شفا آنلاين-وقتی دغدغه‌های روزمره، تو را تمام و کمال در محاصره خودشان درمی‌آورند، چه چیزی بیشتر از گریز به مکانی دنج و رؤیایی می‌تواند روح پریشان و جسم خسته‌ات را درمان کند؟ خودت را لحظه‌ای تصور کن که ایستاده‌ای بالای تپه‌ای و نسیمی ملایم گونه‌هایت را نوازش می‌کند.
به گزارش شفا آنلاين،خبری از سر و صداهای همیشگی نیست. نوعی سکون و ایستایی دلچسب بر مکان حاکم
شده که از قضا همان چیزی است که بارها و بارها در لحظه‌های پرتنش روزهایت،
آرزویش را داشته‌ای. اینجا، درست همان جایی است که به آن احتیاج داری.
اینجا، روستاست؛ با تمام آرامشی که به تو می‌دهد و روح و جانت را تازه
می‌کند.
روزی روزگاری شهرنشینانی که اصالتاً روستایی بودند و قوم و خویش‌شان هنوز در آن دیار باصفا اقامت داشتند، به مدد این اقبال می‌توانستند هر از گاهی و خصوصاً در ایام تعطیل سال، مهمان روستا شوند و از تمام مزایای بی‌شمارش استفاده ببرند. این امکان گرچه برای همه فراهم نبود، اما آنها هم که کسی را در روستا نداشتند، بدشان نمی‌آمد که گاهی از اقامت در آن بهره ببرند اما شرایط برایشان چندان هم فراهم نبود. شناسایی روستاهای مورد نظر، آگاهی از جاذبه‌های آنها و فراهم کردن امکانات اقامتی و رفاهی، از جمله چالش‌هایی بود که گردشگری روستایی با آن مواجه می‌شد.
حالا اما وضعیت کمی فرق کرده است؛ روستاهای زیادی به عنوان روستاهای هدف گردشگری معرفی شده‌اند و جاذبه‌های آنها به مردم معرفی شده است. از بین آنها هستند روستاهایی همچون ابیانه و کندوان که معروفیت بیشتری دارند و در طول سال پذیرای گردشگران زیادی هستند اما بسیاری از روستاهای دیگر همچنان به نوعی ناشناخته باقی مانده‌اند و برای گردشگران ناآشنا هستند. این در حالی است که هم‌اکنون در سراسر دنیا گردشگری روستایی روز به روز طرفداران بیشتری پیدا می‌کند و به نظر می‌رسد روستاها در آینده به یکی از مهمترین مقاصد گردشگران تبدیل شوند.
تاریخچه شکل‌گیری گردشگری روستایی البته به حدود 3 قرن پیش برمی‌گردد و این نوع از گردشگری به عنوان یک فعالیت تفریحی اجتماعی در نیمه دوم قرن هجدهم در انگلستان و اروپا شکل گرفت و رواج یافت. گرچه پیش از آن هم مناطق روستایی برای فعالیت‌های تفریحی مورد استفاده قرار می‌گرفتند، اما شرکت در این فعالیت‌های تفریحی، محدود به قشرهای برتر جامعه بود.
در قرون نوزدهم و بیستم به دلیل توسعه حمل و نقل و سهولت جابه‌جایی، راهیابی به روستاها آسان شد. در این زمان گردشگری روستایی شاهد رشدی چشمگیر و گردشگری بین‌المللی نیز شاهد رشد جمعیت بود و افزایش تقاضا برای گردشگری روستایی تا اندازه‌ای منجر به توسعه گردشگری شد.
در تعریف گردشگری روستایی آمده که گردشگری روستایی عبارت است از فعالیت‌ها و گونه‌های مختلف گردشگری در محیط‌های مختلف روستایی و پیرامون آنها که دربردارنده ارزش‌ها و آثار متفاوتی برای محیط زیست روستا است. تعریف گردشگری روستایی اما در کشورهای مختلف، با هم متفاوت است. به عنوان مثال در فنلاند، گردشگری روستایی به اجاره دادن کلبه‌های روستایی به بازدیدکنندگان یا تدارک خدمات موردنیاز آنها در نواحی روستایی اطلاق می‌شود و در هلند، گردشگری روستایی به اردو‌زدن گردشگران در مزارع و بهره‌برداری از خدمات و فعالیت‌های جانبی شامل دوچرخه سواری، قدم زدن و اسب سواری در این نواحی مرتبط است.
