شفاآنلاین>اجتماعی>شاید برای بسیاری علامت سوال باشد که علت تلاش برای جذب دانشجوی خارجی چیست و چرا باید به این امر توجه کرد. با نگاهی به «گردش مالی ۳۰۰ میلیارد دلاری جذب دانشجوی خارجی در دنیا» «جهانی شدن فرهنگ و فناوری»، «توجه به اقتصاد آموزش عالی در ایران و جهان»، «اهمیت نمایش جایگاه آموزش عالی کشور و پیشرفت‌های این حوزه با جذب دانشجوی خارجی» می‌توان به اهمیت بیش از پیش جذب دانشجوی خارجی پی برد.
به گزارش شفاآنلاین:بی شک جذب دانشجویان خارجی موجب مشارکت فعال در روند جهانی تولید علم و تسهیل انتقال فناوری و غنی شدن فرآیند آموزش می‌شود.
امروزه عواملی، چون ظهور آموزش عالی به مثابه یک کسب و کار و نقش کلیدی دانش آموختگان خارجی در توسعه فرهنگی و اجتماعی کشور‌های مبداء و تاثیر تحرک و جابه جایی دانشجویان در ارتقای سرمایه انسانی باعث توجه به مزیت‌های پنهان جذب دانشجویان خارجی شده است. در این راستا توجه به جذب دانشجوی خارجی در برنامه ششم توسعه مورد نظر قرار گرفت.
بر اساس یکی از بند‌های برنامه ششم توسعه مراکز آموزش عالی ایران باید در اولین سال برنامه معادل هشت دهم، در سال دوم یک، در سال سوم ۱/۲، در سال چهارم ۱/۴ و در سال پایانی معادل ۱/۸ درصد دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی کشور باشد.
در فاصله سال‌های ۱۳۸۴ الی ۱۳۹۴ روند جذب دانشجوی خارجی در کشور از مدل نقطه‌ای (محدود به چند دانشگاه قدیمی) به مدل خطی (گسترش یافته به تعداد بیشتری از دانشگاه‌های علاقه مند) تبدیل شده است. بعد از این تاریخ و با توجه به برنامه ششم توسعه توجه به جذب دانشجوی خارجی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت.
تعداد دانشجویان بین المللی در کشور
بهرام صلواتی مدیر رصد خانه مهاجرت ایران درباره میزان دانشجویان بین الملی در کشور گفت: تعداد دانشجویان بین المللی در ایران طی سال‌های تحصیلی ۹۱ - ۱۳۹۰ تا ۹۸ - ۱۳۹۷ با رشدی تقریبا ۴ و نیم برابری همراه بوده است و از ۴ هزار و ۵۱۲ نفر در سال تحصیلی ۹۱ - ۱۳۹۰ به ۲۱ هزار و ۶۰۱ نفر در سال تحصیلی ۹۸ - ۱۳۹۷ رسیده است. در سال تحصیلی ۹۸_۱۳۹۷ رشته‌های مرتبط با علوم انسانی، فنی مهندسی و علوم پزشکی به ترتیب با ۴۷، ۲۳ و ۱۶ درصد سه حوزه برتر دانشجویان بین المللی برای تحصیلی در ایران بوده است.
او در ادامه بیان کرد: دانشجویان بین المللی در ایران بیشتر مشغول به تحصیل در رشته‌های علوم انسانی هستند، اما باید توجه کرد که تقاضا برای ورود به رشته‌های پزشکی در ایران رو به افزایش است. عمده جمعیت دانشجویان بین المللی در ایران را دانشجویان مقطع کارشناسی تشکیل می‌دهند. در سال تحصیلی ۹۸_۱۳۹۷، مقطع تحصیلی لیسانس با ۶۴ درصد بیشترین تعداد دانشجویان بین المللی را به خود اختصاص داده است. دوره تحصیلی کارشناسی ارشد با ۱۸ درصد، دکترای عمومی با ۹ درصد، دکترای تخصصی با ۶ درصد و کاردانی با ۳ درصد در رتبه‌های بعدی بیشترین تعداد دانشجویان بین المللی قرار گرفته اند.
مدیر رصد خانه مهاجرت ایران ادامه داد: سه کشور افغانستان با ۶۴ درصد، عراق با ۱۶ درصد و لبنان با ۶ درصد در مجموع ۸۶ درصد از جمعیت دانشجویان بین المللی در ایران را تشکیل می‌دهند که بیانگر تمرکز ایران بر جذب دانشجویان خارجی از کشور‌های منطقه است. هم اکنون ۵۵ درصد دانشجویان بین المللی در ایران مرد و ۴۵ درصد زن هستند.
