بسیاری از درمانگران اعتیاد نسبت به مصوبه اخیر سازمان غذا و دارو مبنی بر توزیع متادون در داروخانه‌ها انتقاد دارند. آنها این کار را تیر خلاص به مراکز درمان اعتیاد می‌دانند.
شفاآنلاین>سلامت> درمانگران اعتیاد می‌گویند توزیع متادون در داروخانه‌ها، مراکز درمان اعتیاد را به تعطیلی می‌کشاند
به گزارش شفاآنلاین: بسیاری از درمانگران اعتیاد نسبت به مصوبه اخیر سازمان غذا و دارو مبنی بر توزیع متادون در داروخانه‌ها انتقاد دارند. آنها این کار را تیر خلاص به مراکز درمان اعتیاد می‌دانند. درمانگران اعتیاد می‌گویند با این کار، تعطیلی سریالی مراکز درمان اعتیاد، دور از انتظار نخوهد بود. همچنین به اعتقاد آنها این اتفاق موجب می‌شود که کیفیت ارائه خدمات درمانی در این مراکز کاهش پیدا کند و آمار مراجعان معتاد برای دریافت خدمات درمانی نیز کمتر شود.
دیروز هم درمانگران اعتیاد در اعتراض به تصمیات اخیر درباره توزیع متادون در داروخانه‌ها، تجمع اعتراضی در مقابل سازمان نظام پزشکی برگزار کردند. در این تجمع تعداد زیادی از اعضای صنف درمانگران اعتیاد به مواضع اخیر سازمان غذا و دارو در خصوص عرضه داروهای ترک اعتیاد در داروخانه‌ها اعتراص کردند.
در انتهای این تجمع نمایندگان صنف درمانگران اعتیاد در جلسه‌ای با حضور معاون آموزشی سازمان نظام پزشکی، مدیرکل حوزه ریاست سازمان و مدیر کل روابط‌عمومی و امور بین‌الملل سازمان حضور یافتند و خواسته‌های صنف را انتقال دادند.
در این جلسه که نمایندگان پزشکان، روانپزشکان و روان‌شناسان این صنف حضور داشتند، مطرح شد که تصمیمات اخیر در حوزه واگذاری تمام یا بخشی از توزیع و عرضه داروهای حوزه مبارزه با مواد مخدر مستندات قانونی ندارد و خلاف قانون است. درمانگران اعتیاد می‌گویند مواردی که اخیرا از سوی رئیس سازمان غذا و دارو مطرح شده، حتی در مخالفت با مفادی است که در جلسات بررسی موضوع تصویب شده است.
در این جلسه مطرح شد که این طرح آشکارا ضربه زدن به سوابق و تجربیات چندین ساله صنف درمانگران اعتیاد و پاک کردن صورت مساله است. نکته دیگری که مطرح شد این بود که اقدامات اخیر تهدیدی برای شاغلان این حوزه است و باعث بیکاری شمار بسیار زیادی از پرستاران و روان‌شناسان حاضر در این حوزه خواهد شد. در این جلسه همچنین مطرح شد که داروهای این حوزه با قیمت مصوب توسط مراکز ترک اعتیاد عرضه می‌شوند و این‌گونه نیست که این داروها درآمدی برای مراکز ترک اعتیاد داشته باشند.
نکته مهم دیگر مطرح شده این بود که اگر قرار است تغییراتی در عملکرد کلان حوزه مبارزه با اعتیاد در کشور برداشته شود باید این تصمیم و نحوه اجرا ابتدا به صورت تحقیق و بررسی و با نظارت کامل به‌صورت پایلوت در بخشی از کشور اجرا شود و سپس نتایج آن به اطلاع عموم رسانده شود، ولی این مورد اتفاق نیفتاده است. تنها پایلوت انجام‌شده در استان قم بوده که خروجی آن هم به نظر می‌رسد مطلوب نبوده و نتایج آن هم عملا انتشار نیافته که چنین اتفاقی خلاف منطق و غیرعلمی است.
به طور کلی دو درخواست عمده نمایندگان صنف درمانگران اعتیاد، یکی پیگیری و حمایت خواسته‌های صنفی این گروه از سوی رئیس کل سازمان نظام پزشکی و دیگری حضور نمایندگان این صنف در جلسات تصمیم‌گیری و سیاستگذاری در این حوزه است.