در یونان نیز مهمترین خدمات تدارک دیده شده توسط مردم محلی در زمینه گردشگری روستایی، اسکان و صبحانه است و گردشگران در اتاق‌هایی اسکان می‌یابند که براساس رسوم محلی مزین شده‌اند.
تعریف گردشگری روستایی در ایران و شکل آن اما تا اندازه زیادی متفاوت است و این نوع گردشگری هنوز فاصله زیادی تا رسیدن به ایده‌آل‌های جهانی دارد.
پدرام عقیلی، کارشناس گردشگری و تورگردان در گفت‌و‌گو با ایران می‌گوید: «این‌که تنها روستاهای هدف گردشگری به صورت تیتروار معرفی شوند و به ذکر مهمترین جاذبه‌های آنها بسنده شود، موجب رونق گردشگری روستایی ما نمی‌شود، بلکه لازم است تا گردشگران بدرستی با جاذبه‌های روستایی کشورآشنا شوند به گونه‌ای که برای دیدار از روستای مورد نظر تمایل نشان دهند. این مسأله البته به فاکتورهای زیادی بستگی دارد. گاهی ممکن است برنامه‌های جذاب در رابطه با معرفی روستاهای مورد نظر نیز ساخته شود اما گردشگران برای سفر به آنها، شرایط و امکانات مورد نیاز را مهیا نبینند.»
او ادامه می‌دهد:« نبود راه‌های دسترسی مناسب و اماکن اقامتی و پذیرایی مطلوب، از مهمترین چالش‌های توسعه صنعت گردشگری روستایی است و صرف معرفی روستاها در این رابطه نمی‌تواند به تنهایی کمک کننده باشد.»
این کارشناس گردشگری می‌گوید: « باید در نظر داشت که رونق و گسترش گردشگری روستایی، منبع مهمی برای رشد اقتصادی در مناطق روستایی به شمار می‌رود و کارآفرینی یکی از دستاوردهای مهم اجرای طرح‌های گردشگری بویژه گردشگری روستایی است که می‌تواند باعث ایجاد فرصت شغلی برای روستاییان شود. با این همه همچنان مردم ترجیح می‌دهند که به مقاصد شناخته شده گردشگری سفر کنند و روستاهای شناخته شده هم در این میان، صحنه حضور گردشگرانی هستند که البته رغبت چندانی به اقامت چند روزه در روستا از خود نشان نمی‌دهند و بیشتر ترجیح می‌دهند تا به بازدیدی یک روزه از روستا بسنده کنند. دلیل این مسأله هم بیشتر به نبود امکانات اقامتی مناسب و فراهم نبودن شرایط رفاهی لازم برمی‌گردد که در این رابطه باید با جذب سرمایه گذاران، به بهبود شرایط تفریحی روستاهای هدف گردشگری کمک کرد.»
عقیلی می‌افزاید: «اساس توسعه گردشگری در نظر داشتن رابطه‌ای است که میان سه جزء گردشگران، مقصد و جامعه میزبان برقرار است که این رابطه می‌تواند سنجیده، پویا و سازنده یا مخرب باشد. گردشگری می‌تواند با مشارکت در اشتغال زایی و ایجاد درآمد، اقتصاد جوامع محلی را احیا کند و از سوی دیگر نیز نقش مهمی در تقویت فرهنگ محلی دارد و می‌تواند آثار فراوانی در این رابطه از خود برجای بگذارد. گردشگران به روستا سفر می‌کنند و به شهر خود برمی‌گردند اما تأثیر آنها در فرهنگ روستا باقی می‌ماند و ممکن است باعث بر هم خوردن هنجارهای روستاییان شود. در این باره به مسائلی همچون نحوه پوشش و نوع رفتار گردشگران می‌توان اشاره کرد که بی‌شک در فرهنگ روستا تأثیرگذار خواهد بود.»
به گفته او، حفظ محیط زیست هم چالش بزرگی در گردشگری روستایی محسوب می‌شود. گاهی آثار سوء به جا مانده از گردشگران، محیط زیست روستا را با مخاطراتی روبه‌رو می‌کند که جای تأمل دارد. در واقع حفظ محیط زیست و منابع طبیعی چیزی نیست که بتوان براحتی از کنار آن گذشت، بخصوص در روستاها که به نوعی نبض تپنده حیات طبیعی
به شمار می‌روند.
توسعه پایدار گردشگری و پایداری اجتماعات محلی
ایران از نظر منابع طبیعی جزو 10 کشور برتر دنیا به شمار می‌رود که می‌تواند از اثرات حاصل از گردشگری در کاهش مشکلات بیکاری و درآمد اقتصادی بهره‌مند شود، اما با توجه به آمارهای موجود، کشورمان از این فرصت بهره کافی را نبرده است.
