گام های بلند شهرنشینی و مهاجرت به شهرها

به گزارش شفا آنلاين،افزایش پدیده شهرنشینی و مهاجرت به آن که امروز از آن به عنوان یکی از مسائل نوظهور قرن یاد می شود، در ایران نیز بی نصیب نمانده تا جایی که صندوق جمعیت سازمان ملل با همکاری گروه جمعیت شناسی دانشگاه تهران و مرکز آمار ایران، تحلیل وضعیت جامعی از شهرنشینی و مهاجرت داخلی در کشور را به عنوان یکی از چهار موضوع مهم جمعیتی در حال ظهور به انجام رسانده است.

صندوق جمعیت ملل متحد به عنوان یک سازمان بین المللی در حیطه توسعه تلاش می کند تا کشورها را در استفاده از داده های جمعیتی به منظور تدوین سیاست ها و برنامه های کاهش فقر یاری کند.

این صندوق همچنین بر ارتقای آگاهی در زمینه پویایی جمعیت تاکید دارد زیرا این امر تاثیر بسزایی در جوانب مختلف توسعه انسانی ، اجتماعی و اقتصادی دارد.

یکی از زمینه های کاری این صندوق در ایران، همکاری با دولت به منظور جمع آوری اطلاعات صحیح جمعیتی برای مدیریت جامع سیاست ها و جلب حمایت های سیاسی برای پرداختن به نیازهای حال و آینده افراد است.

این صندوق همکاری های خود را با ایران در سال 1349 به صورت پروژه ای آغاز کرد و توسعه این همکاری ها در قالب اجرای برنامه های پنج ساله کشوری با دولت جمهوری اسلامی به سال 1369 باز می گردد.

برنامه پنج ساله فعلی که پنجمین برنامه کشوری نیز است در سال 1390 برای دوره 1394-1390 به تصویب رسید.



** ایران سیاست یکپارچه ای در رابطه با شهرنشینی ندارد

دانشیار گروه جمعیت شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران درباره گزارش تحلیلی یادشده و محتوای آن گفت: شهرنشینی و مهاجرت داخلی یکی از مهم ترین عوامل تعیین کننده رشد و پویایی جمعیت در کشور است و در حال حاضر سیاست یکپارچه و هماهنگی در رابطه با شهرنشینی وجود ندارد.

«حسین محمودیان» اظهار داشت: طی سه دهه اخیر سالانه به طور متوسط یک میلیون نفر در میان مرزهای کشور جابجا شده اند که 71 درصد این جمعیت هم اکنون در مناطق شهری زندگی می کنند و انتظار می رود، این رقم تا سال 2050 میلادی به 80درصد برسد.

به گفته وی، شهرداری ها ، فرمانداری ها در سطح شهرستان ها در دهه های اخیر سیاست ها و برنامه های منطقه ای تدوین کرده اند و در این رابطه فقط سیاست پراکنده ای نظیر برنامه توسعه روستایی، برنامه جابجایی و انتقال پایتخت و برنامه توسعه کشاورزی هستند که بر موضوعاتی از این دست تاثیر می گذارند.

دانشیار گروه جمعیت شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با اشاره به این که ایران هم اکنون گذار اجتماعی ، اقتصادی و تغییرات جمعیتی را تجربه می کند، ادامه داد: گزارش یادشده می تواند به طور موثری به سیاستگذاران در طراحی و تدوین سیاست ها و برنامه های ملی در زمینه مقابله با مشکلات در کشور یاری رساند، همچنین این گزارش در مجموعه جلسات سیاست گذاری و ترویجی با ذینفعان با هدف تقویت هر چه بیشتر ظرفیت دولت مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

وی درباره یافته های کلیدی این گزارش خاطر نشان کرد: بر اساس این تحقیق شیوع بیماری های واگیر و غیر واگیر در شهرهای مختلف متفاوت بوده و به عوامل متعددی چون ساختار جمعیتی و ویژگی های زیست محیطی بستگی دارد.



