واکسن روسی اسپوتنیک وی کدام تأییده‌های علمی را دارد؟

شفاآنلاین>سلامت> واکسن کرونای اسپوتنیک وی روسی پس از حواشی زیاد وارد کشور شد اما ایمنی و اثربخشی این واکسن برای بسیاری از مردم جای ابهام دارد.

به گزارش شفاآنلاین: هفتم بهمن برای اولین بار اعلام شد، ایران برای مقابله با کرونا، واکسن روسی کرونای اسپوتنیک وی را که کشور روسیه سازنده آن است، خریداری می‌کند.

دو روز بعد سازمان غذا و داروی ایران اعلام کرد که این واکسن توسط این سازمان تأیید شده است و پنجشنبه گذشته اولین محموله از واکسن اسپوتنیک وی وارد کشور شد.

پس از اعلام خبر خرید این واکسن توسط ایران، حاشیه‌های زیادی پیرامون ایمنی و اثربخشی آن در کشور ایجاد شد و واکسن اسپوتنیک وی موافقان و مخالفان زیادی پیدا کرد. حواشی ایجادشده، این سؤال بزرگ در ذهن اکثر مردم ایران ایجاد کرد که آیا این واکسن ایمن و اثربخش است یا خیر. به همین دلیل در این گزارش سعی کردیم این موضوع را بررسی کنیم که واکسن اسپوتنیک وی تا الآن توسط چند کشور خریداری شده است و کدام تأییده‌های علمی در جهان را دارد.

واکسن اسپوتنیک وی نخستین واکسن ضدکرونای روسی، در مسکو ساخته شده و با درجه کارایی بیش از ۹۱ درصد تا کنون در بیش از ۱۶ کشور از جمله ایران ثبت شده است و تعدادی از این کشور‌ها برای خرید یا تولید مشترک این واکسن با مسکو قرارداد امضا کرده اند.

واکسن اسپوتنیک وی در مرداد امسال در روسیه تایید شد و صندوق سرمایه گذاری‌های مستقیم این کشور دست‌اندر کار تامین مالی طرح تولید این واکسن شد و آن را با موسسه ویروس شناسی گامالیا وابسته به وزارت بهداشت روسیه تولید کرد. همچنین این صندوق با کشور‌های مختلف برای عرضه و تولید مشترک واکسن اسپوتنیک وی مذاکره کرد و محموله‌هایی از این واکسن به چند کشور ارسال شد.

چند هفته پیش" کریل دیمیتریف" رئیس صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه در اجلاس جهانی اقتصاد اعلام کرد که به زودی واکسن اسپوتنیک وی در ۲۵ کشور به ثبت خواهد رسید. همچنین دولت مسکو تدابیری برای صادرات این واکسن به کشور‌های دیگر و یا تولید در آن کشور‌ها اندیشیده است و بیش از ۵۰ کشور جهان برای خرید بیش از ۱.۲ میلیارد دوز از این واکسن ابراز تمایل کرده‌اند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر ۵۰ کشور دنیا بیش از ۵۵۰ میلیون از واکسن اسپوتنیک وی را خریداری کرده اند و به دنبال آغاز واکسیناسیون هستند.  بر اساس اطلاعات منتشر شده در سایت واکسن اسپوتنیک وی، کشور‌های ایران، روسیه، بلاروس، آرژانتین، تونس، بولیوی، صربستان، الجزایر، فلسطین، ونزوئلا، پاراگوئه، ترکمنستان، قزاقستان، مجارستان، گینه و امارات، این واکسن را ثبت کرده اند.

شخصیت‌های مهم سیاسی برخی از کشور‌های اتحادیه اروپا ضمن تایید واکسن اسپوتنیک وی از هر واکسنی که اثرگذاری، امنیت و تاثیر کافی را داشته باشد، فارغ از ملیت آن واکسن حمایت کردند.

آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان، ضمن دیدار با پوتین رییس جمهور روسیه و صحبت در مورد واکسن اسپوتنیک وی گفت: به دلیل داده‌های خوبی که از واکسن روسی دریافت کرده ایم، از این واکسن برای حفاظت از مردم اتحادیه اروپا استفاده می‌کنیم.

روزنامه گاردین نیز در این باره نوشت: آلمان به دلیل تاخیر در برنامه واکسیناسیون این کشور و بدعهدی شرکت‌های اروپایی از واکسن‌های روسی و چینی به منظور تقویت برنامه ایمن سازی آلمان استفاده خواهد کرد و سیاست مسئولان بر این است که از هر واکسن مفید و موثر صرف نظر از کشور تولید کننده استفاده خواهند کرد.

