خبر گاه و بیگاه استعفای وزیربهداشت در شش ماه اخیر هرچند خیلی زود با تکذیب از سوی او روبهرو میشد، اما نشان از آن داشت که در بدنه دولت و در راه مقابلهباکرونا وزیر بهداشت و درمان در اقلیت است. گلایههای پیشین او هم حکایت از این داشت که کسی به هشدارهای او در هیات دولت توجهی ندارد. البته او بارها در ستاد ملی مقابلهباکرونا تهدید به بازگویی «ناگفتههایی» کردهبود که «فراتر از ظرفیت و کشش بعضی اندیشههاست.» هرچند در همه گفتههای پیشین او از نقش و تاثیر تحریمهای ظالمانه و جبر اقتصادی هم حرف به میان آمدهبود اما اشاره سعید نمکی در گلایههای پیشیناش بیشتر معطوف به این بود که بسیاری از تصمیمات خروجی از ستاد ملی مقابلهباکرونا همسو با نظرات وزارت بهداشت نیست هرچند برای اجرای این تصمیمات هم چارهای جز آن نبودهاست. بهعنوانمثال او به بازگشایی کسب و کارها یا ادامه فعالیت عادی شبکه حملونقل شهری اشاره کرده و گفتهبود که این تصمیم از «روی جهل نبوده» و به اجبار راضی به این تصمیم شدهاست. مرحله بعدی گلایهها از سمت دولت به سوی برخی نهادها و وزارتخانهها چرخید. سعید نمکی خردادماه اعلام کرد: «برخی مسؤولان هم تصور کردهاند که کرونا تمام شده و همواره به من فشار میآورند که اینجا و آنجا را باز کنیم. آقایی از فلان ستاد یا فلان وزارتخانه باورشان شده که همه چیز عادی است، همه جا را راه بیندازیم. اینطور نیست، کرونا نهتنها تمام نشده، بلکه هر لحظه ممکن است دچار پیک خطرناک شویم.»
یکمیلیارد یورو چه شد؟
یکی از پرتکرارترین خواسته وزیربهداشت و درمان در طول هفت ماه گذشته مربوط به بودجهای است که با موافقت رهبر معظم انقلاب قرار بود از صندوق توسعه ملی به شبکهبهداشت و درمان اضافه و در راه مقابلهباکرونا هزینه شود. اتفاقی که پست اخیر وزیربهداشت نشان میدهد هنوز این اتفاق نیفتاده و این مبلغ انگار در جای دیگری هزینه شدهاست.
رئیسجمهور ۱۸ فروردین ۹۹ با قدردانی از موافقت رهبر معظم انقلاب با درخواست برداشت مبلغ یک میلیارد یورو از منابع صندوق توسعه ملی برای مقابله و مدیریت عوارض ناشی از شیوع ویروس کرونا در کشور، دستورات لازم را برای تامین نیازهای ضروری در این عرصه صادر کرد. رئیس دفتر رئیسجمهور هم در نامهای به محمدباقر نوبخت، معاون رئیسجمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، پینوشت رئیسجمهور به نامه دفتر رهبر معظم انقلاب (مدظلهالعالی) را به وی ابلاغ کرد. اما روز سهشنبه سعید نمکی که در نشست هیات اندیشهورز سازمان بسیج جامعه پزشکی حضور داشت، اعلام کرد: از یک میلیارد یورویی که با دستور رهبر معظم انقلاب برای مقابله با کرونا در نظر گرفته شد، تا امروز ۲۷درصد آن را گرفته است. اشارههای او در این جلسه رسمی به این موضوع تنها به آماری از هزینهکرد کشورهای دیگر در راه مقابله با کرونا محدود شد اما او دیروز در پستی که در صفحه شخصیاش در اینستاگرام نوشته به پیوست همین موضوع، سوالی را هم طرح کردهاست؛ سوالی با این مضمون که این پول کجا هزینه شده که تنها 27درصد آن به وزارت بهداشت رسیدهاست؟
کملطفیهای داخلی و فشار خارجی
