چند روز پیش عضو شورای شهر تهران در پی انتقاد از استمرار آلودگی هوای تهران گفته بود: «طی روزهای گذشته با موج سنگین آلودگی هوا روبهرو بودیم و براساس قانون هوای پاک، سازمان محیطزیست مسوولیت اصلی جلوگیری از آلوگی را بر عهده دارد اما متاسفانه شرایط کنونی موید آن است که این سازمان درصدد توجیه آلودگی هوا برآمده است. از سازمان محیطزیست که هیچ وقت پاسخگو نیست و به تذکرات نمایندههای مردم در تهران پاسخ نداده این توقع وجود دارد که به انتظار مردم پایان دهد و انتظار از خودشان را رقم بزند. در حالی که هر سال تمرکز بر سهم ۸۰ درصدی منابع آلاینده متحرک و خودروها در بروز آلودگی هوا، ضرورت چارهاندیشی برای غلبه بر این موضوع بود، شیوع ویروس کرونا و اعمال محدودیتهای جدی، زمینه کاهش قابل توجه تردد و عبور و مرور را فراهم آورد اما مشاهده میشود که کماکان با شرایط نامطلوب آب و هوایی از نظر ذرات معلق در هوا و بروز خطرات جدی برای شهروندان مواجه هستیم.»
نژادبهرام تاکید کرد: «این در حالی است که معاون محترم رییسجمهور و رییس سازمان محیطزیست کشور میگویند چون ظرفیت پالایشگاهها از مازوت پر شده و به واسطه تحریمهای بینالمللی کسی خریدارشان نیست، مجبور هستیم تن بدهیم این مازوتها را در شهرها بسوزانند. در چنین شرایطی این پرسش مطرح میشود که با چه تدبیری به جای ساخت و ایجاد انبارهای جدید برای نگهداری مازوت، از ریههای شهروندان به عنوان انبار مازوت استفاده میشود؟! اینجانب به عنوان نماینده مردم پایتخت از وزیر نیرو و رییس سازمان محیطزیست تقاضا میکنم با توجه به اهمیت فوقالعاده بالای امر صیانت و حفاظت حداکثری از سلامت مردم، هر چه سریعتر نسبت به این موضوع چارهاندیشی عاجل و نسبت به رفع مساله اقدام کنند. اما طبق روال همیشه محیطزیست مسوولیت این امر را بر عهده نگرفته است.»
همچنین دیروز بالاخره پس از کش و قوسهای فراوان محمد رستگاری معاون نظارت و پایش اداره حفاظت محیطزیست استان تهران در واکنش به این انتقادات اعلام کرد: «تاکنون هیچیک از واحدهای صنعتی و نیروگاههایی که روی آلودگی شهر تهران تاثیر میگذارند، سوخت مازوت مصرف نکردهاند.»
در صورتی که یکی از کانونهای بزرگ انتشار آلاینده در شهر تهران نیروگاهها هستند که طبق آخرین سیاهه انتشار آلایندگی شهر تهران در بین منابع ثابت آلاینده سهم ۱/۱۲ درصدی در انتشار ذرات معلق که از مهمترین و اصلیترین آلایندههای هوا در فصول سرد سال است، دارند. نیروگاهها در برخی مواقع از فصل سرد سال که همزمان با افزایش مصرف گاز خانگی و افت فشار گاز است به سمت مصرف سوختهای سنگینتری مانند مازوت به جای گاز میروند و باعث تشدید آلودگی هوای تهران میشوند. از این رو ممنوعیت مصرف سوخت مازوت یکی از راهکارهای کاهش و کنترل آلودگی هواست که طی سالهای اخیر نیز مورد توجه قرار گرفته است.
استفاده از مازوت ممنوع نشده
در همین راستا مسعود تجریشی معاون محیطزیست انسانی سازمان حفاظت محیطزیست مهرماه سال جاری از رایزنی با ستاد ملی مقابله با کرونا برای ممنوع شدن استفاده از مازوت در تعدادی از نیروگاههای نزدیک مناطق مسکونی خبر داد. در ادامه این موضوع به نیروگاهها ابلاغ شد ولی هنوز خبری از این ممنوعیت نیست.