مهدی رمضان‌زاده، دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی می‌گوید: «شناخت و بررسی اثرات گردشگری و مدیریت آن در مناطق روستایی، نقش مؤثری در توسعه پایدار گردشگری و نیز پایداری اجتماعات محلی خواهد داشت. بنابراین در حال حاضر که توسعه گردشگری روستایی تا حدودی در دستور کار برنامه‌های توسعه کشور قرار گرفته، تقویت مبانی و آشنایی با تجربیات جهانی ضروری است و در روند توسعه تأثیرگذار خواهد بود.»
او ادامه می‌دهد:« یکی از این منابعی که می‌تواند بسیاری از تهدید‌ها را به فرصت تبدیل کند، منابع موجود گردشگری در محیط روستاها است. در مجموع در گردشگری روستایی، باید از فراغت به عنوان یک روش برای رسیدن به توسعه روستایی استفاده کرد. در این رابطه کشاورزی نخستین جنبه‌ای است که باید مورد ملاحظه قرار گیرد که البته باید همراه با مناظر طبیعی، جذابیت‌های دیگر گردشگری و فرهنگ محلی باشد.»
به گفته رمضان‌زاده، گردشگری روستایی مزایایی برای کشاورزان فراهم می‌کند، اما تنها روی طبیعت و محیط تمرکز نمی‌کند بلکه برای جذب مشتری نیز جهت‌یابی شده و تلاش‌هایی برای تدارک دیدن خدمات بسیار خوب برای بازدیدکنندگان صورت گرفته است.
شهرام احمد‌زاده، تورگردان روستایی نیز معتقد است که گردشگران می‌توانند به رونق گردشگری روستایی کمک کنند و در جهت توسعه آن گام بردارند.
او می‌گوید: «شما وقتی عزم سفر به شهری در داخل یا خارج کشور را می‌کنید، مسلماً مواد غذایی و خورد و خوراک مورد نیازتان را با خود همراه نمی‌برید و در همان مکان به تهیه آن اقدام می‌کنید. در مورد گردشگری روستایی هم مردم باید توجه داشته باشند که به جای این‌که مایحتاج خود را همراه ببرند، از همان روستای مورد نظر، برای خرید اقدام کنند تا به رونق کسب و کار روستاییان و توسعه گردشگری روستایی کمک کرده باشند. لازم نیست تا تمام اقلام موجود در شهر، در روستا هم در دسترس باشد. توجه داشته باشید که شما به روستاگردی آمده‌اید، استفاده از محصولات روستا هم جزوی از این گردش به یاد ماندنی است.»
تبلیغات، بدون امکانات!
تصاویر چاپ شده از روستا آنقدر جذاب است که هیچ شکی برایتان باقی نمی‌گذارد که باید هرچه زودتر راه سفر به آن را در پیش بگیرید. همه چیز مهیاست اما به محض ورود با انبوهی از گردشگران دیگر مواجه می‌شوید که مانند شما، مجذوب تصاویر دلفریب روستا شده‌اند. نمونه‌اش همین روستای ابیانه که اگر نامش را در صفحات وب جست‌وجو کنید، آنقدر عکس زیبا و مطالب خواندنی پیدا می‌کنید که خودتان هم شگفت زده خواهید شد.
عباس شاکری‌زاده، دبیر انجمن خانه مردم ابیانه اما قضیه را از منظر دیگری نگاه می‌کند.
او می‌گوید: «ابیانه به‌عنوان یک روستای تاریخی، مکانی مناسب برای علاقه‌مندان به آثار است، درحالی‌که با تبلیغات نادرست و نبود اطلاع‌رسانی مناسب، بسیاری از گردشگران ورودی را افرادی تشکیل می‌دهند که در جست‌وجوی آب، هوا و طبیعت مناسب برای توقف‌اند. درحالی‌که همه فضاهای سبز این روستا، املاک عمومی مردم‌اند که متأسفانه آنها خسارت‌های سنگینی را بر این فضاها وارد کرده‌اند.»
شاکری‌زاده، نبود راهنما در محل را یکی دیگر از مشکلات گردشگرانی می‌داند که به دیدن روستای تاریخی ابیانه می‌آیند و می‌افزاید: «معمولاً هیچ راهنمایی برای کمک به گردشگران در این روستا دیده نمی‌شود و گردشگران سرگردان گاهی به این نتیجه می‌رسند که در ابیانه فقط وقت‌شان را تلف کرده‌اند و هیچ اطلاعات جدیدی از این روستای تاریخی به‌دست نیاورده‌اند.»