در این بین نشریه پزشکی معتبر لنست نیز با بررسی نتایج آزمایش‌های بالینی واکسن اسپوتنیک وی، ضمن اشاره به اثر بخشی ۶. ۹۱ درصدی این واکسن، آن را تایید کرد.

به دنبال تایید این واکسن از سوی نشریه لنست و تایید صدر اعظم آلمان، فرانسه برای دریافت واکسن روسی ابراز تمایل کرد.

ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه گفت: واکسن‌ها ملیت ندارند و در صورت مطابقت واکسن اسپوتنیک وی با استاندارد‌های علمی، هیچ مانعی برای توزیع این واکسن روسی در فرانسه وجود ندارد.

به تازگی نیز حمد حسن، وزیر بهداشت لبنان ثبت واکسن روسی اسپوتنیک وی که از طریق بخش خصوصی و برای تزریق اضطراری ارائه شده بود، را تایید کرد. همچنین به گزارش سرویس مطبوعاتی وزارت خارجه لبنان، وزیر امور خارجه، هفته گذشته در تماسی تلفنی با سفیر روسیه در بیروت، خواست تا دولت مسکو ۲۰۰ هزار دوز واکسن روسی را به لبنان ارسال کند.

ماهان غفاری پژوهشگر اپیدمیولوژی و تکامل ویروس دانشگاه آکسفورد گفت: واکسن روسی اسپوتنیک وی از موسسه گامالیا تکنولوژی مشابهی با واکسن آکسفورد-آسترازنکا دارد و از ویروس‌های سرماخوردگی (آدنوویروس‌وکتور AD ۲۶ و AD ۵) به‌عنوان حامل کد ژنتیکی پروتئین شاخکی (اسپایک) برای ورود به سلول استفاده می‌کند. به دلیل همین تشابه تکنولوژی با واکسن آکسفورد انتظار می‌رود این واکسن هم امنیت کافی برای گرفتن اجازه استفاده اضطراری در کشور‌های مختلف را بیابد.

از نظر این پژوهشگر، گزارش‌های به دست آمده از کشور‌هایی که تا‌کنون این واکسن را آزمایش کرده‌اند حاکی از آن است که این واکسن عوارض جانبی به خصوصی ندارد اما باید در نظر داشت که جزئیات فاز ۳ آزمایش‌های بالینی این واکسن هنوز به صورت عمومی منتشر نشده و کماکان در انتظار تایید سازمان بهداشت جهانی قرار دارد. با این وجود نهاد‌های غذا و دارو در کشور‌های مختلف می‌توانند با کسب اطلاعات کافی از نتایج آزمایش‌های بالینی و بررسی‌های پزشکی و آماری این واکسن، آن را به صورت اضطراری استفاده کنند.

به گزارش خبرگزاری رویترز، آمار‌ها حاکی از آن است که تاکنون حدود یک میلیون نفر از مردم روسیه حداقل یک دوز از واکسن اسپوتنیک وی را دریافت کرده اند؛ مقامات این کشور قصد دارند در سه ماه نخست سال جاری میلادی ۲۰ میلیون نفر را در برابر کووید ۱۹ واکسینه کنند.

واکسیناسیون سراسری ویروس کرونا در روسیه با تزریق واکسن تولیدی این کشور از ماه دسامبر برای گروه‌های خاص آغاز شد و از یک ماه پیش تزریق آن برای عموم مردم انجام گرفت. تاکنون بیش از ۸ میلیون و ۲۰۰ هزار دوز از این واکسن در روسیه تولید و ۲ میلیون ۷۰۰ هزار دوز از آن در مراکز درمانی توزیع شده است.

اما در مورد جزییات تست و بررسی این واکسن تا کنون بررسی‌های زیادی انجام شده است و نتیجه تمام این تحقیقات تاثیرگذاری بالا و ریسک پایین تزریق این واکسن روسی است.

این واکسن با استفاده از فناوری ویروس حامل توسط موسسه پژوهشی گمالیا ساخته شده است و از نظر فناوری شبیه به واکسن‌های آسترازنکا/دانشگاه آکسفورد و واکسن تک‌نوبتی شرکت بلژیکی یانسن (متعلق به شرکت آمریکایی جانسون اند جانسون) است. طبق مطالعاتی که روی بیش از ۲۰ هزار نفر انجام شده است، ۷۵ درصد افراد شرکت کننده در این مطالعه واکسن اسپوتنیک و بقیه، دارونما دریافت کرده اند.