سازمان غذا و دارو از مخالفان جدی توزیع داروی متادون در مراکز درمان اعتیاد است. چند روز قبل نیز محمدرضا شانه ساز، رئیس سازمان غذا و دارو با اشاره به ضرورت توزیع متادون در داروخانه‌های منتخب، تاکید کرد: «از نظر قانونی هر دارویی که در کشور تایید شده و در فهرست دارویی کشور باشد، باید در داروخانه عرضه شود، متادون هم یک دارو است که باید در داروخانه عرضه شود. توزیع این دارو در مراکز ترک اعتیاد هنوز قطع نشده است، اما طبق توصیه سازمان جهانی بهداشت باید این دارو در داروخانه‌ها توزیع شود.»
او خاطرنشان کرد: «دستورالعمل توزیع متادون در داروخانه‌های متتخب تدوین شده و قرار است این دارو در داروخانه‌های منتخب نیز توزیع شود. بنابراین زمینه توزیع متادون در داروخانه‌ها فراهم شده است و اگر پزشکان و کادر درمان این دارو را برای افراد و بیماران مبتلا به اعتیاد تجویز کنند، زمینه توزیع آن در داروخانه‌ها فراهم است.»
حیدر محمدی، مدیرکل نظارت بر دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو نیز تاکید دارد: «شاهد نشت داروهای ترک اعتیاد از مراکز متادون درمانی به بازار سیاه هستیم. برای رصد و جلوگیری از نشت داروهای ترک اعتیاد از داروخانه‌ها به بازار سیاه سامانه تی‌تک سازمان غذا و دارو مورد استفاده قرار می‌گیرد. به کمک این سامانه به محض اینکه دارویی در بازار سیاه کشف و ضبط شود، می‌توان به سرعت داروخانه عرضه کننده و فرد معتادی که داروی خود را در بازار سیاه فروخته شناسایی و با فرد متخلف برخورد کرد.»
با وجود تصمیم سازمان غذا و دارو برای توزیع متادون در داروخانه‌ها، برخی کارشناسان کاملا با این تصمیم مخالف هستند. درمانگران اعتیاد اعتراض دارند که در صورت توزیع متادون در داروخانه‌ها، میزان مراجعه معتادان به مراکز درمان اعتیاد با کاهش جدی مواجه می‌شود.
سعید صفاتیان، پژوهشگر حوزه درمان اعتیاد هم با اشاره به تبعات مصوبه توزیع داروی متادون در داروخانه‌ها، یادآور می‌شود: «ستاد مبارزه با مواد مخدر در سال ۱۳۸۰ درمان اعتیاد به تریاک، هروئین و شیشه را با استفاده از داروی متادون در دستور کار قرار داد. این موضوع در جلسه کمیته درمان به تصویب رسید. درنهایت در کمیته تلفیق ستاد مصوب شد تا برای درمان اعتیاد با استفاده از متادون کلینیک‌های درمان اعتیاد طراحی و راه‌اندازی شوند. در آن دوران، اعضای کمیته‌های مختلف نیز برای بررسی نحوه درمان اعتیاد از طریق متادون، از کشورهای اروپایی بازدید کردند و به دنبال آن نیز مرکز ملی مطالعات اعتیاد کشور دوره‌های آموزشی را برای نحوه درمان اعتیاد از طریق متادون برگزار کرد. در این راستا در مجموع هفت هزار پزشک دوره‌های آموزشی را دریافت کردند تا بتوانند بسته‌های درمان اعتیاد از طریق متادون (دارو و روانپزشکی) را به معتادان ارائه کنند.» او با تاکید بر اینکه داروهای مخدر و تحت کنترل باید از طریق مراکز درمان اعتیاد و پزشک تجویز شود، تصریح می‌کند: «پس از راه‌اندازی مراکز درمان اعتیاد و در سال ۱۳۸۵، سیاست‌های کلی مبارزه با مواد مخدر در مجمع تشخیص مصلحت نظام نوشته شد و در بند پنجم آن به این موضوع اشاره شده که معتادان نباید از مصرف مواد کم خطر به سمت مصرف مواد پرخطر بروند. به عبارتی اگر به نحوی عمل کنیم که مراکز درمان اعتیاد دچار ضعف و سستی شوند و یا معتادان علاقه‌ای به مراجعه به این مراکز نداشته باشند، یعنی خلاف سیاست‌های کلی نظام حرکت کرده‌ایم.»