از عواملی که گفته میشود منجر به مصرف سوخت مازوت در نیروگاهها میشود افزایش مصرف گاز خانگی در فصول سرد سال است که باعث میشود گاز کافی به نیروگاهها اختصاص نیابد. در واقع افزایش مصرف برق خانگی بهدلیل تاریک شدن زودتر هوا و استفاده از وسایل گرمایشی در خانهها باعث افزایش فشار به نیروگاهها و در نتیجه نیاز بیشتر به مصرف سوخت میشود.
مهر سال جاری نیز محمد رستگاری معاون نظارت و پایش اداره محیطزیست استان تهران اعلام کرده بود از ابتدای سال تا آن زمان هیچیک از نیروگاههای بزرگ استان تهران سوخت مازوت مصرف نکردهاند و مجموعه شرکت گاز استان تهران در آخرین کارگروه کاهش آلودگی هوا که مهرماه برگزار شد، اعلام کرد امسال اقدامات خوبی در زمینه تامین سوخت نیروگاهها انجام دادهاند تا با کمبود و افت فشار گاز در نیروگاهها در فصول سرد سال مواجه نشویم.
او معتقد بود مدیریت مصرف برق یکی از راههای کاهش فشار به نیروگاههاست و اگر شهروندان مصرف برق خود را کاهش دهند، نیاز نیروگاهها به مصرف سوخت نیز کاهش پیدا خواهد کرد بنابراین با مدیریت مصرف برق میتوان به کاهش انتشار آلایندههای ناشی از نیروگاهها و آلودگی هوای تهران کمک کرد. همچنین میانگین دما در منازل شهروندان تهرانی بسیار بالاست به این معنا که در فصل زمستان نیز از همان لباسهایی استفاده میشود که در فصل تابستان مورد استفاده قرار میگیرد. از این رو اگر بتوانیم مقداری در مصرف گاز نیز صرفهجویی کنیم، سوخت گاز نیروگاهها نیز راحتتر تامین میشود و نیروگاهها دیگر نیازی به مصرف سوختهای سنگین نخواهند داشت.
نیروگاهها عامل انتشار آلایندهها
مشهود مشهودی کارشناس ارشد مهندسی انرژی نیز ضمن بیان اینکه نیروگاهها یکی از منابع اصلی انتشار آلایندهها هستند، گفته بود میزان تولید انرژی به تناسب میزان تقاضا و مصرف آن متغیر است و از آنجا که بیشترین سهم مصرف انرژی در کشور به بخش خانگی (حدود ۳۳ تا ۳۷ درصد کل مصرف انرژی در کشور) اختصاص دارد، کاهش مصرف برق خانگی و مصرف بهینه انرژی توسط افراد جامعه میتواند کمک بهسزایی به کاهش مصرف سوخت و انتشار آلایندهها و در نتیجه کاهش آلودگی هوا و خسارت وارده به محیطزیست و سلامت افراد کند.
این اظهارات در حالی مطرح میشود که چند روز پیش محسن طرزطلب مدیرعامل شرکت تولید برق حرارتی گفته بود که وضعیت سوخترسانی به نیروگاهها در یک هفته اخیر مناسب نبوده و گاز کمتری نسبت به گذشته در اختیار آنها قرار گرفته است؛ به همین دلیل مجبور به استفاده بیشتر از سوخت مایع شدند و علت عمده عدم تخصیص گاز کافی به نیروگاهها را مصرف مشترکان خانگی و صنایع دیگر دانست. در عین حال محمدرضا جولایی مدیر دیسپاچینگ شرکت ملی گاز ایران تاکید کرده بود که هنوز مازوت در اطراف تهران و اصفهان و کلانشهرهای دیگر استفاده نمیشود و نمیتوان آلودگی هوا طی روزهای اخیر را به این مساله ارتباط داد.
تا اینجای کار بنا بود امسال شرکت گاز استان تهران سوخت مورد نیاز نیروگاهها را تامین کند تا آنها مجبور به مصرف سوخت مازوت نشوند و از طرفی دیگر گفته شد که صرفهجویی و اصلاح الگوی مصرف برق و گاز نیز میتواند کمک شایانی به جلوگیری از مصرف سوخت مازوت توسط نیروگاهها کند. اما آنچه منجر به انتقاد از عملکرد سازمان محیطزیست در زمینه نظارت بر عدم مصرف مازوت شده است، صحبتهای دی ماه سال گذشته عیسی کلانتری رییس سازمان حفاظت محیطزیست است که این روزها در شبکههای اجتماعی بار دیگر دست به دست میشود. او با اشاره به ممنوعیت مصرف مازوت توسط نیروگاهها و اینکه تحریمها باعث شده است که وزارت نفت نتواند مازوت تولیدی خود را صادر کند گفته بود که انبار پالایشگاهها پر از مازوت شدند بنابراین به ناچار نیروگاهها دوباره به مازوت سوزاندن روی آوردند و گرفتار هوای آلوده شدیم.
