گردشگری معکوس سلامت

تصاویری نیز در فضای مجازی منتشر شده که حاکی از آن است بسیاری از مسافران در پایانه‌های مرزی ایران و ارمنستان ازدحام کرده و وضعیت اسفناکی را به لحاظ رعایت پروتکل‌های بهداشتی در شرایطی که ویروس دلتا در حال گسترش است سپری می‌کنند.

لطیفی دلیل اصلی به وجود آمدن این ازدحام را کندی روند اخذ تست کرونا در آن سوی مرز توسط مقامات بهداشتی ارمنستان دانست و گفت: «از تمام مسافران در ورودی مرز ارمنستان تست پی‌سی‌آر گرفته می‌شود و با افزایش تقاضا و انجام تست پی سی آر روند پذیرش و ورود ایرانی‌ها به ارمنستان کند شده است.»

لطیفی افزود: «پس از خروج از خاک ایران تا خاک ارمنستان پلی وجود دارد که گمرک ارمنستان اعلام کرده تا زمانی که ازدحام مسافر بر روی این پل کاهش نیافته، ایران مسافر جدیدی را از کشورش خارج نکند.»

وی گفت: «با انجام این تهمیدات در حال حاضر شرایط در مرز بین ایران و ارمنستان عادی شده‌است. هر چند در ساعت‌هایی که مسافر جدید نپذیرفتند اما به صورت کامل پذیرش مسافر ایرانی متوقف نبود و در حال حاضر هم پذیرش روند عادی دارد.»

ورود این تعداد مسافر به خاک ارمنستان در حالی صورت می‌گیرد که در هفته‌های پیشین روزانه تنها 50 مسافر از مرز عبور کرده و اکنون این میزان بسیار بیشتر شده است. استقبال مسافران ایرانی از سفر به ارمنستان موجب شده تا شرکت‌های هوایی ارمنستان نیز بر پروازهای خود افزوده و پروازهای خود از دو پرواز در هفته به 11 پرواز برسانند. این در حالیست که شرکت‌های ایرانی تغییری در برنامه‌های پروازی خود نداده‌اند.

سفر به ارمنستان در حال حاضر ارزانترین راه رسیدن به واکسن برای ایرانیانی است که توان صبر کردن برای تزریق در داخل کشور ندارند. آنها با یک سفر زمینی و با هزینه‌ای بین سه تا 4 میلیون تومان و یک اقامت 4 روزه می‌توانند به هدفشان که تزریق واکسن است دست پیدا کنند. سفر هوایی با همین روز اقامت نیز حدود 11 میلیون تومان آب می‌خورد. از سوی دیگر هزینه کرایه رفت و برگشت یک اتوبوس نیز 12 میلیون تومان است اگر چه این اتوبوس‌ها اجازه ورود به خاک ارمنستان را ندارند و در مرز مسافر خود را پیاده کرده و همانجا او را دوباره سوار می‌کنند، چرا که برخی از افراد در همان نزدیک مرز واکسن خود را تزریق کرده و بلافاصله عزم وطن می‌کنند. با این حال آرتاشس تومانیان، سفیر ارمنستان در تهران اعلام کرده است که از 15 جولای به بعد واکسیناسیون گردشگران منوط به 10 روز اقامت در این کشور است. این موضوع می‌تواند هزینه مسافران را افزایش دهد چرا که اغلب این افراد باید برای دریافت دوز دوم خود نیز سفر دیگری داشته و مسلما این هزینه برای آنان دو برابر می‌شود.

تا چند وقت قبل هرگونه تبلیغی برای تورواکسن ممنوع بود و به گفته مقامات وزارت میراث فرهنگی همچنان این ممنوعیت برقرار است با این حال دفاتر مسافراتی و آژانس‌های هوایی تبیلغ سفر به ارمنستان را افزایش داده و بسته‌های سفری مختلفی را طراحی کرده‌اند که بسیاری از این سفرها نیز تا نیمه‌های مرداد پیش‌فروش و رزرو شده‌اند.

حرمت‌الله رفیعی رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران گفت: « فعالیت دفاتر جهانگردی و مسافرتی در حوزه گردشگری است و بر این مبنا نمی‌توانند هیچ‌گونه ادعایی را درباره برگزاری تور سلامت، تور واکسن کرونا یا هرگونه اقدام پزشکی دیگری مطرح کنند. اما آنها می‌توانند در کنار خدمات سفر یک فرد متقاضی را به واکسن برسانند، مانند تورهایی که افراد خارجی را به ایران می‌آورند و برای آنها سیم کارت تلفن همراه تهیه می‌کنند، این کار غیر قانونی نیست.»