این دوستدار میراث فرهنگی همچنین با اشاره به کاهگل بودن ساختار روستای تاریخی ابیانه، می‌گوید: «با تکرار بازدیدها از این روستا و رفت و آمدهای مکرری که توسط گردشگران انجام می‌شود، در و دیوار این منطقه در حال فرسوده شدن است و چون در آن سرمایه‌گذاری نمی‌شود، به مرور تخریب می‌شوند.»
انتقادات کارشناسان و صاحبنظران از شرایط گردشگری روستایی در کشور در حالی صورت می‌گیرد که مسعود سلطانی فر،معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به تازگی اعلام کرده است که تعداد گردشگرانی که مقاصد روستایی را برای سفر انتخاب می‌کنند با سرعت در کشور رو به افزایش است.
با این همه آیا امکانات لازم پاسخگوی تعداد بالای گردشگران هست یا باز همان حکایت تکراری کمبود امکانات و افت گردشگری روستایی به میان می‌آید.
مانند خانه خودت راحت باش
ساخت هتل‌های 4 و 5 ستاره در روستاها رشته‌ای است که سر دراز دارد و باز همان بحث‌های همیشگی را پیش می‌آورد که اصلاً صرف این همه هزینه در روستا که گردشگر‌انش محدود است و بازدهی‌اش کم، چه توجیهی دارد. اما راه‌اندازی اقامتگاه‌های سنتی، راهکار دیگری است که در برخی روستاهای هدف گردشگری برای جذب و اقامت گردشگران ارائه شده است که در فضایی بومی و محلی پذیرای گردشگران باشند.
مرتضی زارع، گرداننده یکی از همین اقامتگاه‌های سنتی در استان یزد، معتقد است که این شیوه پذیرایی از گردشگران باید بیشتر توسعه پیدا کند.
او می‌گوید: «این شیوه اقامت در خانه‌های روستایی که به شکل دلپذیری با المان‌های محلی تزئین شده‌اند، در سراسر دنیا کاملاً مرسوم است و گردشگران هم از آن استقبال زیادی می‌کنند. آنها در این خانه‌ها راحت هستند و علاوه بر آن هزینه کمتری هم به نسبت هتل‌ها و مهمانپذیرها بابت آن می‌پردازند. به عنوان مثال استفاده از اقامتگاه‌های سنتی در کشورهای آسیای شرقی رواج زیادی دارد و چون آمار گردشگران در این کشورها بالا است، هر کسی براساس تقاضای خود، این خانه‌ها را برای اقامت انتخاب می‌کند و مردم اصلاً دوست دارند که در این نوع خانه‌های سنتی اقامت داشته باشند.»
زارع ادامه می‌دهد: «شیوه اداره خانه‌های روستایی هیچ شباهتی به هتل‌ها و مسافرخانه‌ها ندارد و مردم گویی خود را در مکانی آشنا حس می‌کنند و این احساس را دارند که برای اقامت به خانه فامیل خود آمده‌اند. این مسأله باعث می‌شود که در فضایی صمیمی و دور از تجملات خاص هتل‌ها، از سفر خود به روستا لذت ببرند و اقامت دل انگیزی داشته باشند. به هر حال کسی که به روستا سفر می‌کند، انگیزه‌اش استفاده از آب و هوای مطلوب و همچنین سادگی و صفای روستاست و اگر قرار باشد در هتل‌های مجلل و چند ستاره اقامت کند، اصلاً چرا روستا را برای سفر انتخاب کرده است؟!»
او می‌گوید: «البته مشکلی که در این راه وجود دارد، این است که کار ما به عنوان گردانندگان خانه‌های سنتی، معمولاً در همه فصول سال از رونق لازم برخوردار نیست و تقریباً هیچ کس نمی‌تواند روی این کار به عنوان شغل اول و آخر خود حساب کند. در این رابطه انتظارمان از مسئولان گردشگری این است که تسهیلات مورد نظر را برای توسعه این اقامتگاه‌ها در اختیارمان قرار دهند و همچنین به تبلیغات کافی در زمینه گردشگری روستایی بپردازند تا مردم با روستاها بیشتر آشنا شوند و برای سفر و اقامت در آنها اقدام کنند.»
