سوگواری کردن، موضوعی جدی ست که میتواند افراد را برای مدتی طولانی تحت تاثیر خود قرار بدهد. پروفسور الیزابت کوبلر راس، مراحل پنجگانه سوگواری را به خوبی مشخص کرده است که در زیر به شرح آنها میپردازیم. این مراحل در انگلیسی به اختصار با DABDA مشخص میشود
شفاآنلاین>سلامت> سوگ یک پاسخ طبیعی به فقدان و از دست دادن است. این ازدست دادن میتواند مرگ عزیزان، بیماری، قطع یک رابطه مهم یا هر چیز دیگری که برای ما مهم است باشد. هر فردی سوگ را متفاوت تجربه میکند. در سوگ ممکن است هر نوعی از عواطف را تجربه کنیم و هیچ حسی درست یا نادرست نیست. غمگینی، شوک، انکار یا عدم باور، گیجی، خشم، یا احساس رهایی معمولا در سوگ تجربه میشوند.
مراحل سوگواری :
سوگواری کردن، موضوعی جدی ست که میتواند افراد را برای مدتی طولانی تحت تاثیر خود قرار بدهد. پروفسور الیزابت کوبلر راس، مراحل پنجگانه سوگواری را به خوبی مشخص کرده است که در زیر به شرح آنها میپردازیم. این مراحل در انگلیسی به اختصار با DABDA مشخص میشود.
شوک و انکار (Denial): به طور طبیعی نخستین واکنش هر فرد نسبت به از دست دادن فرد مورد علاقه، انکار است. مدتی طول میکشد تا فقدان را بپذیرد.
خشم (Anger): بعد از پذیرش واقعیت بروز هیجانات شدید و خشم همراه با شکایت از خود و دیگران و حتی نظام هستی است.
چانه زنی (Bargaining): در این مرحله فرد به هرکاری برای نجات و فرار از پیشامد موقعیت دست میزند.
افسردگی (Depression): با فروکش کردن هیجانات فرد وارد فاز افسردگی میشود. در این مرحله احساس پوچی و از دست رفتن معنای زندگی، بیحوصلگی و کندی روانی و مشغولیت ذهنی با خاطرات مثبت و منفی که با فرد از دست رفته را تجربه میکند.
پذیرش (Acceptance): در صورتی که فرد دست به اقدامات سازنده بزند و درمان صورت گیرد، به تدریج بعد از گذشت چند ماه تا نهایتاً یک سال علائم دوره افسردگی از بین میرود و فرد به زندگی عادی بازمیگردد.
چگونه در سوگ از خود مراقبت کنیم؟کنار آمدن با فقدان همواره سخت است اما بعضی کارها به سازگاری بهتر ما و رسیدن به پذیرش کمک میکند.مراحل سوگ را بشناسید. بدانید این مراحل به ترتیب طی نمیشوند و اکثرا افراد بارها رفت و برگشت حسهای مختلف را تجربه میکنند تا سوگ به اتمام برسد.برای خود هدفهای کوچک و قابل دستیابی تعیین کنید و سعی کنید برنامه روزمره خود را حفظ کنید.
حمایت خانواده و دوستان در حل و فصل سوگ بسیار کمککننده است. با وجود میل به تنهایی سعی کنید در جمع شرکت کنید و با دوستان و خانواده وقت بگذرانید.با اطرافیان حرف بزنید، از
حس هایتان بگویید و بگذارید بدانند چه چیزی به شما کمک میکند.
با افرادی که تجربه فقدان دارند یا در حال حاضر با فقدانی کنار آمدند صحبت کنید و از حمایتهای آنها استفاده کنید.مراقب سلامتی خود باشید. خواب کافی داشته باشید، تغذیه سالم داشته باشید، از مصرف الکل و مواد برای سرکوب حسهای منفی پرهیز کنید.اگر احساس نیاز میکنید یا اگر اطرافیان به شما توصیه میکنند از مشاور، روانشناس، یا روانپزشک کمک بگیرید.
اما سوگ تاخیری عبارت است از عدم سوگواری به موقع یا مهار زمانی پاسخ هیجانی مناسب؛ در واقع، در این شرایط فرد ممکن است به واسطهی عدم واکنش عاطفی مناسب، در آینده واکنش بیش از حد نشان دهد. ویژگی اصلی سوگ تاخیری انکار طولانی مسئله فقدان است؛ بهعبارتدیگر وقتی این افراد عزیزی را
از دست میدهند، اطرافیان و جامعه جلوی غم، ناراحتی و اضطراب آنها را میگیرند و اجازه نمیدهند مراسم سوگواری عزیزان خود را انجام دهند و چند ماه بعد دچار سوگ تاخیری میشوند. سوگ تاخیری باعث مشکلات روانی ازجمله اختلالات افسردگی، اختلالات اضطرابی، دوقطبی، وسواس، اختلالات خواب، اختلالات تغذیه، احساس خشم، احساس گناه، خودکشی، تمایل به مصرف مواد مخدر و... میشود. پیشنهاد میشود برای این افراد مراسم سوگواری مجازی به جای مراسم سنتی سوگواری برگزار شود، زیرا در تجربه سوگ در فضای مجازی امکان اشتراکگذاری صوت، متن، عکس و فیلم وجود دارد و این نوع سوگواری در ورای مرزهای جغرافیایی قابلملاحظه و تحلیل است. مراسم ترحیم مجازی باید کاملاً ساختار مراسم ترحیم حضوری (متناسب با فرهنگ) را داشته باشد. در مورد تاثیرات ترحیم مجازی باید متذکر شد که برگزاری صحیح و کامل این مراسم به افراد کمک میکند مراحل سوگ (شوک و انکار، خشم، چانهزنی و افسردگی) را برای رسیدن به مرحله نهایی سوگ یعنی پذیرش، بهتر طی کنند. آموزش این پروتکل مانع انجام رفتارهای تکانشی مانند برگزاری مراسم پنهانی و حضوری سوگ و اختلالات روانی بعد از سوگ میشود؛ ازاینرو ارائه این آموزشها نهتنها سطح فشار روانی را در جامعه افزایش نمیدهد، بلکه با ایجاد آمادگی روانی، باعث رفتارهای کارآمد فردی و اجتماعی میشود.فاطمه رسولی/ روزنامه آفتاب یزد