۱۶ماه پیش جهان با چالشی روبهرو شد که تغییراتی اساسی در اولویتهای نیازهای اجتماعی و اقتصادی ایجاد کرد. مهمترین نیاز تازه ایجادشده جهانی نیز، تحقیق و ساخت واکسن در کمترین زمان ممکن برای مقابله با اپیدمی کرونا بود
شفاآنلاین>سلامت> ۱۶ماه پیش جهان با چالشی روبهرو شد که تغییراتی اساسی در اولویتهای
نیازهای اجتماعی و اقتصادی ایجاد کرد. مهمترین نیاز تازه ایجادشده جهانی
نیز، تحقیق و ساخت واکسن در کمترین زمان ممکن برای مقابله با اپیدمی کرونا
بود.
بدین ترتیب از اسفندماه سال ۹۸ شمسی و همزمان با شروع پاندمی کرونا در جهان، دو گروه از شرکتها در این مسیر روی واکسن سرمایهگذاری و تحقیقات را آغاز کردند. گروه اول، شرکتهای سبکتر، نوپا و کوچکی بودند که بر پایه پیامرسان RNA فعالیت میکنند. (تکنولوژی جدیدی که به زودی تحولی در درمان بیماریها و سرطانها ایجاد خواهد کرد) و گروه دوم نیز هلدینگهای بزرگ دارویی بودند که استراتژی شراکت و همکاری را به اتکا بر توان داخلی خود برای ساخت واکسن ترجیح دادند.
اما در نگاه سرمایهای، تفاوتی میان این دو گروه در بورس دیده میشود؛ بدین صورت که نوسان قیمت سهام در شرکتهای کوچک با انتشار اخبار پیرامون واکسن، بسیار بیشتر از شرکتهای بزرگ است.
نوسان در شرکتهای کوچک
نمونه نوسانات در شرکتهای کوچکتر، در سیزدهم مارس ۲۰۲۰ (بیست و سوم اسفند ۹۸) مشهود است؛ زمانی که خبر همکاری شرکت بایونتک آلمان با فایزر، اعلام شد و هیجان شدیدی را در بازار ایجاد کرد. در پی این نوسان، قیمت سهام بایونتک تا هجدهم مارس یعنی طی مدت پنج روز از ۲۸ دلار به ۹۱ دلار رسید و معادل ۲۲۵ درصد افزایش یافت. با این حال دو روز بعد با سقوط قیمت سهام به ۴۴ دلار روبهرو شد.
این در حالی است که طی همین مدت در شرکت بزرگ فایزر تغییر خاصی ایجاد نشده بود. این نکته قابل توجه است که در گروه اول، سه شرکت بایونتک، مدرنا و کیورواک از شرکتهای کوچک و تکمحصولی و بر پایه پیامرسان RNA فعالیت میکنند. از اسفند ۹۸ تا آذر ۹۹ اخبار پیشرفت فازهای آزمایش واکسن به رشد قیمت در این شرکتها منجر شد، به طوری که مدرنا از ۱۸ دلار در عرضه اولیه به ۱۷۰ دلار در هشتم دسامبر ۲۰۲۰ (هجدهم آذر ۹۹) و بایونتک از ۱۳ دلار در عرضه اولیه به ۱۱۳ دلار در نهم نوامبر ۲۰۲۰ (نوزدهم آبان ۹۹) افزایش یافت. در این تاریخ، ساخت اولین واکسن توسط شرکت بایونتک اعلام شد و یک ماه بعد در هجدهم آذرماه ساخت دومین واکسن توسط شرکت مدرنا مورد تایید قرار گرفت. شرکت کیورواک هنوز هم تاخیر دارد و واکسن این شرکت در فاز سوم در مرحله نهایی تایید است.