هوس سفر به روستا، وزش نسیم ملایم، بوی خوش نان تازه و صدای تکان خوردن برگ‌ها و شاخه‌های سبز، لذت گاز زدن به میوه تازه چیده شده از درخت و همه و همه، دلت را می‌برد و خیالت را با این همه زیبایی و آرامش همراه می‌کند. دوست داری مسافر بی‌چون و چرای روستایی باشی که تمام دغدغه‌های روزمره‌ات در هر گامی که به طرفش نزدیک می‌شوی، از تو دور و دورتر شود. اینجا، درست همان جایی است که به آن احتیاج داری. اینجا، روستا است.
ایران
روزی روزگاری شهرنشینانی که اصالتاً روستایی بودند و قوم و خویش‌شان هنوز در آن دیار باصفا اقامت داشتند، به مدد این اقبال می‌توانستند هر از گاهی و خصوصاً در ایام تعطیل سال، مهمان روستا شوند و از تمام مزایای بی‌شمارش استفاده ببرند. این امکان گرچه برای همه فراهم نبود، اما آنها هم که کسی را در روستا نداشتند، بدشان نمی‌آمد که گاهی از اقامت در آن بهره ببرند اما شرایط برایشان چندان هم فراهم نبود. شناسایی روستاهای مورد نظر، آگاهی از جاذبه‌های آنها و فراهم کردن امکانات اقامتی و رفاهی، از جمله چالش‌هایی بود که گردشگری روستایی با آن مواجه می‌شد.
حالا اما وضعیت کمی فرق کرده است؛ روستاهای زیادی به عنوان روستاهای هدف گردشگری معرفی شده‌اند و جاذبه‌های آنها به مردم معرفی شده است. از بین آنها هستند روستاهایی همچون ابیانه و کندوان که معروفیت بیشتری دارند و در طول سال پذیرای گردشگران زیادی هستند اما بسیاری از روستاهای دیگر همچنان به نوعی ناشناخته باقی مانده‌اند و برای گردشگران ناآشنا هستند. این در حالی است که هم‌اکنون در سراسر دنیا گردشگری روستایی روز به روز طرفداران بیشتری پیدا می‌کند و به نظر می‌رسد روستاها در آینده به یکی از مهمترین مقاصد گردشگران تبدیل شوند.
تاریخچه شکل‌گیری گردشگری روستایی البته به حدود 3 قرن پیش برمی‌گردد و این نوع از گردشگری به عنوان یک فعالیت تفریحی اجتماعی در نیمه دوم قرن هجدهم در انگلستان و اروپا شکل گرفت و رواج یافت. گرچه پیش از آن هم مناطق روستایی برای فعالیت‌های تفریحی مورد استفاده قرار می‌گرفتند، اما شرکت در این فعالیت‌های تفریحی، محدود به قشرهای برتر جامعه بود.
در قرون نوزدهم و بیستم به دلیل توسعه حمل و نقل و سهولت جابه‌جایی، راهیابی به روستاها آسان شد. در این زمان گردشگری روستایی شاهد رشدی چشمگیر و گردشگری بین‌المللی نیز شاهد رشد جمعیت بود و افزایش تقاضا برای گردشگری روستایی تا اندازه‌ای منجر به توسعه گردشگری شد.
در تعریف گردشگری روستایی آمده که گردشگری روستایی عبارت است از فعالیت‌ها و گونه‌های مختلف گردشگری در محیط‌های مختلف روستایی و پیرامون آنها که دربردارنده ارزش‌ها و آثار متفاوتی برای محیط زیست روستا است. تعریف گردشگری روستایی اما در کشورهای مختلف، با هم متفاوت است. به عنوان مثال در فنلاند، گردشگری روستایی به اجاره دادن کلبه‌های روستایی به بازدیدکنندگان یا تدارک خدمات موردنیاز آنها در نواحی روستایی اطلاق می‌شود و در هلند، گردشگری روستایی به اردو‌زدن گردشگران در مزارع و بهره‌برداری از خدمات و فعالیت‌های جانبی شامل دوچرخه سواری، قدم زدن و اسب سواری در این نواحی مرتبط است.
در یونان نیز مهمترین خدمات تدارک دیده شده توسط مردم محلی در زمینه گردشگری روستایی، اسکان و صبحانه است و گردشگران در اتاق‌هایی اسکان می‌یابند که براساس رسوم محلی مزین شده‌اند.
تعریف گردشگری روستایی در ایران و شکل آن اما تا اندازه زیادی متفاوت است و این نوع گردشگری هنوز فاصله زیادی تا رسیدن به ایده‌آل‌های جهانی دارد.
