سوخت شدن زحمات کادر درمان در غیاب پروتکل‌های پیشگیرانه

به گزارش شفاآنلاین:قرار است از شنبه آینده، شدیدترین محدودیت‌های کرونایی را اعمال کنند تا شاید موج سرکش بیماری کرونا مهار شود. آمار مرگ‌های روزانه به دلیل ابتلا به کرونا، همچنان در حوالی عدد 450 است و طبق اظهارنظرهای رسمی نیز ایران در زمره پنج کشور اول جهان در زمینه مرگ و میرهای ناشی از کرونا است.

نمایندگان جامعه پزشکی تاکید دارند که یکی از عمده دلایل تشدید بحران کرونا در ایران، نادیده گرفتن پروتکل‌های پیشگیرانه است. در صورتی که پیشگیری از کرونا در اولویت نباشد و همه برنامه‌های مهار کرونا نیز حول محور پیشگیری تنظیم نشود، آن وقت زحمات کادر درمان هم بی‌نتیجه خواهد ماند. در آن صورت هرچقدر جامعه پزشکی تلاش کند که بیماران مبتلا به کرونا را درمان کند، باز هم نمی‌تواند پاسخگوی افزایش چشمگیر بیماران بستری باشد.

وقتی ورودی و خروجی بیماران بستری در بیمارستان‌ها تناسب نداشته باشد، در آن صورت افزایش کادر درمان و تامین تجهیزات پزشکی هم نخواهد توانست در برابر موج فزاینده بیماران بستری پاسخگو باشد. در این وضعیت، کادر درمان هم نتیجه تلاش‌هایش را نخواهد دید و مدام با افزایش آمار مرگ و میر بیماران مبتلا به کرونا مواجه خواهیم شد. این چرخه معیوب در نهایت به افزایش خستگی و فرسودگی کادر درمان منجر خواهد شد و موجب می‌شود که دیگر تاب و توانی برای ادامه خدمت باقی نماند.

محمدرضا ظفرقندی، رئیس کل سازمان نظام پزشکی کشور هم با اشاره به در اولویت نبودن مباحث پیشگیری، تاکید می‌کند: «در حال حاضر بیماران با نوع شدید بیماری به بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند و با کمبود تخت مواجه می‌شوند که این امر موجب بالا رفتن آمار ورودی بیمارستان‌ها خواهد شد. با شرایط فعلی تخت کافی برای بستری بیماران جدید وجود ندارد. حدود شش هزار و ۲۰۰ تخت ICU توسط بیماران مبتلا به کرونا اشغال شده است که حدود دو هزار و ۲۰۰ عدد از آن‌ها در ICU اینتوبه شده‌اند. این امر به این معناست که حدود ۹۰ درصد مبتلایان به مرگ نزدیک شده‌اند که همه این عوامل باعث ایجاد آسیب جدی برای افراد عادی و کادر درمان خواهد شد.»

او درباره علت بالا بودن آمار مرگ و میر بیماران مبتلا به کرونا در کشور هم توضیح می‌دهد: «در حال حاضر ما جزو پنج کشوری هستیم که به دلیل عدم اعمال به موقع روش‌های پیشگیرانه، آمار مرگ و میرمان از نظر کرونا نسبت به کشورهای دیگر بالاتر است. ۸۰ درصد اقدامات موثر در اپیدمی‌ها اعمال روش‌های پیشگیرانه است. بنابراین اگر اقدامات پیشگیرانه به خوبی انجام نشود و تجمعات برگزار شوند، حتما با اتفاق‌های ناگواری مواجه خواهیم شد. به طور مثال تصمیماتی که در حال حاضر برای تست pcr بیماران مبتلا به کرونا گرفته می‌شود بسیار خوب است، اما کمی دیر برای تحقق آن‌ها تصمیم‌گیری شده است. در حقیقت به دلیل عدم شناسایی زود هنگام بیماران آسیب می‌بینیم.»

ظفرقندی یادآور می‌شود: «در حال حاضر روزانه حدود ۱۰۰ هزار کیت تشخیص کرونا درکشور مورد نیاز است، اما براساس محاسبات اپیدمیولوژیکی ما تا به الان در روز تنها حدود ۲۵ هزار تست انجام داده‌ایم که این موضوع موجب شده است بیماران به اندازه کافی شناسایی نشوند. تحقیقات نشان داده است که ۲۰ درصد افرادی که تست pcr آن‌ها مثبت بوده است، در حال تردد در جامعه هستند، بدون این که خود را قرنطینه کنند. افرادی که متوجه ابتلای خود به کرونا شده باشند باید هرچه سریع‌تر با افرادی هم که در ارتباط بوده‌اند قرنطینه شوند. این موضوع درواقع بهترین راه برای کنترل و پیشگیری بیماری است. به طور مثال در برخی از شهر‌های کشورمان حدود ۲۹۳ تست گرفته شده است که حدود ۲۱۱ عدد از آن‌ها مثبت بوده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که به اندازه کافی تست‌ نداریم و به موقع از آنها استفاده نمی‌کنیم.»