فارغ از موضوع یک میلیارد یوروی تخصیصی برای وزارت بهداشت و درمان، کلیدواژه پرتکرار دیگر در حرفهای وزیر معطوف است به بیمهریهای داخلی. او هرجا حرف از تحریمهای دارویی ظالمانه غرب و مشکلات اقتصادی تحمیل شدهبه مردم میزند در کنارش هم شکوه از کملطفیهای داخلی دارد. نمکی روز سهشنبه باز هم اشاره کرد که «بهدلیل تجربهای که در سالهای گذشته داشتهام، میدانم کشور در شرایط بسیار سختی است اما برخی کملطفیهای داخلی را موجب مظلومیت و محرومیت تیم فعال وزارت بهداشت میدانیم و همه مشکلات مربوط به خارج از کشور نیست، بلکه در درون کشور هم در مواردی تنها ماندیم و حمایت خوبی نشدیم.» اما پاسخ تلویحی سازمان برنامه و بودجه به بیمهریهای مکرر در عدمتخصیص بودجه، حضور رئیس امور سلامت و رفاه اجتماعی این سازمان در کمیسیون بهداشت و درمان مجلس بود. جایی که رضا عوضپور قرار بود گزارشی از نحوه تخصیص معوقات کارانه و فوقالعادههای ویژه کارکنان کادر درمان به بخش درمان کشور را ارائه دهد.
البته این حضور هم در این رابطه خروجی تازهای نداشت و رضا عوضپور در پی سوال نمایندههای مجلس از چرایی عدم تخصیص این بودجه به وزارت بهداشت گفت: « سازمان برنامه و بودجه کشور تاکنون ۴۴۰ میلیون یورو از طریق بانک مرکزی به حساب خزانهداری کل کشور (معادل ریالی حدود 7000 میلیارد تومان) واریز کردهاست.
سازمان برنامه همچنین نسبت به اختصاص آن به بخش بهداشت و درمان به میزان 5650 میلیارد تومان اقدام کرده و بقیه بهمنظور مقرری بیمه بیکاری در اختیار صندوق بیمه بیکاری قرار گرفتهاست.»
این بودجه کجا هزینه میشود؟
در حالی که کشورهای دیگر رقمهای بسیاری در راه مقابله با کرونا هزینه کردهاند، وزارت بهداشت ایران همچنان در تکاپوی بهدست آوردن همان هزینه وعده داده شده از هفت ماه پیش است. اما این مبالغ قرار است کجا هزینه شود؟ دیروز معاون درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کردهبود: برای تکمیل طرحهای حوزه بهداشت و درمان و تجهیزات کامل بیمارستانهای کشور صد هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز است. او گفته همزمان با شیوع بیماری کووید-۱۹ زیرساختهای بیمارستانها توسعهیافته و نزدیک به 2000دستگاه ونتیلاتور (کمکتنفسی) بین دانشگاههای علوم پزشکی توزیع شد تا مرکزهای درمانی تختهای آیسییو را افزایش دهند. آنطور که قاسم جانبابایی گفته، در حالی شمار تختهای بخش مراقبتهای ویژه در بیمارستانهای دولتی کشور پیش از شیوع کرونا 5600 تخت بوده که قرار است 3500 تخت دیگر تا پایان سال بهشمار آنها افزوده شود.
ترفند دولت برای وزارت بهداشت
سوال پرتکرار وزیربهداشت و درمان از سرنوشت هزینهای که قرار بودهاست به وزارت بهداشت اختصاص یابد از سوی دستگاههای مربوط از جمله
سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی با توضیحات غیررسمی و عموما شفاهی همراه شدهاست اما در میانه گفتههای مسؤولان میتوان متوجه شد که بخشی از این هزینه چگونه به وزارت بهداشت تعلق گرفتهاست. یکی از این گفتهها مربوط به حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس است. او از ترفندی میگوید که دولت در رابطه با وزارت بهداشت و درمان اجرا کردهاست. او میگوید:«دولت پس از تخصیص ۳۰درصد از اعتبارات کرونایی به وزارت بهداشت، بودجه عمومی این وزارتخانه را کاهش داده و به نوعی اعتبارات تخصیصی از صندوق توسعه ملی را جایگزین بودجه عمومی وزارت بهداشت کردهاست!» جالب اینکه حدود پنجماه پیش که مجوز برداشت یکمیلیارد یورویی از صندوق توسعه ملی صادر شد قیمت یورو در سامانه نیما حدود ۱۵ هزار تومان بود اما اکنون قیمت یورو در سامانه نیما به حدود ۲۵ هزار تومان رسیده که اگر تاکنون فقط ۳۰درصد یک میلیارد یورو به ریال تبدیل شدهباشد برای باقی آن یعنی احتمالا حدود ۷۰۰ هزار یوروی دیگر باید نزدیک به ۱۷ هزار میلیارد تومان دیگر به خزانه واریز شود و عمدتا در اختیار وزارت بهداشت قرار گیرد.