بازدهی متفاوت شرکتهای همکار
با توجه به هزینه تحقیق و توسعه هر سه شرکت در سال ۲۰۲۰ زیانده بودهاند، اما دو شرکت مدرنای آمریکایی و بایونتک آلمانی با توجه به اینکه در اواخر ۲۰۲۰ توانستند واکسن خود را بسازند، سال ۲۰۲۱ را با وضعیت خوبی آغاز کردهاند، به طوری که بر مبنای گزارش مالی سه ماهه ۲۰۲۱ بایونتک با فروش حدود دو میلیارد دلار با حاشیه سود ۸۰ درصدی به سود ۶/۱ میلیارد دلاری دست یافت که البته با ۵۱۴ میلیون دلار مالیات توانست به سود خالص یک میلیارد و ۱۲۸ میلیون دلار دست یابد. بدین ترتیب به ازای هر سهم ۴/۴ دلار سود در سه ماهه به دست آمد. همچنین شرکت مدرنا در گزارش مالی سه ماهه اول سال ۲۰۲۱ با فروش ۹/۱ میلیارد دلار و سود ۲/۱ میلیارد دلار در سه ماهه اول (به ازای هر سهم سه دلار) توانست به حاشیه سود ۷۰ درصدی در فروش واکسن دست یابد. به نظر میرسد این شرکت امسال با داشتن ۱۸ میلیارد دلار قرارداد میتواند به سود حدود ۳۰ دلاری هر سهم دست یابد. البته برای بایونتک با سهامداران کمتر و سود قابل رقابت با مدرنا سود بهتری هم خواهیم دید.
برنامههای تحقیق و توسعه
در حال حاضر ارزش بازار مدرنا ۸۲ میلیارد دلار و بایونتک ۵۶ میلیارد دلار است. اما نکته مهم استراتژی دو شرکت در تولید واکسن است. شرکت بایونتک برای تولید سه میلیارد دوز واکسن در سال ۲۰۲۱ و همچنین همین مقدار در سال ۲۰۲۲ نیاز به خطوط تولید مورد نیاز فایزر دارد. بایونتک در نتیجه مشارکت با فایزر توانست تولید را افزایش دهد و از حق امتیاز و تقسیم ۵۰ درصد حاشیه ناخالص سود با فایزر بهره ببرد. از سوی دیگر مدرنا برای تولید یک میلیارد دوز در ۲۰۲۱ و ۴/۱ میلیارد دوز واکسن در ۲۰۲۲ روی سرمایهگذاری داخلی خود تکیه میکند، به طوری که این شرکت ساخت شبکه تجارت جهانی خود را آغاز کرد.
مدرنا در ۱۰ کشور شرکتهای جدید تاسیس کرده و کل تولید واکسن برنامهریزیشده شرکت را امکانپذیر کرده است. قیمت سهام مدرنا در حال حاضر با نماد MRNA ۲۰۶ دلار و بایونتک با نماد BNTX ۲۳۳ دلار است. از طرفی شرکت کیورواک هم که روش تولید آن شبیه این دو شرکت است در جنوبغربی آلمان یک داربی را با شرکت بایونتک ایجاد کرده است. رقابت بین بایونتک در شهر ماینز در ایالت رایلند فالتس و کیورواک در شهر توبینگن در ایالت بادن ورتمبرگ هر دو در جنوب غربی آلمان در فاصله ۲۴۲ کیلومتری از هم در حال انجام است. کیورواک واکسنی را آماده تولید دارد که با وجود داشتن تکنولوژی پیامرسان RNA حساسیت دمایی ندارد و در فاز نهایی آزمایش است. نقطه ضعف این شرکت دیر رسیدن تولید محصول است و بر این اساس امسال تولید کمتری خواهد داشت و در سه ماهه ۲۰۲۱ به خاطر عدم تولید، زیانده است.
شرکت کیورواک تولید ۳۰۰ میلیون دوز در ۲۰۲۱ و یک میلیارد دوز در سال ۲۰۲۲ را در برنامه دارد. از طرفی کیورواک برنامه تولید با شریک خود GSK و بایرن و نوارتیس سوییس را برنامهریزی کرده است. ارزش بازار این شرکت در حال حاضر ۲۱ میلیارد دلار و قیمت فعلی این سهم با نماد CVAC ۱۱۶ دلار است.
