علی ابراهیمی
فروش غیرمتعارف (جایزه جنسی، تخفیف و استمهال) روشی مرسوم است که در آن تولیدکنندگان برای جذب مشتری اقدام به دادن تخفیف‌های ویژه و فروش مدت‌دار می‌کنند
شفاآنلاین>سلامت>فعالان صنعت دارو معتقدند ادامه روند اعطای تخفیف‌های ویژه از سوی برخی تولیدکنندگان به مراکز عرضه دورنمایی جز ورشکستگی این صنعت نخواهد داشت و باید چاره برای آن اندیشیده شود.
به گزارش شفاآنلاین:به گفته آنها نمی‌توان از یک‌سو با سازمان غذا و دارو برای قیمت‌گذاری صحیح مذاکره کرد و از طرف دیگر دانشگاهها برای تخفیف با شرکتها پیش‌شرط تعیین کنند. به باور این گروه ادامه روش فعلی در اعطای جایزه و تخفیف از سوی برخی شرکتها باید متوقف شود وگرنه ورشکستگی در انتظار آنها خواهد بود.
فروش غیرمتعارف (جایزه جنسی، تخفیف و استمهال) روشی مرسوم است که در آن تولیدکنندگان برای جذب مشتری اقدام به دادن تخفیف‌های ویژه و فروش مدت‌دار می‌کنند و هدفشان به دست آوردن بازار و خارج کردن رقبا از دور رقابت است. اما این اتفاق زمانی نگران‌کننده می‌شود که بازی به‌اصطلاح برد-برد در زمین کالای استراتژیکی چون دارو باشد و شرکت‌های بزرگ با این ترفند تبلیغاتی سعی در خارج کردن رقبای کوچک از چرخه بازار کنند؛ اقدامی که ماحصل آن چیزی جز انحصار، کاهش کیفیت و خروج بنگاه‌های کوچک از چرخه تولید نخواهد بود.
البته برخی هم معتقدند گاهی شرکتها به دلیل مشکلات مالی، تولید بیش‌ازحد یا نزدیک شدن تاریخ انقضا داروها، از روی ناچاری اقدام به دادن تخفیف می‌کنند، اما هرچه باشد باید در این مورد تصمیم جدی گرفته و اجرایی شود. به گفته این گروه راهکارهایی همچون محدود کردن تولیدکننده، صادر نکردن پروانه جدید و ... نمی‌تواند موثر باشد چون کشور همیشه در دوره تحریم و کمبود ارز و دارو نخواهد ماند و باید راهکاری ارائه شود که دائمی و موثر باشد و در دوره‌های بعدی هم اجرایی باشد و کسی نتواند با شکایت از سازمان یا قانون جدید، آن را تغییر دهد. برخی نیز معتقدند بهترین روش کاهش و کنترل تخفیف و جایزه فراهم شدن امکان صادرات است تا با فروش تولید مازاد، حاشیه سود شرکتها حفظ شود و وزارتخانه‌های بهداشت و صمت باید کمک کنند تا این فرآیند به‌درستی و با سرعت انجام شود.
تحدید به تعدیل قیمت
سازمان غذا و داروی کشور هم به‌عنوان متولی اصلی تنظیم بازار دارو بارها بر اصلاح رویه‌های موجود تاکید کرده و شرکت‌های تولیدکننده دارو را تحدید به جریمه و تعدیل قیمت محصول کرده است.
برای نمونه چندی پیش کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو در واکنش به نامه مدیرکل داروی این سازمان به شرکت‌های تولیدکننده دارو در خصوص فروش محصولات خود با تخفیف و جایزه، گفته بود: «با توجه به اینکه برخی شرکت‌های تولیدکننده دارو اقدام به ارائه تخفیف‌های ویژه و جوایز به داروخانه‌ها می‌کنند این اقدام موجب کاهش کیفیت محصولات دارویی و سلب اعتماد جامعه پزشکی خواهد شد.»
به گفته او، چنانچه شرکتها نخواهند شیوه فروش محصولات خود را متوقف کنند، سازمان غذا و دارو وارد عمل خواهد شد و نسبت به بازنگری و کاهش قیمت محصولات اقدام خواهد کرد. جهانپور تاکید دارد: «دادن هرگونه تخفیف و جایزه برای فروش دارو خلاف نظام اخلاق دارویی است و سازمان غذا و دارو در موارد مشابه اصل را بر بالا بودن قیمت داروی مورد نظر گذاشته و آن را تعدیل خواهد کرد.»
