افزایش طول عمر مبتلایان تومورهای لاعلاج مغزی

شفاآنلاین>سلامت>رئیس مرکز تحقیقات جراحی مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و مجری طرح درمان تومورهای لاعلاج مغزی با اشاره به طول عمر پایین بیماران مبتلا به تومورهای مغزی، گفت: این روش ابداعی که برای نخستین بار در درمان این تومورها معرفی شده، علاوه بر افزایش طول عمر بیماران به ارتقای کیفیت زندگی مبتلایان نیز کمک می‌کند.

به گزارش شفاآنلاین، دکتر علیرضا زالی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رئیس مرکز تحقیقات جراحی مغز و اعصاب این دانشگاه با تشریح جزئیات این روش ابداعی دانشگاه در درمان تومورهای بدخیم مغزی، اظهار کرد: تومورهای بدخیم مغزی در دنیا جزو پرچالش‌ترین تومورها هستند و از نظر میزان شیوع معمولاً بین ۵ تا ۸ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر شانس ابتلاء به تومورهای مغزی را دارند.

وی با اشاره به تومور مغزی بدخیم نوع 4 (Glioblastoma multiform)، به عنوان بدخیم‌ترین سرطان مغزی، اظهار کرد: شیوع این بیماری بین ۲ تا ۳ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر است یا به عبارتی بیش از ۶۰ درصد تومورهای مغزی از این نوع هستند، بنابراین بیماران مبتلا به این نوع تومور مغزی جزو بیماران مورد مطالعه این طرح بوده‌اند.

وی با بیان اینکه متأسفانه در کشور ما سن ابتلاء به این بیماری یک دهه نسبت به سایر کشورها پایین‌تر است، گفت: از سال ۱۹۹۰ میلادی ژن درمانی در دنیا متداول شده، بنابراین روش درمانی این بیماری نسبت به قبل متفاوت شده است. بنابراین برخی از روش‌های نوین به سمت ژن درمانی پیش رفته است.

دکتر زالی با اشاره به روش‌های قبلی استفاده شده در ژن درمانی، اظهار کرد: یکی از ویروس‌های دارای خاصیت کشندگی سلول‌های سرطانی مغز<the brain> در این روش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی با اشاره به برخی از روش‌های مرسوم درمانی دنیا در این رابطه، گفت: در دنیا این ویروس‌های دارای خاصیت کشندگی سلول‌های سرطانی مغز در داخل تومور کاشته می‌شوند و برای درمان استفاده می‌شوند. در روش‌های بعدی برای انتقال این ویروس‌های کشنده و سمی از نانوذرات استفاده می‌شود. در روش سوم از ویروس دستکاری شده زیکا برای از بین بردن تومورهای بدخیم مغزی استفاده می‌شود.

وی در ادامه تصریح کرد: همچنین با خوشحالی اعلام می‌کنم که یک پزشک ایرانی با نام دکتر اشکان در اروپا طی یک پروژه موفق بزرگ، از روش واکسن مغز برای درمان تومور استفاده می‌کند.

دکتر زالی با اشاره به روش ابداعی ایران که برای نخستین بار در جهان توسط متخصصان جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شده، گفت: در این روش ابداعی کاری شده که اثربخشی این ویروس کشنده برای از بین بردن تومورهای مغزی افزایش پیدا کند.

وی با بیان اینکه این روش یک روش ترکیبی است، گفت: برای این کار علاوه بر اینکه از ویروس‌های کشنده استفاده شده است، از ترکیبی از سلول‌های مزانشیمال که از مغز استخوان خود بیمار گرفته شده، استفاده شده و قبل از تزریق آن به بیمار از حدود ۳ هفته قبل دارویی به بیمار تزریق می‌شود که فی نفسه برای سلول‌های طبیعی مغز آسیب‌رسان نیست، اما با نشاندار کردن سلول‌های سرطانی مغز، این پیش‌دارو به داروی به شدت سمی تبدیل شده و می‌تواند سلول‌ها را از بین ببرد.

به گفته دکتر زالی، برای اولین بار در این روش ابداعی از دو ناقل برای انتقال این ویروس کشنده سلول‌های سرطانی و پیش داروی سمی استفاده شده است.