رئیس کل سازمان نظام پزشکی کشور تصریح می‌کند: «در واقع باید ماکسیمم تست‌های مثبت کرونایی حدود ۵ الی ۱۰ درصد باشد، در حالی که در کشور ما این رقم حدود ۵۰ درصد را نشان می‌دهد و به هیچ عنوان قابل قبول نخواهد بود. مرحله اول برای پیشگیری انجام تست‌های به موقع با توجه به استاندارد‌ها ، شناسایی و قرنطینه زود هنگام افراد است. قطعا با این عمل بار ورودی بیمارستان‌ها کاهش پیدا می‌کند و تعداد فوتی‌ها کم خواهد شد. در حال حاضر تعداد بسیاری از افراد، شیوه نامه‌ها و دستورالعمل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند و برخی دیگر از انجام این وظیفه همگانی فرار می‌کنند. باید در نظر بگیریم که در صورت عدم رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی ابتدا به خودمان و سپس به دیگران صدمه وارد خواهیم کرد. البته مسئولان هم باید به موقع متخلفان راشناسایی کرده و با آنها برخورد کنند.»

او خاطرنشان می‌کند: «قطعا اگر موارد لازم اعم از دستگاه‌های اکسیژن‌ساز در بیمارستان‌ها تامین نشوند، حتما می‌توانند آسیب‌های فراوانی را به افراد و بیماران وارد کنند. همانطور که می‌دانید حدود ۳۰۰ شهید از کادر درمان جان خود را در این راه از دست داده‌اند که به ازای هر شهید ۴۰۰ فرد مبتلا مشاهده شده است. در حال حاضر با توجه به شرایط نامناسب کرونایی، کادر درمان کم کم فرسوده شده و از چرخه درمان خارج می‌شوند که این امر می‌تواند آسیب‌های جدی بر بیماران و افراد وارد کند.»

ظفرقندی تصریح می‌کند: «البته اقدامات ما با توجه به شاخص کیفیت در حوزه درمان بسیار موفقیت‌آمیز بوده است، اما با توجه به کمبود پرسنل، نبود توانایی کافی، بالا بودن حجم بیماران، آمار مرگ و میر و مبتلایان کشور ما به کرونا نسبت به کشورهای دیگر بیشتر بوده است. آن چیزی که ما از ستاد مبارزه با کرونا توقع داریم این است که به موقع نتایج را بررسی کرده و یک برنامه راهبردی تعیین کنند تا هر چه سریع‌تر شاهد از بین رفتن چرخه انتقال این ویروس منحوس باشیم.»

تبعات رعایت نشدن پیشگیری بر وضعیت کادر درمان

در شرایطی که پیشگیری بر درمان در اولویت قرار نگیرد، دور از انتظار نیست که با افزایش چندبرابری آمار مرگ و میر بیماران مبتلا به کرونا مواجه شویم. در آن صورت با حجم بی‌سابقه فشار کاری در مراکز درمان کرونا مواجه خواهیم شد که خارج از تاب و توان کادر درمان خواهد بود.

همایون انتظاری، متخصص اپیدمیولوژی  به تبعات رعایت نشدن پیشگیری بر وضعیت کادر درمان می‌پردازد و تاکید می‌کند: «ما اگر در نبرد با کرونا شکست بخوریم، دقیقا از نقطه ای شکست خواهیم خورد که روزگاری نقطه قوتمان بوده است. هم‌اکنون مهم‌ترین نقطه قوت کشور ما در نبرد با کرونا، نیروهای درمانی فداکار و جان برکفی هستند که عاشقانه برای خدمت به میدان آمده‌اند. در صورتی که همچنان درمان بر پیشگیری در اولویت باشد، آنگاه ما این نقطه قوت را روز به روز ضعیف‌تر می‌کنیم، تا جایی که دیگر اثری از آن باقی نماند. این نقطه دقیقا همان جایی است که ما به طور کامل از کرونا شکست خواهیم خورد، زیرا با دست خودمان، اثربخشی مراکز درمان کرونا را تضعیف کرده‌ایم.»