آبروی صنعت را برده‌اند
احمد شیبانی، رئیس پیشین هیئت‌مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران که از منتقدان این نوع فروش است، می‌گوید: «تخفیف‌ها و جوایزی که بعضا با یکی بخر شش تا ببر همراه است آبروی صنعت داروسازی را برده است.»
وی می‌افزاید: «بر اساس آمارهای ارائه شده در سال 95 بیش از هزار میلیارد تومان تخفیف داده شده و این تخفیف‌های غیرمعمول حتی پروتکل‌های درمانی را هم به‌هم‌ریخته است.»
آسیب جدی به صنعت و کمبود دارو در کشور
محمد عبده‌زاده، رئیس فعلی هیئت‌مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران هم که سابقه مدیریت داروی کشور را کارنامه خود دارد، با برشمردن انواع روش‌های تخفیف و جایزه و سوابق این رویداد تاکید می‌کند: «در حال حاضر این مسئله با توجه به حساسیت تامین دارو تبعات زیادی خواهد داشت و نتیجه این روند آسیب جدی به صنعت شده و موجب کمبود دارو در کشور خواهد بود.»
وی با بیان اینکه باید درباره این نوع تبلیغات و فروش تصمیم جدی و اجرایی گرفته شود، می‌افزاید: «متاسفانه دانشگاهها عادت کرده‌اند که از شرکتها جایزه و تخفیف بگیرند، اما اگر این روش ادامه پیدا کند به ورشکستگی صنعت منجر خواهد شد.»
عبده‌زاده می‌کند: «نمی‌توان از یک‌سو با سازمان غذا و دارو بر روی قیمت‌گذاری صحیح مذاکره کرد و از طرف دیگر دانشگاهها برای تخفیف با شرکتها پیش‌شرط تعیین کنند.» به گفته این مدیر دارویی اگر روش فعلی ادامه پیدا کند و شرکتها همچنان جایزه و تخفیف دهند همگی ورشکست خواهند شد.
رئیس هیئت‌مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران در بیان راه‌حل برون‌رفت از این مشکل می‌گوید: «راه چاره این است که همه شرکتها با همفکری و همراهی یکدیگر تصمیم جدی بگیرند و آن را اجرایی کنند و تخفیفی ندهند. البته سندیکای داروسازان بررسی را از گروه داروهای تحت کنترل به دلیل کم بودن تعداد آنها آغاز کرده و برای گروه‌های دارویی دیگر هم در حال برنامه‌ریزی است.»
جوایز، مانع قیمت‌گذاری و صادرات
مهدی پیرصالحی، رئیس سابق سازمان غذا و دارو و عضو هیئت‌مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران هم با بیان اینکه مسئله جوایز در قیمت‌گذاری و حتی صادرات مشکل‌ساز است، می‌گوید: «متاسفانه برخی شرکتها زمانی که برای داروهای خود قیمت می‌خواهند، جایزه هم می‌دهند و این نوعی استراتژی اشتباه است.» وی معتقد است: «صنعت داروسازی با جوایزی که می‌دهد مانع صادرات خود می‌شود زیرا داروخانه‌ها دارو را ارزان‌تر به افغانستان و عراق می‌فروشند.» پیرصالحی با اشاره به اینکه صنعت دارویی علیرغم درگیری با مشکلات ارزی و تحریم در دوره کرونا خوب درخشید و توانست داروهای مورد نیاز کشور را به‌موقع تهیه و از واردات جلوگیری کند، می‌افزاید: «دادن تخفیف و جایزه با توجه به شرایط تامین و تدارک ماده اولیه و قیمت‌های تمام شده توجیهی ندارد. ضمن اینکه با اقداماتی ازاین‌دست این تفکر ایجاد خواهد شد که مازاد تولید در کشور وجود دارد و همین امر سبب کاهش احتمال تغییر قیمت‌ها خواهد بود. از سوی دیگر ما همچنان با مشکل ارز تامین مواد اولیه مواجه هستم و ارز مورد نیاز دارو باید در اولویت قرار گرفته و خارج از کنترل‌های سخت‌گیرانه به صنعت داده شود تا ذخیره دارویی کشور از میزان مورد نیاز کمتر نشود.»
کمبود نقدینگی عامل اصلی است
مهدی سلیمانجاهی، دبیر سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران نیز درباره فروش غیرمتعارف دارو از سوی شرکت‌های داروسازی، می‌گوید: «متاسفانه این اتفاق می‌افتد و شرکت‌های داروسازی به دلیل کمبود نقدینگی اقدام به اینگونه فروش می‌کنند.»