پدرام عقیلی، کارشناس گردشگری و تورگردان در گفت‌و‌گو با ایران می‌گوید: «این‌که تنها روستاهای هدف گردشگری به صورت تیتروار معرفی شوند و به ذکر مهمترین جاذبه‌های آنها بسنده شود، موجب رونق گردشگری روستایی ما نمی‌شود، بلکه لازم است تا گردشگران بدرستی با جاذبه‌های روستایی کشورآشنا شوند به گونه‌ای که برای دیدار از روستای مورد نظر تمایل نشان دهند. این مسأله البته به فاکتورهای زیادی بستگی دارد. گاهی ممکن است برنامه‌های جذاب در رابطه با معرفی روستاهای مورد نظر نیز ساخته شود اما گردشگران برای سفر به آنها، شرایط و امکانات مورد نیاز را مهیا نبینند.»
او ادامه می‌دهد:« نبود راه‌های دسترسی مناسب و اماکن اقامتی و پذیرایی مطلوب، از مهمترین چالش‌های توسعه صنعت گردشگری روستایی است و صرف معرفی روستاها در این رابطه نمی‌تواند به تنهایی کمک کننده باشد.»
این کارشناس گردشگری می‌گوید: « باید در نظر داشت که رونق و گسترش گردشگری روستایی، منبع مهمی برای رشد اقتصادی در مناطق روستایی به شمار می‌رود و کارآفرینی یکی از دستاوردهای مهم اجرای طرح‌های گردشگری بویژه گردشگری روستایی است که می‌تواند باعث ایجاد فرصت شغلی برای روستاییان شود. با این همه همچنان مردم ترجیح می‌دهند که به مقاصد شناخته شده گردشگری سفر کنند و روستاهای شناخته شده هم در این میان، صحنه حضور گردشگرانی هستند که البته رغبت چندانی به اقامت چند روزه در روستا از خود نشان نمی‌دهند و بیشتر ترجیح می‌دهند تا به بازدیدی یک روزه از روستا بسنده کنند. دلیل این مسأله هم بیشتر به نبود امکانات اقامتی مناسب و فراهم نبودن شرایط رفاهی لازم برمی‌گردد که در این رابطه باید با جذب سرمایه گذاران، به بهبود شرایط تفریحی روستاهای هدف گردشگری کمک کرد.»
عقیلی می‌افزاید: «اساس توسعه گردشگری در نظر داشتن رابطه‌ای است که میان سه جزء گردشگران، مقصد و جامعه میزبان برقرار است که این رابطه می‌تواند سنجیده، پویا و سازنده یا مخرب باشد. گردشگری می‌تواند با مشارکت در اشتغال زایی و ایجاد درآمد، اقتصاد جوامع محلی را احیا کند و از سوی دیگر نیز نقش مهمی در تقویت فرهنگ محلی دارد و می‌تواند آثار فراوانی در این رابطه از خود برجای بگذارد. گردشگران به روستا سفر می‌کنند و به شهر خود برمی‌گردند اما تأثیر آنها در فرهنگ روستا باقی می‌ماند و ممکن است باعث بر هم خوردن هنجارهای روستاییان شود. در این باره به مسائلی همچون نحوه پوشش و نوع رفتار گردشگران می‌توان اشاره کرد که بی‌شک در فرهنگ روستا تأثیرگذار خواهد بود.»
به گفته او، حفظ محیط زیست هم چالش بزرگی در گردشگری روستایی محسوب می‌شود. گاهی آثار سوء به جا مانده از گردشگران، محیط زیست روستا را با مخاطراتی روبه‌رو می‌کند که جای تأمل دارد. در واقع حفظ محیط زیست و منابع طبیعی چیزی نیست که بتوان براحتی از کنار آن گذشت، بخصوص در روستاها که به نوعی نبض تپنده حیات طبیعی
به شمار می‌روند.
توسعه پایدار گردشگری و پایداری اجتماعات محلی
ایران از نظر منابع طبیعی جزو 10 کشور برتر دنیا به شمار می‌رود که می‌تواند از اثرات حاصل از گردشگری در کاهش مشکلات بیکاری و درآمد اقتصادی بهره‌مند شود، اما با توجه به آمارهای موجود، کشورمان از این فرصت بهره کافی را نبرده است.
مهدی رمضان‌زاده، دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی می‌گوید: «شناخت و بررسی اثرات گردشگری و مدیریت آن در مناطق روستایی، نقش مؤثری در توسعه پایدار گردشگری و نیز پایداری اجتماعات محلی خواهد داشت. بنابراین در حال حاضر که توسعه گردشگری روستایی تا حدودی در دستور کار برنامه‌های توسعه کشور قرار گرفته، تقویت مبانی و آشنایی با تجربیات جهانی ضروری است و در روند توسعه تأثیرگذار خواهد بود.»