با معاون كل وزیر بهداشت و درمان، درباره دلایل تخصیص نیافتن بودجه
مصلحت نیست بگویم!
گلایه دیروز وزیر بهداشت را با ایرج حریرچی، معاون كل وزیر بهداشت و درمان نیز در میان میگذاریم و تلاش میكنیم برای ما توضیح بدهند كه چرا وزارت بهداشت هنوز نتوانسته بودجهای را كه به آنها وعده داده شده بود بهدست بیاورد اما معاون كل وزیر بهداشت و درمان ترجیح میدهد زیاد به این مساله نپردازد و تاكید میكند، آنها كه مانع این اعتبار شدهاند باید پاسخگو باشند.
دلیل اختصاص نیافتن بودجه به وزارت بهداشت چیست؟
دلیل را از ما میپرسید؟ از كسانی كه اختصاص ندادهاند باید این سوال را بپرسید.
برای به دست آوردن بودجه تلاشی نكردهاید؟
شما چه فكر میكنید؟
من میخواهم جواب این سوال را از شما بشنوم.
من نمیخواهم شما را بیجواب بگذارم اما این را باید از طرف مقابل بپرسید. ما بگوییم تلاش کردیم و بعد از آنها گله کنیم، چه فایده دارد؟ موثرترین صحبت را دكتر نمكی كردهاند.
چه بهانههایی برای تخصیص ندادن بودجه آوردهاند؟
به نظرتان بهتر نیست این سوال را از این دوستان بپرسید؟
حتما به شما جوابی دادهاند.
البته به ما جوابی دادهاند اما معذرت میخواهم، نمیتوانم به شما بگویم. از خود آنها بپرسید. درست نیست که دلایل آنها را به شما بگویم.
آیا مجلس مخالف تخصیص بودجه است؟
نه... این طور نیست.
آیا از درون دولت، مخالف تخصیص بودجه به شما هستند؟
به شما چه بگویم؟
یك بله یا خیر جواب من است.
بر اساس مصالحی نمیتوانم جواب بدهم.
اگر شما روشنگری كنید، شاید تخصیص بودجه به وزارتخانه هم صورت بگیرد.
اگر صلاح بود، دلایل را میگویم.
شما تاكنون چقدر برای كرونا هزینه كردهاید؟
با شروع كرونا، موضوع هزینهكردن در نظام سلامت، تغییر كرد. این بیماری بهتنهایی، بیماری پرهزینهای است. از یك طرف ارائهكننده خدمت، بیمارستانها و کادر درمان، باید وسایل محافظتی داشته باشند، تامین وسایل و تجهیزات پزشكی را هم درنظر بگیرند و همه را بخرند. از طرف دیگر، بهطور غیرمستقیم هزینههای مردم هم وجود دارد؛ هزینههایی که بهخاطر پیشگیری، به مردم تحمیل میشود. به همه اینها باید هزینه پیشگیری كه در روزهای سخت پاییز و زمستان وجود دارد هم اضافه كرد؛ یعنی بودجه برای هزینه بیماری و پیشگیری، همه با هم، هزینههای کروناست.
برای هر دو چقدر هزینه شده است؟
همان هزینهای كه وزیر گفتند، یكسوم بودجه صندوق توسعه ملی، هزینه پیشگیری و خدمات بیمارستانها بوده است.