روز 15 فروردین 97 خبری از قول ریاست سازمان راهداری و حمل و تقل جاده ای در رسانه ها و سایت این سازمان به این شرح نقل شده بود که: «از 24 اسفند سال 96 تا 15 فروردين ماه سال‌جاري، بالغ بر 46 ميليون تردد در طول راه‌هاي كشور توسط 2200 دستگاه ترددشمار به ثبت رسيده است كه نسبت به مدت مشابه در سال گذشته حدود 15 درصد افزايش در سفرهاي جاده‌اي را نشان مي‌دهد.»
اما به عنوان یک کارشناس معتقدم آمار های برشمرده در مورد ثبت تردد در دستگاه های ترافیک شمار بدون شک با اشکال مواجه است. چراکه با تقسیم کل تردد ثبت شده (46 میلیون وسیله) در طول 21 روز (24 اسفند ماه 96 تا 15 فروردین ماه 97) بر تعداد دستگاه های ترافیک شمار (2200 دستگاه) به نرخ جریان روزانه ترافیک معادل 1000 وسیله در شبانه روز می رسیم که چنانچه این عدد را بر تعداد ساعات شبانه روز (24) تقسیم کنیم به میانگین نرخ ساعتی ترافیک معادل ساعتی (حدود) 40 در شبکه راه های کشور می رسیم! حال آنکه بخاطر دارم که این عدد سال ها پیش که مسئولیت مرکز مدیریت راه های کشور این سازمان به اینجانب سپرده شده بود معادل 250 تا 300 بود. با احتساب نرخ سالانه رشد ترافیک، بدون تردید عدد برشمرده در مورد کل تردد ثبت شده تفاوت بسیار زیادی با عدد برشمرده بایستی داشته باشد. این تفاوت، می تواند دو دلیل داشته باشد: یا دستگاه های ترددشمار بدرستی کار نکرده اند که بعید است چنین اتفاقی افتاده باشد زیرا معماری بنا نهاده شده برای توسعه این دستگاه ها که مبتنی بر رقابت مجموعه شرکت های بخش خصوصی و رفع انحصار بوده (واگذاری خدمات به شرکت های بخش خصوصی بر اساس قیمت تمام شده محصول/خدمات و بازپرداخت رقم بر اساس خرید داده بجای خرید سامانه) بعید است به نتیجه ای اینچنین منجر شود که تنها 10درصد آمار تردد ثبت شود. احتمال دوم در ارائه این آمار اشتباه می تواند به عدم وجود حساسیت کافی در سطوح کلان بر استفاده از آمار و بکارگیری آن در مدیریت عرصه حمل و نقل برگردد. در واقع، این فرض تلخ به واقعیت نزدیکتر است که آمار حجیم را صرفاً شاخص عملکرد سنگین خود نشان بدهیم و در سایه آن از تحلیل واقعی شرایط و پیدا کردن راهکار برای رفع گره های متعدد بخش حمل و نقل جاده ای گریزان باشیم.
اگر نگاهی به بخش دیگر صحبت های ریاست محترم سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای در خصوص عملکرد ناوگان حمل و نقل عمومی در سفرهای نوروزی داشته باشیم، شاید نتیجه گیری بالا بتواند معنای واقعی تری به خود بگیرد! آقای مهندس حسن‌نيا در ادامه افزوده اند: «در اين مدت، توسط بخش حمل و نقل عمومي جاده‌اي 671 هزار سرويس توسط 117 هزار راننده انجام شده و بالغ بر 7 ميليون نفر مسافر را جابه‌جا كرده‌‌اند ».
چنانچه تعداد مسافر جا به جا شده با ناوگان حمل و نقل عمومی (بالغ بر 7 ميليون نفر مسافر) را بر تعداد سرویس های انجام شده (671 هزار سرويس) تقسیم کنیم به میانگین مسافر 4/10 در هر سرویس می رسیم یعنی هر سرویس حمل و نقل عمومی بین شهری در تعطیلات نوروزی بطور میانگین کمتر از 11 مسافر داشته است! و چنانچه تعداد سرویس ها را (671 هزار سرويس) بر تعداد رانندگان فعال (توسط 117 هزار راننده) تقسیم نماییم یعنی هر راننده بطور متوسط کمتر از 6 سرویس با تعداد مسافر کمتر از 11 داشته است و بعبارتی در مجموع حداکثر 70 مسافر را طی 21 روز جا به جا کرده است! آیا این آمار بنظر شما بیانگر فعالیت اقتصادی و نویدبخش شرایطی مناسب برای رانندگان محترم ناوگان حمل و نقل عمومی و سرمایه گذاران و فعالان این بخش هست؟!! چنانچه بخش غالب آمار عملکردی مربوط به سواری های کرایه باشد که در اینصورت با توجه به ماهیت سفرهای نوروزی هموطنان (که غالبا دسته جمعی هست) گویی صرفاً وسیله ای مانند وسیله خودشان را در اختیارشان گذاشته ایم و بعبارتی عملکرد واقعی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای را می توان در جایگزینی چند وسیله با یک وسیله خوب به نام اتوبوس دانست (که اتفاقاً صاحبان فعالیت و رانندگان محترم در این سال ها در نوسازی این دسته از وسایل و ورود آن به عرصه حمل و نقل زحمت کشیده اند و انتظار دارند با مدیریت این سازمان بتوانند کماکان در این عرصه فعال بمانند و سرمایه خود را در این عرصه حفظ کنند) بنابراین ارائه آمار بالا از سوی مدیریت دستگاهی که مسئولیت حفظ رضایت شاغلان در این عرصه را بر عهده دارد نه تنها امیدبخش نیست که نگران کننده نیز بنظر می رسد!
از آنجا که در مصاحبه جناب آقای مهندس حسن نیا، رشد تردد جاده ای نوروزی در مقایسه با سفرهای نوروزی سال گذشته معادل 15 درصد بیان شده و رشد سفرهای نوروزی با ناوگان حمل و نقل عمومی در مقایسه با سال قبل از آن با رشد 5 درصد اعلام شده بنابراین می توان بطور خلاصه نتیجه گرفت که در تشویق هموطنان برای انجام سفرهای نوروزی با ناوگان حمل و نقل عمومی باید راهکارهایی جذاب اندیشید. در واقع فعالان بخش حمل و نقل و رانندگان از مدیریت این سازمان انتظار دارند فضای لازم برای فعالیت بهتر در این عرصه را برای ایشان بوجود آورده و زمینه ساز ترغیب هموطنان به استفاده از ناوگان خوب حمل و نقل عمومی برای انجام سفرهای نوروزی سال آینده باشند.
نگارنده این مطلب، تنها بواسطه تلاش های فراوانی که در پایه گذاری مرکز مدیریت راه های سازمان داشته و ارادتی که به نامبرده داشته، دلسوزانه از ریاست محترم سازمان انتظار دارد شرایطی را فراهم آورند که بجای توسعه فیزیکی سامانه ها در سال جاری، اهتمام کافی در تحلیل داده های حاصل از سامانه ها صورت داده و شرایطی را فراهم آورند که فعالان این بخش، امیدوارانه تر، در این عرصه به فعالیت خود ادامه داده و صحبت های ایشان در باب خدمات نوروزی سازمان را در سال های آتی با گوش جان بشنوند و از درگاه خداوند برای ایشان و همکارانشان دعای خیر کنند.
ای دل مبر امید که در روضه ی جان/خرما دهی ار نیز درخت بیدی
مولوی