وی با اشاره به مراحل مختلف این روش درمانی، گفت: در این روش بیمار اول جراحی شده و بعد از اینکه تشخیص گلوبلاستوما در بیمار محرز شد، بیمار درمان استاندارد خود یعنی شیمی‌درمانی و پرتو درمانی را آغاز می‌کند، بعد از اینکه درمان استاندارد به پایان رسید، بیمار به ما تحویل داده می‌شود و سپس با محاسبات ریاضی و اقدام استروتاکسی در بستر تومور ترکیب ابداعی سلولی را خواهیم کاشت و در واقع این بستر به عنوان عاملی کمکی و کشنده نوین برای تخریب و از بین بردن سلول‌های سرطانی عمل می‌کند.

وی با اشاره به موفقیت آمیزبودن مراحل حیوانی این طرح، گفت: بعد از کسب مجوزهای لازم از مراکز ذی‌صلاح اخلاق پزشکی این کار بر روی نمونه‌های انسانی آغاز شد. در تومورهای گلوبلاستوما بیش از ۸۰ درصد بیماران علی رغم تمام روش‌های درمانی در سال اول تشخیص فوت می‌کنند. با این حال در روش درمانی ما دو نفر از بیماران<patients> ما که این روش برای اولین بار روی آنها انجام شد، ۴ سال از شروع درمان برای آنها گذشته و الان زنده هستند و از کیفیت زندگی مناسبی برخوردارند.

دکتر زالی با بیان اینکه این روش به عنوان روش ابداعی دانشگاه به عنوان یک روش ترکیبی از ناقلین ویروس‌های کشنده سلول‌های سرطانی و سلول‌های بنیادی مزانشیمال بیمار است، ادامه داد: در کارآزمایی‌های بالینی جهانی که عمدتاً در امریکا و اروپا استفاده می‌شود، بکارگیری ویروس‌های کشنده در درمان تومورهای مغزی مجاز بوده و مشکل اخلاقی وجود ندارد.

وی با بیان اینکه ایمنی این روش درمانی نیز ثابت شده است، گفت: استفاده از سلول‌های مزانشیمال مغز استخوان نیز روشی کاملاً ایمن بوده و هیچ‌گونه آسیب سویی مانند تومور جدید و یا سایر آسیب‌ها را برای بیمار به دنبال ندارد، علاوه بر این سایر روش‌های درمانی استاندارد نیز در کنار این روش برای بیمار انجام می‌شود.

دکتر زالی با بیان اینکه این روش به صورت استمراری در حال انجام است، تصریح کرد: البته معیارهایی برای انتخاب بیمار وجود دارد، در کنار آن اگر شرایط جسمی بیمار برای اجرای این روش مساعد بوده، اجازه پزشک معالج وجود داشته باشد، پس از پر کردن فرم رضایت آگاهانه بیمار و خانواده، این روش بر روی بیمار انجام خواهد شد.

این جراح مغز و اعصاب با اشاره به هزینه ارائه این خدمات، تصریح کرد: از آنجا که بیماران در طی یک فرایند پژوهشی قرار دارند، تمامی خدمات به صورت رایگان برای آنها ارائه می‌شود. همچنین با حمایت دانشگاه و هیأت رئیسه هزینه بخش آزمایش‌های گران‌قیمت طرح به صورت سوبسید تأمین شده است.

مجری طرح درمان تومورهای لاعلاج مغزی همچنین با اشاره به اثربخشی بالای این روش در افزایش طول عمر بیمار، گفت: روش‌های نوین تا کنون تنها می‌توانست بین ۶ تا ۸ هفته طول عمر بیمار را افزایش دهد، این در حالیست که اولین بیمار ما بیش از ۴ سال از طول عمرش می‌گذرد و خوشبحتانه از کیفیت مطلوب زندگی نیز برخوردار است، بنابراین می‌توان از این روش در کنار سایر روش‌های درمانی به عنوان یک روش اثربخش یاد کرد.

دکتر زالی در پایان با بیان اینکه دو پروژه جدید دیگر در دانشگاه در حال انجام است، گفت: در تکنیک اول از دستگاهی به نام گاماتروپ در درمان نوعی تومور مغزی استفاده شده که در واقع به صورت یک پاک‌کن بیولوژیک عمل کرده که به زودی رونمایی می‌شود. روش ابداعی بعدی که با همکاری اساتید دانشگاه در حال انجام است، القای خودکشی سلولی در بیماران با تومورهای مغزی گلوبلاستوما با استفاده از سلول‌های شیار بویایی است که جزئیات آن نیز به‌زودی اعلام می‌شود.

ایمنی و اثربخشی این طرح ابداعی اثبات شده است

دکتر سعید اورعی یزدانی، جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات بیمارستان شهدای تجریش نیز به عنوان همکار این طرح پژوهشی درخصوص ابداع این روش پیشرفته درمانی اظهار کرد: این طرح به عنوان یک درمان تکمیلی در کنار روش‌های معمول و استاندارد درمان تومورهای مغزی استفاده می‌شود.

