شبکه اجتماعی اینستاگرام، امروزه مورد توجه و استقبال بسیاری از کاربران در ایران و سرتاسر جهان قرار گرفته است و از محبوبترین شبکههای اجتماعی این اواخر میباشد.
اینستاگرام در سال ۲۰۱۰ از سوی «کوین سیستروم» و «مایک کرایگر» دو مهندس خلاق کامپیوتر و نرمافزار ساخته شده و در حال حاضر مالک اصلی آن شرکت فیسبوک https://www. plaza. ir/mag/tag/facebook/ است. اینستاگرام در آغاز نرمافزاری برای اشتراک گذاری عکسها و ایدههای هنری جذاب و دیدنی بود، اما به مرور و با افزایش تعداد کاربران، ماهیت و کاربرد این برنامه به طور کلی تغییر یافت و به سرعت در میان کاربران محبوبیت یافت و توانست جایگزین فیسبوک شود و آن را به یک برنامه ترک شده از سوی کاربران تبدیل کند.
با تمام محبوبیت و جذابیتی که اینستاگرام توانسته در میان کاربران خود کسب کند، اما نباید فراموش کنیم که این برنامه علاوه بر مزایایی که دارد، معایبی نیز به همراه داشته و میتواند آسیبهایی را بر جای بگذارد. در ادامه به برخی از مزایا و معایب این شبکه اجتماعی میپردازیم.
صفحهای شخصی یا محل کسب درآمد؟
هر شخصی با هدف خاصی از اینستاگرام بهره میبرد، به همین خاطر پیجهای مختلفی را میبینیم که هر یک از آنها هدف مشخص و خاصی را دنبال میکنند. به عنوان مثال فردی برای پیداکردن دوستان خود و ارتباط بر قرارکردن با آنها وارد اینستاگرام شده و در آن فعالیت میکند، غالباً یک صفحه شخصی میسازد و با خصوصیکردن صفحه خود تنها به دوستان و آشنایان اجازه دسترسی به مطالب و عکسهای بارگذاری شده در صفحهاش را میدهد، اما عدهای نیز از اینستاگرام در جهت کسب درآمد و بازاریابی محصولات استفاده مینمایند؛ از جمله مزایای اینستاگرام میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
ارتباط بیشتر با دوستان و آشنایان
در دنیای امروز که رفتوآمدها و ارتباط افراد با یکدیگر کم شده اینستاگرام بهترین مکان برای تعامل بیشتر با دوستان و اقوام میباشد. اکثر مردم به دلیل مشغلههای کاری و شخصی فرصت کمی برای رفتوآمد و احوالپرسی یا تلفن زدن به دوستان و اقوام خود پیدا میکنند، اما به لطف وجود اینستاگرام، انسانها بیش از قبل با یکدیگر در ارتباط هستند و با دنبالکردن هم در اینستاگرام جویای احوال یکدیگر میشوند.
تبلیغات و بازاریابی آنلاین محصولات
عدهای برای انجام تبلیغات کسبوکار خود، یک صفحه در اینستاگرام میسازند و از این طریق محصولات و خدمات خود را معرفی میکنند که این کار با استفاده از بیزینس اکانت انجام میگیرد که یک راهحل ساده و کارآمد برای تبلیغات بهتر است. یکی از مزایای بیزینس اکانت اینستاگرام این است که کاربر بدون صرف هزینههای گزاف برای تبلیغات، به راحتی میتواند محصولات خود را به صورت کاملاً رایگان به گروه وسیعی از مخاطبان معرفی و بدون هیچگونه دردسری، محصول را فروخته و ارسال میکند. میتوان گفت در این نوع بازاریابی تعامل کمتر و فروش بیشتر حاصل میشود که این شیوه در این اواخر و از زمان شیوع بیماری کرونا https://www. plaza. ir/mag/tag/coronavirus/، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.
آگاهی از اخبار و وقایع روز
صفحات زیادی در اینستاگرام هستند که در زمینههای مختلف فعالیت و اخبار و اطلاعات روز را منتشر میکنند. افراد اگر فرصت دنبالکردن اخبار تلویزیونی را ندارند، به راحتی میتوانند در اینستاگرام که منبعی برای بهروز بودن و آگاهی از اخبار و اتفاقات روز دنیاست کسب آگاهی و اطلاعات کنند.
ارتباط بیشتر هنرمندان و افراد مشهور با هواداران
هنرمندان و افراد مشهور اطلاعات کاری خود را از طریق پیج اینستاگرام با هوادارانشان به اشتراک میگذارند و همچنین از این طریق میتوانند از انتشار اخبار دروغ و شایعات درباره خود جلوگیری کنند. کاربران با دنبالکردن هنرمندان دلخواه خود میتوانند ارتباط بیشتری از طریق فضای مجازی با آنها داشته باشند. فراموش نکنید صفحه اکثر هنرمندان معروف، در اینستاگرام دارای تیک آبی میباشد که نشاندهنده اعتبار و تقلبی نبودن آن اکانت است.