او ادامه می‌دهد:« یکی از این منابعی که می‌تواند بسیاری از تهدید‌ها را به فرصت تبدیل کند، منابع موجود گردشگری در محیط روستاها است. در مجموع در گردشگری روستایی، باید از فراغت به عنوان یک روش برای رسیدن به توسعه روستایی استفاده کرد. در این رابطه کشاورزی نخستین جنبه‌ای است که باید مورد ملاحظه قرار گیرد که البته باید همراه با مناظر طبیعی، جذابیت‌های دیگر گردشگری و فرهنگ محلی باشد.»
به گفته رمضان‌زاده، گردشگری روستایی مزایایی برای کشاورزان فراهم می‌کند، اما تنها روی طبیعت و محیط تمرکز نمی‌کند بلکه برای جذب مشتری نیز جهت‌یابی شده و تلاش‌هایی برای تدارک دیدن خدمات بسیار خوب برای بازدیدکنندگان صورت گرفته است.
شهرام احمد‌زاده، تورگردان روستایی نیز معتقد است که گردشگران می‌توانند به رونق گردشگری روستایی کمک کنند و در جهت توسعه آن گام بردارند.
او می‌گوید: «شما وقتی عزم سفر به شهری در داخل یا خارج کشور را می‌کنید، مسلماً مواد غذایی و خورد و خوراک مورد نیازتان را با خود همراه نمی‌برید و در همان مکان به تهیه آن اقدام می‌کنید. در مورد گردشگری روستایی هم مردم باید توجه داشته باشند که به جای این‌که مایحتاج خود را همراه ببرند، از همان روستای مورد نظر، برای خرید اقدام کنند تا به رونق کسب و کار روستاییان و توسعه گردشگری روستایی کمک کرده باشند. لازم نیست تا تمام اقلام موجود در شهر، در روستا هم در دسترس باشد. توجه داشته باشید که شما به روستاگردی آمده‌اید، استفاده از محصولات روستا هم جزوی از این گردش به یاد ماندنی است.»
تبلیغات، بدون امکانات!
تصاویر چاپ شده از روستا آنقدر جذاب است که هیچ شکی برایتان باقی نمی‌گذارد که باید هرچه زودتر راه سفر به آن را در پیش بگیرید. همه چیز مهیاست اما به محض ورود با انبوهی از گردشگران دیگر مواجه می‌شوید که مانند شما، مجذوب تصاویر دلفریب روستا شده‌اند. نمونه‌اش همین روستای ابیانه که اگر نامش را در صفحات وب جست‌وجو کنید، آنقدر عکس زیبا و مطالب خواندنی پیدا می‌کنید که خودتان هم شگفت زده خواهید شد.
عباس شاکری‌زاده، دبیر انجمن خانه مردم ابیانه اما قضیه را از منظر دیگری نگاه می‌کند.
او می‌گوید: «ابیانه به‌عنوان یک روستای تاریخی، مکانی مناسب برای علاقه‌مندان به آثار است، درحالی‌که با تبلیغات نادرست و نبود اطلاع‌رسانی مناسب، بسیاری از گردشگران ورودی را افرادی تشکیل می‌دهند که در جست‌وجوی آب، هوا و طبیعت مناسب برای توقف‌اند. درحالی‌که همه فضاهای سبز این روستا، املاک عمومی مردم‌اند که متأسفانه آنها خسارت‌های سنگینی را بر این فضاها وارد کرده‌اند.»
شاکری‌زاده، نبود راهنما در محل را یکی دیگر از مشکلات گردشگرانی می‌داند که به دیدن روستای تاریخی ابیانه می‌آیند و می‌افزاید: «معمولاً هیچ راهنمایی برای کمک به گردشگران در این روستا دیده نمی‌شود و گردشگران سرگردان گاهی به این نتیجه می‌رسند که در ابیانه فقط وقت‌شان را تلف کرده‌اند و هیچ اطلاعات جدیدی از این روستای تاریخی به‌دست نیاورده‌اند.»
این دوستدار میراث فرهنگی همچنین با اشاره به کاهگل بودن ساختار روستای تاریخی ابیانه، می‌گوید: «با تکرار بازدیدها از این روستا و رفت و آمدهای مکرری که توسط گردشگران انجام می‌شود، در و دیوار این منطقه در حال فرسوده شدن است و چون در آن سرمایه‌گذاری نمی‌شود، به مرور تخریب می‌شوند.»
