطی اکتفا کرد. در متن ارسالی مدیرکل امور مستمری‌های سازمان تأمین اجتماعی آمده: «با تصویب قانون حمایت خانواده(ماده48) در تاریخ91/12/1 همسران مستمری‌بگیران متوفی در صورت ازدواج مجدد نیز حائز شرایط دریافت مستمری همسر اول خود هستند. بنابراین از آنجایی که کنترل وضعیت حیات و ممات آنان نیز از طریق تعامل صورت پذیرفته با سازمان ثبت احوال انجام می‌پذیرد، نیازی به مراجعه حضوری این عزیزان به واحدهای اجرایی ذیربط نبوده و تمامی کنترل‌های لازم جهت اطمینان از پایداری شرایط آنان به‌صورت کاملا مکانیزه و سیستمی انجام می‌شود.» هر چند مسئول مربوطه در سازمان تأمین اجتماعی برای گره‌گشایی در این موضوع به بندهای قانونی و دستورالعمل‌های صادر شده، اکتفا کرده اما واقعیت این است که هنوز زنانی با هراس از قطع مستمری و برای ثابت کردن «حیات» خود، شناسنامه به‌دست در راهروهای شعب تأمین اجتماعی انتظار می‌کشند.روزنامه همشهری