او با اشاره به کمبود تخت‌های بستری برای درمان بیماران مبتلا به کرونا، یادآور می‌شود: «در بسیاری از مراکز درمان کرونا با شرایطی روبرو هستیم که گاهی 10 بیمار مبتلا به کرونا به یک پرستار سپرده می‌شود. این پرستار قادر به معجزه نیست و در بهترین حالت می‌تواند خدمات استاندارد را به چند بیمار ارائه دهد. وقتی گفته می‌شود که تعداد تخت‌های بستری به اندازه نیاز بیماران مبتلا به کرونا وجود ندارد، این شرایط به صراحت به این معنی است که کادر درمان در بالاترین میزان فشار کاری خود در حال ارائه خدمت است. در هیچ کجای جهان این شرایط نمی‌تواند در بلندمدت ادامه داشته باشد. کادر درمان، ربات نیست که یک سری وظایف از پیش تعیین شده را بدون کم و کاست اجرا کند. او هم انسانی است با دامنه محدودی از توانایی که حتی به دلیل ابتلا به کرونا ممکن است کلا توانایی ارائه خدمت را از دست بدهد.»

انتظاری با اشاره به پیشنهادهایی مبنی بر ساخت نقاهتگاه و بیمارستان صحرایی برای جبران کمبود تخت بستری، تاکید می‌کند: «سوال جدی ما از مسئولان این است که حتی اگر تعداد نقاهتگاه‌ها را چندین برابر کردید و در هر شهری هم بیمارستان صحرایی تاسیس کردید، چه نیروهایی قرار است در این مراکز به ارائه خدمت بپردازند؟ وقتی همین الان در مراکز درمان کرونا با کمبود شدید کادر درمان مواجه هستیم، کدام گروه از نیروهای انسانی قرار است در نقاهتگاه‌ها و بیمارستان‌های صحرایی خدمت کنند؟ باید کمبود شدید کادر درمان در معادلات نبرد با کرونا محاسبه شود. به همین دلیل است که تاکید داریم فقط اولویت قرار گرفتن پیشگیری می‌تواند هم آمار مبتلایان و مرگ و میرها را کاهش دهد و هم سلامت کادر درمان را حفظ کند.»

دست خالی کادر درمان در نبرد با هیولای کرونا

در مقایسه با کشورهای توسعه یافته، می‌توان گفت کادر درمان در ایران با کمترین امکانات و پایین‌ترین سطح دستمزدها در حال ارائه خدمت در مراکز درمان کرونا است.

علیرضا زالی، فرمانده عملیات مقابله با کرونا در کلان‌شهر تهران هم با اشاره به خطر فرسودگی کادر درمان، هشدار می‌دهد: «بار کاری قابل توجه و مضاعفی برای درمان بیماران مبتلابه کرونا بر دوش کادر بهداشت و درمان است که می‌تواند بر تاب‌آوری نیروی انسانی و ظرفیتهای درمانی تاثیرگذار باشد. بسیاری از بیماران مبتلا به کرونا با حال عمومی وخیم در بخش‌های ویژه تحت درمان هستند. تعداد مراجعان مبتلا و یا مشکوک به کرونا به بخش‌های سرپایی بهداشت نیز افزایش یافته ‌است. همه اینها فشار کاری زیادی به کادر درمان آورده است.»

او یادآور می‌شود: «جدی نگرفتن توصیه‌های بهداشتی، سبب افزایش بار زحمات کادر درمانی کشور شده است. متاسفانه همچنان برخی از مردم و مسئولان موضوع کرونا را ساده گرفته‌اند، این سهل‌انگاری بسیار هولناک است که می‌تواند سبب تلف شدن مردم و کادر درمان شود. عمده‌ گلایه کادر درمانی نیز به این موضوع برمی‌گردد که معتقد هستند برخی از مردم کروناویروس را شوخی گرفته‌اند. پرستاران و پزشکان نیز دچار فرسایش شدند، چراکه هر روز تعداد بیماران بیشتری به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند. اگر می‌خواهیم نیروهای پزشکی و پرستاری بتوانند کمی استراحت داشته باشند تا خدمات بهتری ارائه دهند، باید بیماردهی به بیمارستان را کم کنیم و جز در موارد ضروری از تردد در سطح شهر خودداری کنیم.»

با توجه به اینکه حداقل تا یک سال دیگر قرار است زندگی اجباری با کرونا داشته باشیم، تمرکز بر پیشگیری می‌تواند زحمات کادر درمان را هدر ندهد و چرخه تولید بیماری را کندتر کند.سپید