جمعیت دانشجویان بین المللی در جهان
صلواتی در ادامه درباره تعداد دانشجویان بین المللی در جهان نیز توضیح داد: بر اساس آمار رصد خانه مهاجرت ایران تعداد دانشجویان بین المللی از ۲ میلیون نفر در سال ۲۰۰۰ به ۵/۳ میلیون در سال ۲۰۱۹ رسیده است. پیش بینی می‌شود که در صورت تداوم رشد سالیانه ۵/۱درصد جمعت دانشجویان بین المللی تعداد تا سال ۲۰۳۰ دو برابر شود و به ۱۰/۲ میلیون نفر برسد.
او ادامه داد: جمعیت دانشجویان بین المللی در سال ۲۰۱۷ در مناطق مختلف جهان افزایش چشمگیری را نشان می‌دهد، اما بیشترین افزایش جمعیت دانشجویان بین المللی مربوط به منطقه جنوب و غرب آسیا به میزان ۱۰۲ درصد بوده است. جمعیت دانشجویان بین المللی در سال ۲۰۱۷ میلادی ۷۱ درصد در اروپای شرقی و مرکزی، ۵۶ درصد در کشور‌های غربی، ۴۰ درصد در آمریکای لاتین و کارائیب، ۲۸ درصد در آسیای مرکزی، ۲۶ درصد در آمریکای شمالی و اروپای غربی و ۱۷ درصد در آسیای شرقی و اقیانوسیه نسبت به سال ۲۰۱۱ رشد داشته است.
مناطق اصلی جذب دانشجویان بین المللی
آمریکای شمالی (آمریکا و کانادا) و اروپای غربی (بریتانیا و آلمان) همواره مناطق اصلی جذب دانشجویان بین المللی در جهان هستند.
در سال ۲۰۱۸ به ترتیب کشور‌های آمریکا با ۲۲ درصد، بریتانیا با ۱۰ درصد، چین با ۱۰ درصد، استرالیا با ۷ درصد، کانادا با ۷ درصد، فرانسه با ۷ درصد، روسیه با ۶ درصد و آلمان با ۵ درصد، جز هشت مقصد برتر کشور‌های دانشجو پذیر دانشجویان بین المللی بوده اند.
جذب دانشجویان بین المللی در سال ۲۰۱۶ میلادی ۳۰۰ میلیارد دلار به اقتصاد کشور‌های میزبان در جهان کمک کرده است. ایالات متحده با ۵۷/۳ میلیارد دلار پیشتاز کشور‌هایی است که از منافع اقتصادی دانشجویان بین المللی بهره می‌برد.
بازار‌های نوظهور در جذب دانشجویان بین المللی
طی سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۹ بازار جابه جایی دانشجویان بین المللی بزرگتر و مقاصد اصلی دانشجویان بین المللی دستخوش تغییراتی شد؛ کشور‌هایی مانند چین، کانادا و روسیه از مقاصد نوظهور دانشجویان بین المللی هستند و در دو دهه اخیر توانسته اند سهم قابل توجهی از این بازار را از آن خود کنند.
بازار دانشجویان بین المللی در برخی از کشور‌ها همچون ایالات متحده آمریکا، بریتانیا، استرالیا، فرانسه و آلمان از دیرباز جزو مقاصد محبوب دانشجویان بین المللی برای تحصیل بوده اند، کمتر شده است.
کشور‌هایی مانند ژاپن اسپانیا و بلژیک جایگاه خود را در رقابت با سایر مقاصد دانشجویان بین المللی از دست داده اند و دیگر در میان هشت کشور اصلی دانشجو پذیر جهان نیست.
زمانی محدود برای تحقق برنامه ششم توسعه؟!
ایران از لحاظ علمی طی سال‌های گذشته فاصله زیادی با کشور‌های همتراز خود از جمله مالزی، ترکیه و... داشته است و قطعا برنامه‌ریزی درست برای جذب دانشجوی خارجی تنها از کشور‌های اسلامی می‌تواند تاثیرات متفاوتی چه از لحاظ علمی و فرهنگی و چه اقتصادی برای کشور و مجموعه آموزش عالی داشته باشد. البته براساس برنامه ششم توسعه در بین‌المللی‌سازی دانشگاه‌ها رسیدن به عدد ۷۵هزار دانشجوی بین‌المللی در دستور کار قرار دارد و با توجه به جمعیت فعلی دانشجویان بین‌المللی در دانشگاه‌های کشور راه پرپیچ و خمی برای رسیدن به عدد ۷۵ هزار در پیش خواهد بود.
با وجود این که در دو دهه اخیر تعداد دانشجویان خارجی جهان چندین برابر شده و کشور‌های منطقه نیز در یک رقابت جدی برنامه‌های بلند پروازانه‌ای برای جذب دانشجویان خارجی تدارک دیده اند، در کشور ما نوعی بی تصمیمی در این زمینه مشهود است.