سیدآرش حسینیمیلانی رییس کمیته محیطزیست شورای اسلامی شهر تهران نیز در همان جلسه تاکید کرد: با توجه به احتمال استفاده از گازوییل آلوده یا مازوت به متولیان موضوع، اداره صنعت، معدن و تجارت استان تهران و شرکت پخش فرآوردههای نفتی تهران تذکر میدهم مراقبت و پایش لازم را جهت تحول سوخت پاک انجام دهند.
حال در حالی اعضای شورای شهر تهران نسبت به احتمال استفاده نیروگاهها از مازوت ابراز نگرانی میکنند که اداره کل محیطزیست استان تهران تاکید دارد که چنین اتفاقی در سال جاری در استان تهران نیفتاده است.
راهکارهای قطعی برای کاهش آلودگی هوا
با این اوصاف مدیر واحد پایش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران ضمن اشاره به اینکه طی پاییز امسال کیفیت هوا ۳۸ روز آلوده بود، اعلام کرد: ازجمله راهکارهای قطعی برای کاهش آلودگی هوا، کنترل آلودگی از منابع انتشار است.
محسن روشنی با تاکید بر اینکه کیفیت هوای تهران تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی دارد و لازم است که مسوولان و شهروندان همگام با هم همکاری و جدیت لازم را برای این مهم انجام دهند، تصریح کرد: ازجمله راهکارهای قطعی برای کاهش آلودگی هوا، کنترل آلودگی از منابع انتشار است. بههمین دلیل لازم است که از منابع متحرک و ثابت با شیوههای نوین و با آلایندگی کمتر استفاده شود.
مدیر واحد پایش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران تاکید کرد: گسترش حملونقل عمومی، استفاده کمتر از وسایل نقلیه شخصی، جدی گرفتن معاینه فنی و استفاده از وسایل حملونقل پاک از ارکانهای مهم کاهش میزان آلایندگی است.
روشنی در بخش دیگری از صحبتهای خود گفت: پاییز سال ۹۹ در شرایطی به پایان رسید که با توجه به شیوع ویروس کرونا تفاوتهای زیادی در الگوهای ترافیک و حملونقل شهروندان رخ داده بود. ازسویی دیگر در موضوع آلودگی هوا نیز با توجه به تغییر روش محاسبه شاخص کیفیت هوا از ابتدای سال و سختگیرانهتر شدن آن نسبت به سالهای گذشته، روند شرایط مختلف کیفی هوا تغییر کرد.
وی ادامه داد: در پاییز سال جاری طی همه روزها آلاینده شاخص، ذرات معلق کوچکتر از
۵/۲ میکرون بود که به دلیل فعالیت منابع ساکن و متحرک همزمان با سرد شدن هوا و عدم تهویه مناسب هوای شهر تولید و سبب میشد که انباشت آلایندهها در هوا رخ دهد و شاخص کیفیت هوا به بالاتر از حد مجاز برسد.
مدیر واحد پایش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با اشاره به اینکه بر اساس اطلاعات محاسبه شده طی پاییز امسال کیفیت هوا طی ۵۲ روز در شرایط قابل قبول و طی ۳۸ روز در شرایط ناسالم برای گروههای حساس قرار داشت، تاکیدکرد: البته در صورتیکه شاخص کیفیت هوا با روش سال قبل محاسبه میشد کیفیت هوا دو روز در شرایط پاک، ۵۳ روز قابل قبول و ۳۵ روز در شرایط ناسالم برای گروههای حساس قرار میگرفت.
به گفته وی با وجود روزهای نامطلوب و آلوده، در پاییز امسال هیچ روزی در شرایط ناسالم برای همه اقشار قرار نگرفت این در حالی است که طی پاییز سال گذشته کیفیت هوای تهران طی سه روز در شرایط ناسالم برای همه افراد بود.جهان صنعت