وی ادامه داد: در این طرح از سلول‌های مزانشیم اتولوگ به عنوان حامل ژن‌های کشنده سلول‌های سرطانی در درمان تومورهای مغزی بدخیم نوع ۴ موسوم به گلیوبلاستوم مولتیفرم استفاده می‌شود.

یزدانی با بیان اینکه مدل حیوانی و فاز دوم طرح یعنی آزمایش بر روی انسان نیز با موفقیت طی شده، اظهار کرد: ۴ سال از اولین اجرای این طرح (از سال ۹۴) بر روی بیمار گذشته و تا کنون اثر سویی از آن گزارش نشده است. از طرف دیگر اگرچه روش‌های درمانی دارویی مانند شیمی درمانی و رادیوتراپی باعث افت کیفیت زندگی بیمار می‌شود، ولی این روش ابداعی کیفیت زندگی بیمار را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد.

این جراح جوان دانشگاه در ادامه گفت: این تکنولوژی بسیار پیشرفته با تلاش شبانه‌روزی همکاران در داخل کشور پیاده‌سازی شد و با اضافه کردن سلول‌های بنیادی مزانشیمال یک نوآوری جدید نیز به آن افزوده شد. با توجه به نتایج امیدوارکننده اولیه انتظار داریم در آینده نزدیک به عنوان یک درمان تکمیلی در کنار درمان‌های قبلی بیماران نقش مؤثری داشته باشد.

وی با اشاره به اینکه روش درمانی مذکور مراحل حیوانی را گذرانده است، گفت: این روش درمانی که از سال ۹۴ به صورت محدود برای درمان تعدادی از بیماران انجام شده، نتایج اولیه امیدوار کننده‌ای داشته است و استفاده از این روش هیچ اثر سویی در بیماران نداشته است.

این جراح مغز و اعصاب با اشاره به اندیکاسیون‌های این روش درمانی، گفت: بیمارانی که به تازگی تومور آنها تشخیص داده شده و حال عمومی خوبی دارند، می‌توانند از این روش بهره‌مند شوند.

یزدانی با بیان این مطلب که این روش جایگزین روش‌های مرسوم نظیر رادیوتراپی و شیمی‌درمانی نیست، افزود: این درمان در کنار درمان‌های قبلی باید انجام شود. بیماران در مرحله ابتدایی تحت نظر متخصص انکولوژی باید درمان‌های تکمیلی نظیر رادیوتراپی و شیمی‌درمانی را دریافت کرده و پس از آن طبق صلاحدید پزشک معالج از این روش در درمان آن‌ها استفاده می‌شود.

وی افزود: جراحان مغز و اعصاب و ستون فقرات در سراسر کشور که این تومورها را به روش باز یا بیوپسی استروتاکتیک تحت عمل جراحی قرار می‌دهند، پس از اطمینان از نوع تومور در صورت صلاحدید می‌توانند بیمار را برای ادامه درمان به این روش به این مرکز ارجاع دهند.

این جراح جوان با اشاره به میزان اثربخشی این روش درمانی اظهار کرد: نتایج به‌کارگیری این روش درمانی بر روی تعداد محدودی از بیماران بسیار امیدوارکننده بوده است و با اطمینان می‌توان گفت روشی بی‌خطر و ایمن است.

یزدانی از تمامی دست‌اندرکاران طرح پزشک پژوهشگر وزارت بهداشت، مسئولان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و بیمارستان شهدای تجریش، اساتید و دستیاران در بخش جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات بیمارستان شهدای تجریش و سایر همکاران در اجرای این طرح تقدیر کرد.

همچنین دکتر افشین زرقی، معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه یکی از اهداف پژوهشی دانشگاه سوق دادن تحقیقات به سمت رفع مشکلات نظام سلامت کشور است، عنوان کرد: دستاورد جدید دانشگاه در زمینه درمان تومورهای لاعلاج مغزی نیز در همین راستا بوده و نتایج خوبی نیز در فازهای اول و دوم کسب کرده است.

وی با بیان اینکه کارهای بزرگی در حوزه تحقیقات و پژوهش در دانشگاه انجام شده است، تصریح کرد: معرفی داروهای جدید، تکنولوژی‌های درمانی در حوزه ایمنی و سلامت و اقدامات مطلوب پژوهشی در زمینه کنترل غذای سالم برخی از این دستاوردهاست که به زودی اطلاع‌رسانی خواهند شد.ایسنا