صفاتیان در ادامه ضمن انتقاد از اقدام اخیر سازمان غذا و دارو در راستای اجرای مصوبه توزیع متادون از طریق داروخانه‌ها، خاطرنشان می‌کند: «در حال حاضر مدتی است که سازمان غذا و دارو بر این موضوع تاکید دارد که موضوع ارائه متادون از دست مراکز درمان اعتیاد خارج شود و توزیع این دارو را به داروخانه‌های منتخب واگذار کند. سازمان غذا و دارو نیز بر این نکته تاکید دارد که متادون در حال نفوذ در بازار آزاد است. این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که تحقیقات دفتر مطالعات ستاد مبارزه با مواد مخدر بیانگر آن است که تنها ۲ درصد از متادون از طریق مراکز درمان اعتیاد نشت می‌شود. همچنین سازمان غذا و دارو بر این باور است که داروی متادون نیز مانند سایر داروها باید توسط داروخانه‌ها توزیع شود، این درحالی است که این موضوع درخصوص داروهای تحت کنترل صدق نمی‌کند.»
او تاکید می‌کند: «در راستای اجرای این مصوبه، سازمان غذا و دارو به دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور بخشنامه داده است تا داروی متادون را تنها به داروخانه‌های منتخب ارائه کنند. باید در نظر داشت که عموما داروها در کارخانه‌ها تولید، از کارخانه به شرکت پخش و سپس به دانشگاه‌ها منتقل می‌شوند. طی این فرآیند هرکدام از بخش‌ها سودی دریافت می‌کنند که سود دریافت این دارو برای دانشگاه‌ها چند میلیارد است و این سود به حساب دولت واریز می‌شود. حال زمانی که دارو از دانشگاه حذف و به داروخانه منتقل شود، سود این کار به داروخانه‌های منتخب یعنی بخش خصوصی واریز خواهد شد. سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا باید سودی که سالانه برای هزینه‌های دولت صرف می‌شد به بخش خصوصی واگذار شود؟ ناگفته نماند که از نظر قانونی نیز سازمان غذا و دارو نمی‌تواند برای حوزه اعتیاد بخشنامه‌ای ارائه دهد، چراکه ستاد مبارزه با مواد مخدر نسبت به این سازمان، جایگاه بالاتری دارد. همچنین براساس پروتکل‌های درمان اعتیاد، داروهای درمان اعتیاد باید تحت نظارت درمانگران اعتیاد مصرف شود.»
صفاتیان هشدار می‌دهد: «هفت هزار مرکز درمان اعتیاد در کشور وجود دارد که در مجموع حدود ۴۰ هزار پرسنل را درون خود جای داده است. زمانی که قرار باشد متادون از مراکز درمان اعتیاد خارج و به داروخانه‌هایی که تنها به دنبال سود هستند واگذار شود، این مراکز درآمدشان کاهش می‌یابد و به مرور تعطیل می‌شوند. در صورت اجرای این مصوبه، حدود ۳۰ درصد از معتادانی که تحت پوشش مراکز درمان اعتیاد هستند از دوره درمان خارج خواهند شد که این موضوع برخلاف سیاست‌های برنامه ششم توسعه است.»
همچنین او درباره آخرین وضعیت این مصوبه نیز به ایسنا توضیح می دهد: «در حال حاضر به دلیل نقص‌های زیاد مصوبه توزیع متادون توسط داروخانه‌ها، شاهد هستیم که انجمن‌های علمی روانپزشکان، کانون درمانگران اعتیاد و سازمان نظام پزشکی به عنوان متولی حوزه سلامت در کشور، مخالفت خود را نسبت به این موضوع به صورت کتبی اعلام کرده‌اند. ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز نسبت به این مصوبه عقب‌نشینی کرده و اعلام کرده است که مصوبه مذکور باید در کمیته درمان مورد بررسی قرار گیرد.»
