شفاآنلاین>اجتماعی>دولت آینده باید بتواند با اصلاحات ساختاری، مانع از ورود شوک مجدد افزایش قیمت بنزین به جامعه شود و همچنین باید شیوه سهمیه بندی آن را نیز بازنگری کند.به گزارش شفاآنلاین:رشد روزافزون مصرف فرآورده‌های نفتی در ایران اگرچه به معنای پیشرفت اقتصادی نسبت به گذشته قلمداد می‌شود اما در عین حال، این افزایش مصرف در مورد آن دسته از فرآورده‌های نفتی مانند بنزین که عمدتا جنبه مصرف عمومی داشته و نقش مستقیمی در تولید ندارند، نشان دهنده یک ضرر بزرگ به اقتصاد کشور است.
همزمان با شروع به کار صنایع خودروسازی در ایران در دهه ۳۰ شمسی، مصرف این فرآورده نفتی نیز همواره در کشورمان رو به رشد بوده تا حدی که ظرفیت پالایشگاهی کشور از دهه ۸۰ شمسی دیگر پاسخگوی این نیاز نبود و واردات بنزین تبدیل به یکی از اجزای مهم قوانین بودجه‌ای کشور شد. سهمیه بندی مصرف این فرآورده نفتی استراتژیک در تیرماه سال ۱۳۸۶ با هدف بهینه سازی مصرف سوخت آغاز شد.
در ابتدا بر اساس این طرح برای مالکان خودرو‌ها به صورت یکسان، سهمیه در نظر گرفته شد که مشکلاتی مانند فروش غیرقانونی سهمیه‌ها را در پی داشت به همین دلیل تصمیم بر آن شد تا برای خودرو‌های متفاوت، سهمیه‌های مختلفی در نظر گرفته شود که این اتفاق رخ داد.
مروری بر روند افزایش قیمت بنزین
همزمان با طرح سهمیه بندی بنزین، قرار بر این بود که قیمت آن نیز به صورت پلکانی تغییر کند چرا که این فرآورده نفتی، یکی از راهبردی‌ترین حامل‌های انرژی در کشور ما و بسیاری از کشور‌های جهان است و به همین دلیل، تغییرات قیمت آن همواره با شوک ها، حساسیت‌ها و حرف و حدیث‌های زیادی همراه می‌شود.
همانطور که گفته شد، بنزین یکی از فرآورده‌های نفت خام است. بنابراین، نوسانات قیمت نفت خام تاثیر زیادی بر قیمت و به تبعیت از آن، تقاضا و عرضه آن در کشور‌های مختلف دنیا دارد، اما در کشور ما، به دلیل این که این فرآورده نفتی تحت تاثیر یک نظام یارانه محور قرار گرفته، تغییرات قیمت نفت خام، روی قیمت بنزین خود را نشان نمی‌دهد.
قیمت بنزین در ایران، در ابتدای انقلاب یک تومان (ده ریال) بود و تا سال ۱۳۵۹ تغییری نداشت اما در این سال دولت وقت، قیمت بنزین را به سه تومان افزایش داد. نرخ سه تومانی بنزین تا سال ۱۳۶۹ ثابت بود و سپس، دولت سازندگی یک بار در سال ۱۳۶۹ قیمت آن را به پنج تومان برای هر لیتر و بار دیگر در سال ۱۳۷۴ به دو برابر، یعنی ده تومان برای هر لیتر افزایش داد.
سهمیه بندی بنزین و شروع ماجرای دو نرخی و تک نرخی کردن‌های سلیقه‌ای آن
قیمت بنزین در این بازه زمانی روند زمانی مشخصی برای افزایش یافتن نداشت اما پس از سال ۱۳۷۴، تا سال ۱۳۸۶ یعنی همزمان با شروع طرح سهمیه بندی، شاهد افزایش سالیانه بود؛ به طوری که در سال ۱۳۸۵ به ۸۰ تومان رسید و در سال ۱۳۸۶ نیز با دو نرخی شدن، قیمت ۱۰۰ تومان را برای بنزین دولتی و ۴۰۰ تومان را برای بنزین آزاد تجربه کرد. البته، در بازه زمانی سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۵، این افزایش سالیانه نرخ بنزین به دلیل تصویب قانون تثبیت قیمت‌ها توسط مجلس هفتم و منع دولت از افزایش قیمت مواد سوختی و کالا‌های عمومی به شیوه دستوری، صورت نگرفت.
| سال | قیمت دولتی (تومان) | قیمت آزاد (تومان) |
| 1357 | 1 | 1 |
| 1358 | 1 | 1 |
| 1359 | 3 | 3 |
| 1360 | 3 | 3 |
| 1361 | 3 | 3 |
| 1362 | 3 | 3 |
| 1363 | 3 | 3 |
| 1364 | 3 | 3 |
| 1365 | 3 | 3 |
| 1366 | 3 | 3 |
| 1367 | 3 | 3 |
| 1368 | 3 | 3 |
| 1369 | 5 | 5 |
| 1370 | 5 | 5 |
| 1371 | 5 | 5 |
| 1372 | 5 | 5 |
| 1373 | 5 | 5 |
| 1374 | 10 | 10 |
| 1375 | 13 | 13 |
| 1376 | 16 | 16 |
| 1377 | 20 | 20 |
| 1378 | 35 | 35 |
| 1379 | 38.5 | 38.5 |
| 1380 | 45 | 45 |
| 1381 | 50 | 50 |
| 1382 | 65 | 65 |
| 1383 | 80 | 80 |
| 1384 | 80 | 80 |
| 1385 | 80 | 80 |
| 1386 | 100 | 400 |
| 1387 | 100 | 400 |
| 1388 | 100 | 400 |
| 1389 | 400 | 700 |
| 1390 | 400 | 700 |
| 1391 | 400 | 700 |
| 1392 | 400 | 700 |
| 1393 | 700 | 1000 |
| 1394 | 1000 | 1000 |
| 1395 | 1000 | 1000 |
| 1396 | 1000 | 1000 |
| 1397 | 1000 | 1000 |
| 1398 | 1500 | 3000 |
| 1399 | 1500 | 3000 |
| 1400 | 1500 | 3000 |
جدول افزایش قیمت بنزین از سال ۱۳۵۷ تا کنون
