پاک کردن صورت شهر از اعتیاد با درمان اجباری!

شفاآنلاین>سلامت> درمان اعتیاد هیچ وقت کار ساده‌ای نبوده است؛ چراکه همیشه رضایت و تمایل فرد مبتلا به اعتیاد برای درمان از اهمیت برخوردار بوده و تجربه هم نشان داده است روش‌های ترک اعتیادی که سعی دارند بدون مولفه رضایتمندی اقدام به‌ ترک مصرف مواد مخدر توسط فرد معتاد کنند با شکست روبه‌رو شده‌اند.

به گزارش شفاآنلاین: مواجهه با این مسئله وقتی سخت‌تر می‌شود که این قبیل از افراد دارای اعتیاد به‌دلیل اصراری که برای مصرف دارند، خیلی مواقع یا از طرف خانواده‌های‌شان ترک می‌شوند یا خودشان تصمیم به‌ترک محل زندگی می‌گیرند و به کوچه و خیابان‌ها پناهنده می‌شوند. شاید مصداق عینی آن همین محله شوش و مولوی باشد که در خیابان‌های اطراف این پاتوق‌های افراد دارای اعتیاد پهن شده است.

خیلی مواقع به این قبیل از افراد مبتلا به اعتیاد «متجاهر» گفته می‌شود، یعنی کسی‌که آشکارا و بدون پرده اقدام به انجام ‌کاری می‌کند و در این مورد خاص یعنی کسی‌که آشکارا و در انظار عموم مواد مخدر مصرف می‌کند.حالا رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر تهران بزرگ گفته که «20هزار نفر معتاد متجاهر در سطح شهر تهران وجود دارد که ۱۴هزار نفر جمع‌آوری و در مراکز بازپروری هستند و همچنان ۶هزار معتاد متجاهر رها شده‌اند.»

سرهنگ عبدالوهاب حسنوند یادآور شده «از ابتدای سال ۱۴۰۰ تاکنون قریب به ۲هزار معتاد متجاهر در سطح شهر تهران را ساماندهی کرده‌ایم و به‌مراکز بازپروری و درمان تحویل داده‌ایم.» و قطعاً هدف از تحویل این افراد به مراکز بازپروری ترک دادن آن‌ها از مصرف مواد مخدر است. مراکزی که این اصطلاحاً معتادان متجاهر به آن‌جا سپرده می‌شوند به مراکز ماده 16 معروف هستند.


توجه این‌که ماده 15 این قانون برای معتادانی است که به‌شکل خودخواسته و با رضایت به مراکز ترک اعتیاد مراجعه می‌کنند و ماده16 برای افراد دارای اعتیادی است که قصد ترک کردن ندارند و البته به‌واسطه طرد شدن اقدام به‌مصرف آشکارای مخدر می‌کنند این افراد معمولاً در برنامه‌هایی که از طریق بازوی اجرایی مبارزه با مواد مخدر یعنی پلیس انجام می‌شود، طی مراحلی در کوچه و خیابان بازداشت می‌شوند و به‌مراکز مرتبط با ماده 16 قانون مبارزه با مواد مخدر سپرده می‌شوند تا اقدامات لازم برای ترک دادن آن‌ها انجام شود.

به‌عبارتی معتاد متجاهر به آن دسته از مصرف‌کنندگان مواد مخدری گفته می‌شود که با وجود بستر مناسب برای درمان و وجود همه امکانات حاضر نشود برای ترک اقدام کند و در چنین شرایطی ناگزیر باید او را به مراکز درمان اجباری ارجاع داد.

از این روی، تمام مشکلات درباره ترک مصرف مواد مخدر این قبیل از افراد به‌همین عدم تمایل آن‌ها برای ترک کردن برمی‌گردد. مسئله‌ای که سبب شده بسیاری از کارشناسان در حوزه کاهش آسیب بیان کنند عملاً مراکز ماده16 به اهدافی که دارد نمی‌رسد و معتادان بعد از خروج از این مراکز مجدد به مصرف ادامه می‌دهند.

درهمین‌باره حبیب بهرامی، مدیرعامل موسسه کاهش آسیب «سیمای سبز رهایی» به خبرنگار اجتماعی روزنامه همدلی می‌گوید: «دوستان ما در نیروی انتظامی خیلی زحمت می‌کشند، در واقع آن‌ها دارند کاری که مبتنی بر تصمیمات حکومتی است انجام می‌دهند. ماده 16 هم مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام و ستاد مبارزه با مواد مخدر مجری این طرح است.

در واقع پلیس درکنار دادسرا، شورای هماهنگی مواد مخدر، بهزیستی و برخی مراکز غیر دولتی بازوی اجرایی این طرح است، اما ما همچنان به عملکرد این طرح انتقاد داریم.»بهرامی ادامه می‌دهد: «این طرح از نظر ما یک برنامه کارشناسانه نیست، آن‌چه بیش از همه در این طرح به‌چشم می‌خورد یک نوع نگاه سیاسی برای راضی کردن عموم جامعه از طریق پاک کردن صورت مسئله است.