وی می‌افزاید: «شرکت‌های تولیدکننده ماده اولیه برای اینکه ماده اولیه تحویل شرکت‌های تولیدکننده، درخواست پول پیش و نقد از این شرکتها می‌کنند و ازآنجاکه مطالبات شرکت‌های تولیدکننده نهایی دارو با تاخیرهای 6 ماه تا یک‌ساله از سوی بیمه‌ها پرداخت می‌شود. در این حالت شرکتها برای تامین نقدینگی خود اقدام به اینگونه خودزنی‌ها می‌کنند.»
سلیمانجاهی با تاکید بر اینکه این اقدام در بسیاری از موارد علیرغم میل باطنی شرکتها است، ادامه می‌دهد: «شرکت‌های داروسازی برای اینکه بتوانند مواد اولیه مورد نیاز تولید را تامین کنند دست به چنین اقداماتی می‌زنند؛ زیرا امروز عرضه‌کنندگان تنها فروش نقدی دارند و قیمت‌های خود را نیز چندین برابر کرده‌اند. از سوی دیگر قیمت دارو نیز تفاوت چندانی نکرده است، لذا شرکتها برای حل این مشکل اقدام به دادن جوایزی برای شرکت‌های پخش و داروخانه‌ها می‌کنند.»
وی در پاسخ این سوال که داروهای عرضه‌شده خارج از چارچوب چگونه و به چه کسانی داده می‌شود، می‌گوید: «شرکت‌های تولیدکننده، دارو را به شرکت‌های پخش می‌دهند و این پخش نیز آنها را به داروخانه‌ها تحویل می‌دهند، اما متاسفانه اتفاقی که دراین‌بین می‌افتد این است که منافع حاصل از فروش این داروها به جیب مردم نمی‌رود و شرکت‌های پخش و داروخانه‌ها هستند که از این روند منتفع می‌شوند.»
نظارت بر توزیع، روشی برای کنترل تسهیلات و جوایز
پویا فرهت، مدیرعامل یک شرکت دارویی هم در این خصوص معتقد است: «باید تسهیلات و جوایز به‌طور کامل برداشته شود تا شرایط برای تمامی شرکتها مساوی باشد.»
وی می‌گوید: «متاسفانه بسیاری از صاحبان داروخانه‌ها مسئولان شرکت‌های کوچک پخش را به داروخانه خود راه نمی‌دهند زیرا می‌دانند شرایط یکسان است و فرقی نمی‌کند که از کدام شرکت پخش خرید کرده و با چند پخش کار و داروی مورد نیاز خود را تامین کنند؛ به همین دلیل در این بخش دو اتفاق می‌افتد یکی ورشکستگی بسیاری از پخش‌های خصوصی و دیگری ورشکستی تعدادی از کارخانه‌های کوچک داروسازی.»
مدیرعامل شرکت دارویی تی‌پی‌کو با بیان اینکه تنها راه باقی‌مانده برای مبارزه با این نوع بازاریابی سهمیه‌بندی داروست، می‌افزاید: «اگر قرار بر اجرای این روش باشد امروز زمان خوبی است چون تعداد اقلامی که جایزه داده می‌شود محدود و بین 30 تا 50 قلم است.»
حذف دستوری تخفیف‌ها امکان‌پذیر نیست
به اعتقاد علیرضا دبیرسیاقی، مدیرعامل شرکت داروسازی تولیددارو اعطای تخفیف از سوی تولیدکنندگان متاثر از شرایط بازار است و در برخی موارد برای اجتناب از تحمیل هزینه‌های بیشتر صورت میگیرد. وی می‌گوید: «ظرفیت تولید صنعت دارو بسیار بیشتر از میزان مصرف داخلی است و تولیدکنندگان برای تحقق اهداف تعیین‌شده از طرف سهام‌داران و بازگشت سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده مجبور به رقابت برای به دست آوردن بازار هستند. ازاین‌رو حذف دستوری تخفیف‌ها و اعطای تسهیلات در بلندمدت امکان‌پذیر نیست و چه‌بسا بحرانی در صنعت دارویی به دنبال داشته باشد.»
دبیرسیاقی تاکید می‌کند: «طرح موارد فوق به معنی تایید اعطای تخفیف‌های افسارگسیخته از سوی برخی شرکتها نیست و باید با این روش تخفیف دهی به‌شدت برخورد شود.»