واکنش مقامات بهداشتی ایران

کیانوش جهانپور رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت در خصوص این موضوع که تعدادی از مردم برای تزریق واکسن کرونا به ارمنستان سفر می‌کنند، گفت: «در برخی از کشورهای همسایه ما از جمله ارمنستان از واکسیناسیون علیه کرونا استقبال نشده است.»

وی افزود: «این کشور واکسن آسترازنکا را وارد کرده است که مورد استقبال عمومی قرار نگرفته و مردم این کشور واکسن‌ها را مورد استفاده قرار نداده‌اند و از آنجایی که این واکسن‌ها تاریخ مصرف دارند، به توریست‌هایی که به آنجا سفر می‌کنند، تزریق می‌شود.»

سخنگوی سازمان غذا و دارو در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است واکسن‌هایی که در این کشور به توریست‌ها زده می‌شود، تاریخ مصرف گذشته باشد؟، گفت: «خیر، واکسن‌ها تاریخ مصرف گذشته نیستند و برای اینکه چنین اتفاقی نیفتد آن‌ها را به توریست‌های خارجی با پاسپورت تزریق می‌کنند. در برخی دیگر از کشورهای همسایه ما هم وضع به همین گونه است و در حال حاضر کشوری داریم که سرعت واکسیناسیون در آن یک دهم ایران است، در این کشورها از واکسیناسیون استقبال عمومی صورت نگرفته است و تاریخ انقضاء واکسن‌ در حال اتمام است و ممکن است در برخی از شهرهای عراق هم شاهد این وضعیت باشیم.»

جهانپور عدم استقبال مردم برخی از کشورهای منطقه از واکسیناسیون و تزریق واکسن‌های مازاد به توریست‌ها را از معضلات این کشورها دانست و تاکید کرد که این موضوع را نباید به عنوان نقطه این قوت این کشورها حساب کرد.

گفته‌های جهانپور در مورد عدم استقبال مردم برخی از کشورها از واکسن کرونا به واقعیت نزدیک است. چرا که بر اساس گزارش یورونیور، مقامات بهداشتی ارمنستان بیش از ۷۴ هزار دُز واکسن تزریق کرده‌اند که از این بین بیش از ۱۶ هزار نفر به طور کامل واکسینه شده‌اند که نیم درصد جمعیت این کشور را شامل می‌شود. این در حالیست که این کشور تعداد زیادی واکسن کرونا شامل اسپوتنیک، آسترازنکا و سینواک تهیه کرده است. برهمین اساس ارمنستان که تازه از یک جنگ بزرگ که خسارت‌های بسیاری بر این کشور وارد کرد خارج شده و تصمیم گرفت که این واکسن‌ها را هدف جلب مسافرانی قرار دهد که به دلیل جنگ و کرونا دیگر روی خوشی به این کشور نشان نمی‌دادند.

با این حال علیرضا رئیسی سخنگوی ستاد ملی کرونا منتقد مسافرت ایرانی‌ها به ارمنستان است و در این رابطه گفت: «نیازی نیست مردم برای تزریق واکسن کرونا به خارج از کشور مسافرت کنند، زیرا وظیفه دولت، قراردادن واکسن کرونای رایگان در اختیار مردم است که این کار در حال انجام است.» گفته‌های رئیسی در حالیست که وی چندی قبل اعلام کرده بود که اگر کسی می‌خواهد بدون نوبت واکسن تزریق کند می‌تواند به کشورهای خارجی سفر کند، واکسیناسیون ایران بر اساس سند ملی واکسیناسیون و اولویت دادن به گروه‌های هدف است و کسی غیر از این چارچوب نمی‌تواند واکسن دریافت کند.

این موضوع منتقدان دیگری نیز دارد که جنس انتقاد آنها با مقامات وزارت بهداشت متفاوت است. از جمله این منتقدان ناهید خداکرمی رئیس کمیته سلامت شورای شهر تهران است، خداکرمی در این رابطه مردم را محق دانست که برای سلامت خود هر کاری از جمله سفر را انجام دهند با این حال وی به سیاست‌های عدم اجازه واردات به بخش خصوصی برای واردات واکسن تاخت و گفت: « اگر این کار انجام می‌شد و به این شرکت‌ها اجازه می‌دادند واکسن وارد کرده و حتی واکسن را به افرادی که خواهان آن بودن به ازای یک قیمتی قرار می‌دادند الان کرامت شهروند ایرانی حفظ می‌شد و ارزی که از طریق مسافرت ایرانی‌ها از کشور خارج می‌شد، در داخل کشور می‌ماند.»