پیشگیری از مسمومیت دارویی در سالمندان

شفا آنلاین>سلامت>متاسفانه مسمومیت دارویی در سالمندان خیلی شایع و خطرناک است. شبیه بودن شکل داروها به هم، بی اطلاعی از اسم داروها، کم سوادی و یا مشخص نبودن مقادیر مصرف دارو که روی جعبه آن نوشته می‌شود، همه و همه باعث می‌شود که سالمندان داروهایشان را اشتباه یا تکراری مصرف کنند و همین موضوع باعث مسمومیت دارویی <Drug poisoning>خطرناک در آن‌ها می‌شود. در این مقاله قصد داریم به راه‌های پیشگیری از مسمومیت دارویی در سالمندان بپردازیم.


به گزارش شفا آنلاین:اگر سالمندان گمان می کنند برای متوجه شدن و به خاطر سپردن تمام گفته های پزشک به کمک نیاز دارند حتما باید همراه یکی از بستگان یا دوستان خودشان به پزشک مراجعه کنند. گاهی اوقات لازم هست که پزشکان وقت بیشتری برای سالمند بگذارند برای این که رژیم غذایی و دارویی را به زبان ساده و قابل فهم برایش توضیح بدهند.

این کار باعث می شود بیمار خود را بخشی از روند درمان بداند و همکاری اش با تیم درمانی بیشتر شود. به طور کلی باید کمترین و کم خطر ترین اقلام دارویی برای سالمندان تجویز شود. دارویی که در روز یک بار مصرف شود خیلی کمتر از داروهایی که مصرف چندباره و چندگانه دارند ذهن سالمندان را درگیر می کند. بهترین روش برای این که از خوردن تکراری داروها پیشگیری شود این است که سالمند دفعات مصرف را یادداشت کنند یا قرص ها را درون جعبه های مخصوص دسته بندی شده نگهداری کنند و قبل از مصرف دارو حتما لازم است تاریخ انقضای آن بررسی شود.

سالمندان هرگز نباید خوددرمانی کنند یا داروهایی که برای دیگران تجویز شده را مصرف کنند. همچنین سالمندان نباید مصرف داروهایشان را خودسرانه قطع کنند. این نکته نیز حائز اهمیت است که بعضی از داروها با هم تداخل دارند و ممکن است عوارض جانبی یکدیگر را تشدید کنند.

وقتی به پزشک مراجعه می کنید فهرستی از داروهای مصرفی خودتان را به همراه داشته باشید و آن را با پزشکتان در میان بگذارید تا با توجه به داروهای فعلی داروهای مورد نیازتان را تجویز کنند.

برخی از باورهای غلط درباره داروها

•داروهایی که روی دوست همسنتان موثر است، مطمئنا برای شما نیز مفید خواهد بود (باور غلط)

این باور غلطی است که نه تنها در سالمندان بلکه در اغلب گروه های سنی دیده می شود، هر دارویی بدون تجویز پزشک می تواند برای سالمندان  مضر باشد، حتی مکمل ها را هم خودسرانه مصرف نکنید.
•تمام داروهای گیاهی بی ضرر هستند و می‌توانید با خیال راحت آن را جایگزین داروهای شیمیایی کنید (باور غلط)

این باور بسیار غلط است. داروهای گیاهی و به طور کلی طب مکمل می تواند برای سالمندان بسیار پر خطر باشد، مصرف آن زیر نظر پزشک در دوزهای تعریف شده شاید ضرر نداشته باشد اما مصرف خودسرانه هر دارویی عوارض کوتاه مدت یا پایداری به دنبال خواهد داشت.
•هر زمان که فکر کردید مشکلتان حل شده می‌توانید درمان را متوقف کرده و دیگر دارو را مصرف نکنید (باور غلط)

این ذهنیت اشتباه و بسیار خطرناک است. مدت زمان مصرف دارو و دوز آن توسط یک پزشک متخصص تعیین می شود و بهبود ظاهری نشانه بی ضرر بودن قطع کردن دارو نیست. اگر به هر علتی اعتمادتان را به درمانتان یا پزشک فعلیتان از دست داده اید بهترین راه این است که موضوع را با او در میان گذاشته و یا به عنوان آخرین راه حل، پزشکتان را عوض کنید. اما هرگز نباید درمانتان را بدون نظر یک متخصص، نیمه کاره رها کنید.