اثر محافظتی این واکسن به ویژه در گروه‌های سنی بالای ۶۰ سال قابل مشاهده بود و در افرادی که دچار عفونت کرونا بودند نیز شدت این بیماری خفیف بود. از تمام دریافت کنندگان این واکسن فقط سه نفر فوت شدند که هر سه نفرشان، بیماری زمینه‌ای حاد داشتند و مرگشان ارتباطی با واکسیناسیون نداشت. نکته قابل توجه دیگر این است که در این مطالعه، عارضه جدی مهمی در گروه دریافت کننده واکسن مشاهده نشد.

به طور کلی نتایج تحقیقات تولید‌کننده واکسن اسپوتنیک نشان می‌دهد که فاز اول و دوم آزمایش این واکسن موفقیت‌آمیز بوده است. در این تحقیقات، مشخص شده که این واکسن اثرات جانبی شدیدی نخواهد داشت.

با توجه به نتایج آزمایش فاز سه این واکسن، کارایی این واکسن، بیست و یک روز پس از تزریق دوز اول واکسن ۹۱.۶ درصد اعلام شد، همچنین شدت بیماری بعد از تزریق اول، کاهش یافت.

با توجه به عدم شفافیت در روند تولید این واکسن در مطالعات ابتدایی، نتایج مطالعات اخیر شفاف و مثبت بوده است و حاکی از رعایت اصول علمی در واکسیناسیون است و همه این مطالب بیانگر تولید واکسن مفید دیگری برای مقابله با کروناست و اثربخشی این واکسن، در رده واکسن‌های تایید شده مثل فایزر بایون تک و مدرناست.

پژوهشگران از بی‌خطر بودن  واکسن اسپوتنیک وی خبر می‌دهند

این واکسن در دو نوبت و به فاصله ۲۱ روز، تزریق می‌شود و برخلاف دیگر واکسن‌های دو نوبتی کووید ۱۹، نوبت اول و دوم با هم متفاوت هستند، با این ایده علاوه بر افزایش اثربخشی، دوام تاثیر آن را هم افزایش می‌دهد. یکی از تفاوت‌های دیگر این واکسن با واکسن‌هایی مثل فایزر و مدرنا استفاده از فناوری جدیدتر mRNA است که به واسطه استفاده از این فناوری، این واکسن نیازی به نگهداری در سرمای زیاد ندارد و می‌توان آن را در یخچال معمولی نگه داشت.

علاوه بر سایر مزایای واکسن اسپوتنیک وی، قیمت این واکسن نسبت به نمونه‌های آمریکایی بسیار پایین‌تر است و برای کشور‌های با درآمد پایینی مقرون به صرفه‌تر خواهد بود. قیمت این واکسن در حال حاضر از ۳ تا ۱۰ دلار است و در مقایسه با قیمت واکسن‌های فایزر و مدرنا که بیش از ۱۵ دلار هستند بسیار ارزان‌تر تمام می‌شود.

سال گذشته، روسیه اولین کشوری بود که واکسیناسیون سراسری شهروندانش را آغاز کرد و پس از آن به تدریج بقیه کشور‌ها به خصوص آمریکای لاتین شامل آرژانتین، برزیل و بولیوی، این واکسن را سفارش دادند. علاوه بر خرید حدود ۵۵۰ میلیون دوز از این واکسن، روسیه ادعا کرده که تا کنون بیش از ۵۰ کشور، متقاضی ۲/ ۱ میلیارد دوز از این واکسن بوده اند.

برزیل ۵۰ میلیون دوز و کشور‌های دیگر نیز ۴۹۶ میلیون دوز دیگر را سفارش داده‌اند. همچنین مجارستان تنها کشور در اتحادیه اروپا محسوب می‌شود علاوه بر صدور مجوز ورود این واکسن، ۲ میلیون دوز واکسن را سفارش داده است. امارات متحده عربی نیز مجوز فوری واکسیناسیون را در کشورش صادر کرد. مکزیک قصد دارد ۳۲ میلیون دوز و هند، ۱۰۰ میلیون دوز را از شرکت روسی خریداری کنند. قبل از آن کشور‌های برزیل و قزاقستان نیز با شرکت روسی برای تولید مشترک واکسن به توافق رسیده بودند.

از سوی مقامات بهداشتی ایران نیز واکسن روسی اسپوتنیک، تایید شده است و طبق رایزنی‌های انجام شده، می‌توان به تولید مشترک واکسن توسط ایران و روسیه نیز امیدوار بود.

با این وجود آکسفورد نیز که سازنده واکسن آسترازنکا بوده به شرکت روسی برای همکاری در ساخت واکسن مشترک پیشنهاد داده است، در نتیجه، این همکاری نشان می‌دهد که این واکسن در مجامع علمی به رسمیت شناخته شده است.