انتقادات کارشناسان و صاحبنظران از شرایط گردشگری روستایی در کشور در حالی صورت می‌گیرد که مسعود سلطانی فر،معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به تازگی اعلام کرده است که تعداد گردشگرانی که مقاصد روستایی را برای سفر انتخاب می‌کنند با سرعت در کشور رو به افزایش است.
با این همه آیا امکانات لازم پاسخگوی تعداد بالای گردشگران هست یا باز همان حکایت تکراری کمبود امکانات و افت گردشگری روستایی به میان می‌آید.
مانند خانه خودت راحت باش
ساخت هتل‌های 4 و 5 ستاره در روستاها رشته‌ای است که سر دراز دارد و باز همان بحث‌های همیشگی را پیش می‌آورد که اصلاً صرف این همه هزینه در روستا که گردشگر‌انش محدود است و بازدهی‌اش کم، چه توجیهی دارد. اما راه‌اندازی اقامتگاه‌های سنتی، راهکار دیگری است که در برخی روستاهای هدف گردشگری برای جذب و اقامت گردشگران ارائه شده است که در فضایی بومی و محلی پذیرای گردشگران باشند.
مرتضی زارع، گرداننده یکی از همین اقامتگاه‌های سنتی در استان یزد، معتقد است که این شیوه پذیرایی از گردشگران باید بیشتر توسعه پیدا کند.
او می‌گوید: «این شیوه اقامت در خانه‌های روستایی که به شکل دلپذیری با المان‌های محلی تزئین شده‌اند، در سراسر دنیا کاملاً مرسوم است و گردشگران هم از آن استقبال زیادی می‌کنند. آنها در این خانه‌ها راحت هستند و علاوه بر آن هزینه کمتری هم به نسبت هتل‌ها و مهمانپذیرها بابت آن می‌پردازند. به عنوان مثال استفاده از اقامتگاه‌های سنتی در کشورهای آسیای شرقی رواج زیادی دارد و چون آمار گردشگران در این کشورها بالا است، هر کسی براساس تقاضای خود، این خانه‌ها را برای اقامت انتخاب می‌کند و مردم اصلاً دوست دارند که در این نوع خانه‌های سنتی اقامت داشته باشند.»
زارع ادامه می‌دهد: «شیوه اداره خانه‌های روستایی هیچ شباهتی به هتل‌ها و مسافرخانه‌ها ندارد و مردم گویی خود را در مکانی آشنا حس می‌کنند و این احساس را دارند که برای اقامت به خانه فامیل خود آمده‌اند. این مسأله باعث می‌شود که در فضایی صمیمی و دور از تجملات خاص هتل‌ها، از سفر خود به روستا لذت ببرند و اقامت دل انگیزی داشته باشند. به هر حال کسی که به روستا سفر می‌کند، انگیزه‌اش استفاده از آب و هوای مطلوب و همچنین سادگی و صفای روستاست و اگر قرار باشد در هتل‌های مجلل و چند ستاره اقامت کند، اصلاً چرا روستا را برای سفر انتخاب کرده است؟!»
او می‌گوید: «البته مشکلی که در این راه وجود دارد، این است که کار ما به عنوان گردانندگان خانه‌های سنتی، معمولاً در همه فصول سال از رونق لازم برخوردار نیست و تقریباً هیچ کس نمی‌تواند روی این کار به عنوان شغل اول و آخر خود حساب کند. در این رابطه انتظارمان از مسئولان گردشگری این است که تسهیلات مورد نظر را برای توسعه این اقامتگاه‌ها در اختیارمان قرار دهند و همچنین به تبلیغات کافی در زمینه گردشگری روستایی بپردازند تا مردم با روستاها بیشتر آشنا شوند و برای سفر و اقامت در آنها اقدام کنند.»
هوس سفر به روستا، وزش نسیم ملایم، بوی خوش نان تازه و صدای تکان خوردن برگ‌ها و شاخه‌های سبز، لذت گاز زدن به میوه تازه چیده شده از درخت و همه و همه، دلت را می‌برد و خیالت را با این همه زیبایی و آرامش همراه می‌کند. دوست داری مسافر بی‌چون و چرای روستایی باشی که تمام دغدغه‌های روزمره‌ات در هر گامی که به طرفش نزدیک می‌شوی، از تو دور و دورتر شود. اینجا، درست همان جایی است که به آن احتیاج داری. اینجا، روستا است.
ایران
نظرشما
آخرین اخبار