مسمومیت دارویی در سالمندان چه زمانی به وجود می‌آیند؟

در دوره سالمندی بدن برای جبران کاهش یا ضعف اندام ها بیشتر از هر سن دیگری به مصرف داروهای مختلف نیاز دارد اما خیلی از سالمندان زمان استفاده از داروها به مشکلات مختلفی بر می خورند. بعضی از عواملی که باعث می شوند سالمند نتواند رژیم دارویی خود را به درستی رعایت کند، مستقیما به وضع سالمند مربوط است، مثلا سطح درامد ماهیانه، سن و جنس فرد، میزان تحصیلات، از دست دادن همسر و ابتلا به بیماری های جسمی یا حرکتی می توانند به میزان زیادی، روی مصرف داروها تاثیر بگذارند.

درآمد اغلب سالمندان به دلیل بازنشستگی کاهش پیدا می کند و آن ها نمی توانند داروهای گران قیمت را تهیه کنند. از طرفی بعضی از داروها بسته بندی های خیلی محکمی دارند و سالمند نمی تواند به راحتی آن را باز کند. گاهی هم قرص و کپسول ها خیلی بزرگ هستند و اصلا برای سالمندانی که مشکل بلعیدن دارند مناسب نیست.

از طرف دیگر ممکن است سالمند دچار آلزایمر یا اختلال حواس شده باشد.

اختلالات بینایی ، شنوایی یا حرکتی و مشاوره با افراد غیر آگاه هم از موارد مهم شایعی هستند که می توانند تا حد زیادی باعث اختلال در مصرف داروها و کاهش اثر بخشی آن ها شوند.

خیلی کم هستند سالمندانی که روزانه یک یا دو دارو مصرف می کنند. هرچقدر تعدد داروها بیشتر باشد، تنظیم مصرف دارو یعنی زمان، تعداد و دوز مصرف هم برای سالمند بیشتر می شود و هر چه شیوه مصرف دارو سخت تر شود، سالمند سردرگم تر و نسبت به ادامه مصرف داروها ناامید می شود.

در اینجا نوع ارتباط پزشک با بیمار، صحبت کردن با او درباره نوع مصرف داروها و توضیحات کامل از سوی کادر درمانی خیلی مهم و حیاتی است. پزشک یا پرستار باید نیاز سالمند به دارو و همینطور توانایی های او را کاملا تحت نظر داشته باشد و تلاش کند با بیمار ارتباطی دوستانه برقرار کند تا بتواند اعتماد او را جلب و به روند درمان کمک کند.

بر اساس آمار وزارت بهداشت فروش کل دارو در سال 1384 به گونه ای بوده که فرد با احتساب جمعیت کشور در سال به طور متوسط 386 عدد دارو مصرف کرده است. بر این اساس تحقیقی بر روی 385 نفر از سالمندان شهر تهران انجام شد، نتایج این تحقیق نشان داد که 72 درصد افراد سالمند در منزل دارو نگهداری کرده و به مصرف خودسرانه داروها اقدام می کنند. مهمترین اقلام این داروها، داروهای ضد درد، سرماخوردگی و آنتی بیوتیک ها بوده اند.

در مطالعه آموکو که با هدف بررسی خود درمانی در میان افراد مسن در کارولینای شمالی و بر روی 39 فرد بزرگسال 60 تا 91 ساله انجام شد، مشخص شد شایع ترین علت خود درمانی در این گروه سنی «درد» است. سالمندان آستانه درد پایین تری دارند و برای رهایی از دردهای مزمن دست به خود درمانی می زنند.