** اهواز یکی از آلوده ترین شهرهای جهان

محمودیان یادآور شد: اهواز با جمعیتی بالغ بر یک میلیون و 300 هزار نفر یکی از آلوده ترین شهرهای جهان است. وضعیت آلودگی صوتی در تهران وخیم بوده و پایتخت از نظر آلودگی صوتی یکی از آلوده ترین شهرهای کشور شناخته شده است.

وی درباره وضعیت اجتماعی - جمعیت شناختی کشور هم گفت: در حالیکه مهاجرت از روستا به شهر طی چهار دهه گذشته روند رو به کاهشی داشته، مهاجرت از شهر به شهر رواج بیشتری یافته است.

به گفته محمودیان، اخیرا ایران شاهد افزایش روند مهاجرت معکوس می باشد که در آن مهاجرت از شهر به روستا به میزان 15درصد کل مهاجرت ها، بیش از میزان مهاجرت از روستا به شهر (13درصد) افزایش یافته است.

مدیر گروه جمعیت شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران اضافه کرد: طبق این گزارش، دلیل اصلی مهاجرت از روستا به شهر بخصوص در میان مردان (8 درصد ) اشتغال و فرصت های اقتصادی است و سایر دلایل اصلی مهاجرت، عبارت از تحصیل ، خدمت سربازی و دسترسی بهتر به مسکن است .

وی از تهران، اصفهان و خراسان رضوی به عنوان استان هایی که بیشترین بخش مهاجران را در خود جای داده اند، نام برد و افزود: بین سالهای 85 تا90 حدود 380 هزار نفر به تهران مهاجرت کردند و خوزستان ، کرمانشاه و آذربایجان غربی بالاترین نرخ مهاجرت منفی را دارند و تعداد مردان مهاجر بیشتر از زنان مهاجر است.



** نرخ بیکاری جوانان در مناطق شهری بیش از مناطق روستایی

محمودیان با اشاره به اینکه در سال 2012 نرخ تورم در مناطق روستایی( 28.6 درصد ) کمتر از مناطق شهری (33.8درصد) گزارش شده، افزود: در این سال نرخ بیکاری در مناطق شهری (13.8درصد) بالاتر از مناطق روستایی (8.2درصد) است و نرخ بیکاری در میان جوانان در سنین 15 تا 29 سال در مناطق شهری نیز بالاتر از مناطق روستایی است.

وی ادامه داد: متوسط هزینه های خانوار در هر دو مناطق شهری و روستایی در دو سال گذشته تا بیش از 15درصد افزایش یافته، متوسط هزینه سالانه در مناطق شهری 16 میلیون ریال و در مناطق روستایی 10 میلیون ریال است.

محمودیان گفت: با توجه به اطلاعات گزارش یادشده پیشنهاداتی از جمله تدوین استراتژِی و خط مشی ملی در رابطه با شهرنشینی و مهاجرت داخلی در ایران با تاکید بر توجه به مناطق در حال رشد حاشیه شهرها، توجه به کمبود داده های قابل مقایسه در زمینه وضعیت بهداشتی مناطق روستایی و شهری قابل ارائه است.

وی به مرور و بازنگری برنامه توسعه روستایی به منظور ارتقا مدیریت مهارت های از روستا به شهر به عنوان یکی از پیشنهادات اشاره کرد و گفت: برنامه های مربوط به جا به جایی و انتقال پایتخت بحث برانگیز بوده و تحلیل دقیق تجربیات سایر کشورها در این زمینه ضرورت دارد هر چند توجه به کمبود داده و اطلاعات در رابطه با زمینه ها و پیامدهای زیست محیطی و اجتماعی اقتصادی مهاجرت و شهر نشینی و تحلیل و مطالعات عمقی آنها بسیار اهمیت دارد.

محمودیان استفاده از تجربیات بین المللی به منظور تقویت پاسخ کشور به مسائل شهر نشینی و مهاجرت داخلی را امری ضروری و در اولویت دانست.