عملکرد سینوواک چین
در این میان، شرکت سینوواک چین هم در بورس نزدک معامله میشود و محصولات مختلفی از جمله واکسن تولید میکند. فروش سهماهه چهارم سال ۲۰۲۰، معادل ۵/۳۲۷ میلیون دلار بوده که ۱/۸۱ میلیون دلار نسبت به دوره قبل افزایش داشته است.
فروش این شرکت در سال ۲۰۲۰، معادل ۶/۵۱۰ میلیون دلار بوده که ۱/۲۴۶ میلیون دلار نسبت به سال قبل بیشتر بوده است. این شرکت ۴/۱۰۴ میلیون دلار درآمد خالص یا ۰۶/۱ دلار به ازای هر سهم، در مقایسه با درآمد خالص ۸/۳۹ میلیون دلار یا ۴۲/۰ دلار به ازای هر سهام در سال گذشته داشته است. سینوواک تاسیسات تولیدی با ظرفیت تولید سالانه دو میلیارد دوز ساخته و تا این زمان، بیش از ۲۰۰ میلیون دوز واکسن کرونا تحویل داده شده است. سینوواک با نماد SVA در نزدک با قیمت ۴/۶ دلار معامله میشود و ارزش بازار ۴۶۰ میلیون دلار دارد.
رقابت شرکتها
در بین شرکتهای بزرگ تولیدکننده دارویی شرکت جانسوناندجانسون تولید خود را به تازگی شروع کرده و تا به حال در صورتهای مالی تغییری نداشته است.
در شرکت آسترازنکا نیز فروش واکسن تاثیر زیادی بر صورتهای سود و زیان نداشته زیرا فروش آن بدون در نظر گرفتن سود محاسبه شده است. آسترازنکا ۲۷۵ میلیون دلار در سه ماهه اول ۲۰۲۱ فروش واکسن داشته در حالی که ۳/۷ میلیارد دلار فروش محصولات دیگر را نیز در صورتهای مالی داشته است.
آسترازنکا با نماد AZN ۵۶ دلار معامله میشود. مهمترین شرکت بزرگ در گروه دوم شرکت فایزر است. فایزر در سه ماهه اول نسبت به سال قبل در مجموع ۴۲ درصد افزایش فروش داشت و در محصولات غیرواکسن کرونا افزایش هشت درصدی داشته است.
درآمد سهماهه اول ۲۰۲۱ شرکت فایزر ۶/۱۴ میلیارد دلار و درآمد واکسن ۵/۳ میلیارد دلار بود. حاشیه سود این شرکت در محصول واکسن بالای ۲۰ درصد بود و حاشیه سود پایینتر نسبت به سایر شرکتها به علت هزینه حق امتیاز و تقسیم حاشیه ناخالص ۵۰ درصدی با بایونتک و همچنین هزینههای تحقیق و توسعه و پیشگیری و درمان کرونا است. فایزر با نمادPFE در حال حاضر ۳۹ دلار معامله میشود و ارزش بازار ۲۱۹ میلیارد دلاری دارد.
سرمایهگذاری برای عبور از بحران
فایزر و جانسوناندجانسون در بورس نیویورک معامله میشوند و بقیه شرکتها در بورس نزدک پذیرفته شدهاند. همه این شرکتها خود را در معرض اپیدمی دیدهاند که برای آن آماده نبودند و زمان برای آنها اهمیت بسزایی داشت.
این اهمیت هم از لحاظ عبور از اپیدمی و هم برای رقابت با یکدیگر میتوانست فعالیت مالی آنها را تحتتاثیر قرار دهد. رقابتی که در تولید واکسن ایجاد شده است منجر به سرعت ساخت و تولید برای عبور از اپیدمی شده از طرفی مردم جهان را هم در این سرمایهگذاری به مشارکت طلبیده است. روزبه معینزاده / تحلیلگر بازار سرمایه/ روزنامه جهان صنعت