جدای از مشکلات صنفی که درمانگران اعتیاد با آن مواجه هستند، برخی از کارشناسان هم معتقدند که به طور کلی حوزه درمان اعتیاد در ایران به اصلاح جدی نیاز دارد تا بازدهی بیشتری داشته باشد.
حسام الدین معصومیان شرقی، از جمله افراد شناخته شده در حوزه درمان اعتیاد است که بر ضرورت «درمان کل‌نگر» در حوزه اعتیاد تاکید دارد.
او توضیح می‌دهد: «کمپ‌های ترک اعتیاد را فقط به عنوان بخشی می‌دانم که در حوزه سم‌زدایی مواد مخدر فعالیت دارند. این کمپ‌ها فقط حدود شش تا هفت درصد در درمان اعتیاد، نقش دارند. نباید نقش آنها را بیشتر از کارکردشان ببینیم. همچنین مشکل اصلی اینجاست که مسیر درمانی مشخصی نیز برای درمان اعتیاد در کشور نداریم. هر درمانگری در حوزه اعتیاد، ساز خودش را می‌زند.»
معصومیان، خاطرنشان می‌کند: «الان در حوزه درمان اعتیاد، بحث «کل‌نگری» مطرح شده است. یعنی از زاویه‌ای کلان و جامع به درمان اعتیاد بپردازیم که ما از آن غافل هستیم. از سوی دیگر، الان متاسفانه برخی درمانگران اعتیاد، وظیفه‌شان صرفا توزیع سرنگ یکبار مصرف در بین معتادان شده است. عده دیگری از درمانگران نیز بدون توجه به مسائل روانشناختی بیمار، به توزیع متادون روی آورده‌اند و شربت تریاک می‌فروشند. اینها روش‌های غلطی است که در درمان اعتیاد، پیش گرفته‌ایم. برخی درمانگران اعتیاد فکر می‌کنند که مشکل اصلی فرد معتاد است، پس باید فقط روی درمان او کار شود. از دید کل‌نگر، این نگاه غلط است. درمان معتادان باید در گروه انجام شود. فرد معتاد در تنهایی درمان نمی‌شود. درمان فرد معتاد باید در دل جامعه اتفاق بیفتد و این اتفاق نیز با نگاه کل‌نگر به درمان اعتیاد، حاصل می‌شود.»
او تاکید می‌کند: «در نظر بگیرید که خیلی از خانواده‌های افراد معتاد، خودشان هم به نوع دیگری از اعتیاد به نام «اعتیاد به فرد معتاد» مبتلا هستند. درمانگران باید در درمان اعتیاد به این مسائل دقت کنند. همچنین نیاز است که درمانگران اعتیاد، دانسته‌های علمی خود را در حوزه اعتیاد نیز افزایش دهند و برای افزایش آگاهی خود در حوزه درمان اعتیاد، تلاش کنند.»
معصومیان با بیان اینکه بیماران معتاد، نیازمند همدلی و کمک هستند، تصریح می‌کند: «نباید در فرآیند درمان معتادان، سوء استفاده مالی انجام شود. مثلا تبلیغ سم زدایی 48 ساعته خون معتاد، به هیچ وجه علمی و اصولی نیست. این روش‌ها فقط سوء استفاده مالی از بیمار است که به درمان اعتیاد هم منجر نخواهد شد. درمان اصلی اعتیاد، یک درمان معنوی است و در این مسیر، دارو درمانی در بهترین حالت فقط تا 9 درصد در درمان اعتیاد تاثیر دارد. یعنی بیش از 90 درصد فرآیند درمان معتادان، بحث روانشناختی است. درمان اعتیاد به تقویت معنوی و روانی فرد معتاد ارتباط دارد. مثلا هیچ دارویی نمی‌تواند مانع از دروغگویی شود. اعتیاد هم شبیه همین حالت است. صرفا با دارو درمانی که نمی‌توان اعتیاد را شکست داد. اینها مسیرهای غلطی است که در حوزه درمان اعتیاد تجربه کرده‌ایم و جواب نگرفته‌ایم. درمانگران اعتیاد باید مراقب این مسیرهای غلط درمانی باشند.»
نظرشما
آخرین اخبار