در واقع اینجا صورت مسئله دارد پاک می‌شود برای این‌که نشان بدهیم در مسیر مبارزه با مواد مخدر کاری درحال انجام شدن است، منتهی این طرح خروجی خوبی ندارد.»این فعال اجتماعی در حوزه اعتیاد بیان می‌کند: «درخصوص درمان اجباری افرادِ دارای اعتیاد به‌عنوان یک مدل درمانی حرف و حدیث زیاد است و انتقادات بی‌شماری وجود دارد، چراکه اصولاً این روش یک مدل نگهداری است و درمانی در آن اتفاق نمی‌افتد. در واقع فقط قطع مصرف مواد مخدر است، حالا اگر همین قطع مصرف به‌شکلی بود که این افراد تحت درمان نگه‌دارنده قرار می‌گرفتند باز هم جای امیدواری وجود داشت که پس از خروج از مراکز ماده 16 به مراکز با درمان‌های نگهدارنده با داروهای آگونیست وصل می‌شدند، البته در این طرح پیش‌بینی شده بعد از خروج می‌توانند به مراکز ماده 16 وصل شوند اما از آن‌جایی که این روش درمان اختیاری نبوده معمولاً افراد به این مراکز مراجعه نمی‌کنند.»بهرامی تصریح می‌کند:

«برای افراد دارای اعتیاد بعد از خروج از مراکز ماده 16 هیچ برنامه‌ای وجود ندارد، این‌ها راهی جز این‌که دوباره مواد مصرف کنند ندارند، چراکه از ابتدا هم تمایلی به قطع مصرف نداشتند، همچنین درمانی برای این افراد وجود نداشته بلکه فقط از آن‌ها نگهداری کرده‌اند و همان‌طورکه گفتم برنامه‌ برای بعد از خروج از مراکز برای‌شان درنظر گرفته نشده است.

بنابراین، این طرح محکوم به شکست است، چراکه از ابتدا معیوب بود، عیب اولیه هم این است که فردی را دارند برای درمان می‌برند که خودش تمایلی برای درمان ندارد، چنین فردی وقتی وارد مراکز ماده 16 شود منتظر است آن مدت زمانی که باید اقامت داشته باشد تمام شود تا این‌که با خروج دوباره مصرف خودش را شروع کند.»وی یادآور می‌شود: «البته این طرح هم به نوبه خود تا حدی منجر به کاهش آسیب‌های اجتماعی به‌شکل مقطعی می‌شود.

مثلاً تا وقتی که افراد در آن مراکز هستند فروش مواد مخدر کمتر می‌شود، مصرف نکردن مواد سبب ترمیم بدنش می‌شود، اما منجر به درمان نمی‌شود. برای همین از نظر ما این هزینه کردن یک نوع هزینه اشتباه است و چنانچه با نگاه کارشناسانه یک نوع برنامه درمانی مشخص و برنامه‌های پس از خروج درنظر گرفته شود آن‌موقع هست که می‌توانیم درصد بالایی از آن‌ها را درمان کنیم.»این کارشناس در حوزه کاهش آسیب‌های اجتماعی درباره روش‌های موثر جایگزین بیان می‌کند:«اگر به‌سمت برنامه‌های کاهش آسیب حرکت کنیم نتیجه مطلوب‌تری به‌دست می‌آید.

برنامه‌های کاهش آسیب به فرد بیمار کمک می‌کند که در حین مصرف مواد مخدر کمترین آسیب را به خودش و خانواده‌اش برساند، این‌که بتواند به وضعیت بهداشتی خودش بیشتر توجه کند. اگر برنامه‌های کاهش آسیب افزایش پیدا کند نیاز به این‌که ما این افراد دارای اعتیاد را از داخل خیابان‌ها جمع کنیم کمتر احساس می‌شود، چراکه وضعیت آشفته آن‌ها در کوچه و خیابان سبب شده که ما برای جمع‌آوری آن‌ها احساس نیاز کنیم.

اما وقتی وضعیت‌شان از آشفتگی خارج شود احساس نیاز حاکمیت برای جمع‌آوری آن‌ها کمتر شده ضمن این‌که هزینه کمتری هم دربر دارد.»بهرامی معتقد است: «یک بخش از برنامه‌های کاهش آسیب می‌تواند توزیع مدیریت شده مواد مخدر باشد. توزیع مواد مخدر می‌تواند منجر به این شود که خیلی از آسیب‌های اجتماعی مرتبط با اعتیاد کم شود، چراکه بسیاری از آسیب‌ها ارتباط مستقیم با اعتیاد دارند. همچنین توسط برنامه‌های کاهش آسیب افراد دارای اعتیاد که تمایل به درمان دارند به مراکز ارجاع داده می‌شوند و این سبب شده که آن افراد در مسیر درمان ماندگاری داشته باشند.»روزنامه همدلی