ارتقای سطح دانش و اطلاعات
اینستاگرام پر از صفحات آموزشی مختلف از جمله آشپزی، خیاطی، زبان انگلیسی، عکاسی، خانهداری و... است که با انتشار مطالب آموزشی، اطلاعات و نکات زیادی را آموزش میدهد که کاربران از این طریق بدون صرف هزینه و وقت در کلاسهای مختلف میتوانند به صورت مجازی و رایگان، نکات بسیاری را درباره موضوعات مورد پسند خود یاد بگیرند.
بیگمان هر برنامهای که به دنیای مجازی مرتبط باشد، مزایا و معایبی را با خود به همراه دارد. اینستاگرام نیز مستثنی نیست و علاوه برتمام مزایایی که دارد معایب و مشکلاتی را نیز به وجود میآورد که برای استفاده درست و بدون دردسر از آن باید از بعضی معایب مهم آن آگاهی داشته باشیم و هیچگاه بدون داشتن اطلاعات کافی و آگاهی کامل از این برنامه، وارد دنیای بیانتها و مجازی آن نشویم. برخی معایب اینستاگرام در پی میآید.
شبکهای اعتیادآور
امروزه اکثریت مردم به ویژه جوانان و نوجوانان، به شبکه اجتماعی اینستاگرام اعتیاد شدید پیدا کرده و روزانه بیشتر وقت خود را در این برنامه میگذارانند و با اشتراک گذاری اتفاقات روزمره خود با دیگران در این فضا فعالیت میکنند. عدهای هم ممکن است فعالیتی در اینستاگرام نداشته باشند، اما همیشه در حال دنبال کردن کاربران این برنامه هستند و به نوعی به آن اعتیاد پیدا کردهاند. فعالیت و وقت گذرانی بیش از حد از این فضا سبب دوری از اجتماع و کمشدن روابط واقعی خانوادگی و دوستانه میشود که در طولانی مدت زیانبار بوده و آثار مخربی را به همراه دارد.
احتمال افسردگی و مقایسه خود با دیگران
اینستاگرام امروزه به فضایی جهت اشتراک گذاری مطالب و فیلمها و عکسهای بیهوده تبدیل شده است که از سوی اشخاصی انتشار مییابد و به دنبال خودنمایی و جلب توجه دیگران از این طریق میباشند. آنان از اتفاقات خوب و لحظات لاکچری زندگی خود عکس و فیلم منتشر میکنند و خود را مهم و ثروتمند نشان میدهند، در حالی که شاید واقعیت زندگی آنها به گونهای که نشان میدهند نباشد و فقط به دنبال فریب افکار مخاطبین خود باشند. عدهای نیز با تماشای زندگی تجملاتی و لاکچری آنها، به مرور زمان دچار افسردگی و تضعیف روحیه میشوند و به نوعی به مقایسه زندگی خود با آنها میپردازند و در مدت زمانی کوتاه به خود کمبینی و نداشتن اعتماد به نفس دچار میگردند و در مقابل نیز سبب ایجاد اعتماد به نفس کاذب در اشخاص به اصطلاح شاخ مجازی و کسب درآمدهای میلیونی و بعضاً میلیاردی آنها از طریق جذب فالوور میشوند.
امکان ساخت اکانتهای تقلبی
برخی افراد با ساختن اکانتهای جعلی و غیرواقعی اقدام به کلاهبرداری، مزاحمت و ایجاد مشکلات برای کاربران دیگر مینمایند. در برخی موارد نیز با ساخت اکانت جعلی به نام اشخاص معروف و مورد علاقه مردم با جذب دنبالکننده، دست به تخریب زندگی خصوصی این اشخاص معروف و بازی با آبروی آنها میزنند.
سایبر بولینگ یا آزاررسانی
این روزها کودکان و نوجوانان به دلیل عدم آموزشهای لازم قربانی خشونت در شبکههای اجتماعی نظیر اینستاگرام میشوند. به طور مثال سایبر بولینگ باعث مشکلاتی همچون از بین رفتن اعتماد به نفس در آنها میشود و شاید نوجوانان و جوانان دیگر هیجان کافی برای تجربههای سالم را نداشته باشند و بعد از مدتی به پوچی برسند.
سواد استفاده از اینستاگرام را بیاموزیم
ورود به دنیای مجازی و به ویژه دنیای اینستاگرام نیاز به آگاهی و دانش لازم در این زمینه دارد و باید پیش از ورود به این فضا شیوه صحیح استفاده و فعالیت در آن آموزش داده شود. هر برنامهای به طور کلی از مزایا و معایبی برخوردار است، اما این ما هستیم که تصمیم میگیریم چگونه و با چه هدفی از آنها استفاده کنیم. بیشترین کاربران اینستاگرام را جوانان و نوجوانان تشکیل میدهند، پس باید مراقب باشیم و با آموزشهای لازم در این زمینه و بالا بردن اطلاعات برای استفاده از این برنامه و کاربردهای آن محافظت از سلامت روانی آنها را تضمین کنیم. باید سواد استفاده از اینستاگرام را بیاموزیم.
سیدامیرحسین حسینی/ پژوهشگر سواد رسانهای