مدیرعامل تولیددارو با اشاره مجدد به اینکه ظرفیت تولیدی کشور در صنعت دارو بسیار فراتر از میزان مصرف داخلی است و تسهیل صادرات فرآورده‌های دارویی و حتی پرداخت یارانه به صادرات می‌تواند کمک شایانی برای صنعت باشد، می‌افزاید:«متاسفانه در حال حاضر با تغییر مداوم قوانین و مقررات صادراتی و گمرکی و همچنین سیاست‌های ارزی کشور امکان برنامه‌ریزی برای صادرات از شرکتها سلب شده و دارو سهم کوچکی از صادرات کشور را به خود اختصاص داده است.»
دبیرسیاقی شرط اصلی صادرات را صدور مجوز از طرف سازمان غذا و دارو عنوان کرده و توضیح می‌دهد: «صادرات و اخذ مجوز در سازمان به دو عامل وابسته است، ابتدا اینکه محصول صادراتی نباید با ارز ۴۲۰۰ تومانی تولید شود و تولیدکننده باید ورود موقت با ارز آزاد داشته باشد تا بتواند محصول خود را تولید و صادر نماید و این مسیر عملا امکان‌پذیر نخواهد بود چون نقدینگی موردنیاز آن در سطح توان شرکتها نیست.»
وی دومین عامل موثر بر صادرات را سامانه رولینگ میداند و می‌گوید:«سازمان این سامانه را برای صدور مجوز طراحی کرده است و شرکتها باید ۳ تا ۴ ماه موجودی محصول داشته باشند و کمبودی در کشور وجود نداشته باشد، ولی معمولا محصولاتی صادر می‌شوند که نیاز داخلی آن‌هم زیاد است و ما نمی‌توانیم بیش از ۳ ماه موجودی بازار را تامین کنیم. ضمن اینکه تولیدات شرکتها بر اساس بودجه به‌صورت ماهانه تامین می‌شود و این روند باعث صادر نشدن مجوز و قطع زنجیره صادرات شده است. ازاین‌رو حجم صادرات امسال و مجوزهایی که صادرشده بسیار پایین است و در حال حاضر تقریبا مجوزی صادر نمی‌شود»
دبیرسیاقی چالش‌های کنونی صنعت دارو را متاثر از عوامل مختلف و مرتبط با حوزه‌های گوناگونی دانسته و عنوان می‌کند: «شرکتها از نظر اقتصادی و تخصیص ارز سال خوبی ندارند چون میزان کل ارز تخصیصی به دارو و تجهیزات بسیار پایین‌تر از عدد تعیین‌شده در بودجه سال ۱۳۹۹ بود. در حال حاضر تخصیص ارز بسیار محدود شده و ادامه این روند در آینده نزدیک چالش بزرگی برای صنعت به همراه خواهد داشت و باعث کمبودهای دارویی خواهد شد.»
این مدیر صنعت داروسازی میزان تولید را علیرغم مشکلات موجود قابل‌قبول ارزیابی کرد و می‌افزاید: «در نیمه اول سال جاری حجم تولید بسیار خوب و حتی در بعضی داروها بیش‌ازحد نیاز کشور بوده است و به همین دلیل غیر از بعضی موارد محدود یا برخی داروهای خیلی خاص، در بازار دارویی کشور کمبودی در شش‌ماهه اول سال پیش نیامد. البته در گروهی از داروها مانند شربت‌ها در کنار افزایش حجم تولید، کاهش تقاضا نیز داشته‌ایم که این تغییر عمدتا متاثر از شیوع ویروس کروناست.»
وی میزان مصرف برخی داروها را متاثر از بحران کرونا دانسته و می‌گوید: «ازآنجاکه بسیاری از فضاهای عمومی، مدارس و حتی مطب‌ها تعطیل شده‌اند حجم مصرف بعضی فراورد‌ه‌های دارویی کم شده و به همین دلیل موجودی آنها در پخش‌ها و داروخانه‌ها افزایش پیدا کرده است.»
مدیرعامل شرکت داروسازی تولیددارو در پایان قیمت‌گذاری را یکی از پارامترهای مهم و تاثیرگذار در فروش عنوان کرده و می‌افزاید:«در حال حاضر قیمت تمام‌شده محصولات بسیار بالاست و قیمتی که برای فروش آنها در نظر گرفته شده با افزایش نهاده‌های تولید متناسب نیست. از طرف دیگر همه داروها قیمت جدید نگرفته‌اند و در برخی از محصولات قیمت‌های جدید هم متناسب با افزایش قیمت تمام‌شده نیست.»
سپید
نظرشما
آخرین اخبار