اهالي پايتخت که هنوز در تبوتاب کمک و پيگيري اخبار مربوط به زلزلهزدههاي کرمانشاه هستند، چهارشنبهشب خودشان را با هراس ناشي از زلزله حدود پنجريشتري پشت سر گذاشتند
شفاآنلاین>سلامت> اهالي پايتخت که هنوز در تبوتاب کمک و پيگيري اخبار مربوط به زلزلهزدههاي کرمانشاه هستند، چهارشنبهشب خودشان را با هراس ناشي از زلزله حدود پنجريشتري پشت سر گذاشتند. زلزلهاي که غير از تهران، استانهاي البرز، قم، مرکزي و گيلان را هم لرزاند. به گزارش شفاآنلاین، تهرانيها خسارت جاني و مالي نداشتند اما بيش از آنچه تصور ميکردند، ترسيدند و در دقايقي کوتاه کوچهها و خيابانها و پارکها مملو از تجمعات و چادرها و خودروهايي بود که تقريبا نميدانستند به کجا فرار ميکنند.با تلاش سازمان صداوسيما در تهران، خيلي زود پس از زلزله در شهر تهران و محل اصلي وقوع، جزئيات آن بهصورتي گسترده رسانهاي و اعلام شد تا مردم بيشتر نترسند. وزير کشور ساعاتي بعد که مردم با گوشيهايشان و از توي خيابان اخبار را رصد ميکردند، اطلاعات زلزله(Earthquake) و خسارات احتمالي را اعلام کرد و رئيس سازمان مديريت بحران هم درباره گسلي که باعث زلزله شده بود، توضيح داد. نجار نگفت مردم خيالشان راحت باشد و به خانههايشان برگردند و با تشريح جزئيات وضعيت گسل اشتهارد و احتمال وقوع پسلرزه يا زلزله اصلي گفت که مردم يا بيرون بمانند يا در خانه «هوشيار» بمانند. در ادامه هم به قاعده همه حوادث و بحرانها، در زماني کوتاه، خبرنگاران به سازمان مديريت بحران شهر و استان تهران فراخوانده شدند تا مسئولان پايتخت و استاني با هم هماهنگ شوند و احتمالات زلزله اصلي را محاسبه کرده و آماده شوند. خطر زلزله که حداقل تابهحال از سر تهرانيها گذشته بود و خيليها يک شب مانده به يلدا دورهمي در خيابان و خودرو، چادر و استاديوم و... بودند و مسئولان در ستاد بحران هم با هم هماهنگ هستند.اما در گزارش خبرنگاران و عکسهايي که از جلسه ستاد بحران در همان نيمههاي شب بيرون آمد، در کنار همه مسئولان جاي رئيس ستاد بحران خالي بود. شهردار تهران در آن ساعات دلهره در تلوزيون و شبکههاي اجتماعي و بهویژه در همان ستاد بحران نبود و تا اين لحظه کسي نميداند چرا شهردار تهران در جايي که بايد ميبود، نبود و اگر جايي مهمتر از ستاد مديريت بحران وجود داشت، شهردار تهران در آن ساعتها کجا بود؟ تهرانيها در اين لحظات پراسترس زلزله، تجربه خوبي از حادثه احتمالي بزرگ در تهران و کنترل خودشان و رفتارهايشان نداشتند و ترافيکهاي محلي و تجمعات در پمپهاي بنزين و نانواييها که تا دو روز بعدش ادامه داشت، ميگويد تهرانيها بايد بيشتر از زلزله بترسند و از اتفاقاتي که ممکن است خودشان بر سر خودشان بياورند، درس بگيرند. شهردار کجاست؟محمدعلي نجفي، محمدباقر قاليباف نيست و قرار هم نيست که رفتارهاي شهردار سابق در مواقع بحراني ١٢ سال گذشته را با رفتارهاي پيشبينينشده شهردار جديد تهران مقايسه کرده و انتظاراتي را مطرح کنيم اما برخي مسائل جزء قواعد و الزاماتي است که رعايتنشدن آنها سؤالبرانگيز است. شهردار تهران روحيه آرام و دور از هياهويي دارد و تابهحال هم نشان داده از سوارشدن بر موجهاي خبري و نمايشهاي شهري اجتناب ميکند اما آيا حضور در ستاد مديريت بحران در ساعات اوليه بحران نمايشي است؟ او حدود ١٥ ساعت بعد از زلزله تهران در اينستاگرام خود همراه با عکسي از سولههاي مديريت بحران خطاب به مردم تهران گفت: «از نخستين دقايق وقوع زلزله تاکنون همينجا در تهران، در کنار شهروندان و مديران بحران و شهرداري بودم و هستم. بهطور مرتب از زمان وقوع حادثه پيگيريهاي لازم را انجام دادهام و حجم انبوه کارها مانع از آن شد که در تلگرام يا اينستاگرام اعلام حضور کنم؛ چراکه رسيدگي به وضعيت پيشآمده را مهمتر و حياتيتر ميدانستم!». او بدون اينکه درباره حضورنداشتن در ستاد بحران صحبتي کند، از اقدامات مديران و مسئولان در شهرداري تهران تشکرد کرد. او پنجشنبهشب در گفتوگوي تلفني با شبکه پنج توضيحاتي که حاوي کلياتي بود، ارائه کرد و گفت: «زلزله تهران دو نکته مثبت داشت؛ يکي اينکه بهطور خيلي طبيعي يک مانور عملياتي براي شهروندان تهراني بود و شهروندان نشان دادند در کمال خونسردي و با سرعت ميتوانند خانههاي خود را تخليه کنند و در نقاطي که امنيت بيشتري دارد، مستقر شوند.نکته دوم نيز آن است که اين زلزلههاي کوچک، مقدار زيادي از انرژي زمين و گسلهاي زلزله را خالي ميکند. ازاينرو اميدوار هستم با اتفاق افتادن اين نوع زلزلههاي کوچک که تخريبي نيز بههمراه ندارند، هيچگاه با زلزلههاي بزرگ مواجه نشويم». او گفت که پنجشنبه را عمدتا در دفتر خود جلسه داشته و در کنار آن در محل اصلي ستاد مديريت بحران شهر تهران نيز حضور يافته است. علاوه بر اين از يکي، دو سالن ورزشي شهر تهران نيز بازديد داشته؛ چراکه شهرداري تهران از شب گذشته (چهارشنبهشب) در تمامي سالنهاي ورزشي (از جمله سولههاي مديريت بحراني که کاربري ورزشي پيدا کردهاند) را باز کرده و افرادي را براي کمک به مردم فرستاده بود. شهردار تهران با توجه به کمبودهاي(Shortcomings) شهر تهران براي محلهاي اقامت موقت و کمپهاي بحراني اعلام کرد که به جبران اين شرايط دستور داده تا روشنايي پارکها تأمين و سرويس بهداشتي و امکانات لازم براي شهروندان تهراني فراهم شود و مأموران و يگان حفاظت شهرداري در حالت آمادهباش جهت حفظ امنيت پارکها و محل اقامت برخي خانوادهها در سطح شهر به نيروي انتظامي کمک کنند. آمادهايم؟تهرانيها بامداد پنجشنبه را در نزديکي خانه و در چادر و خودرو و زير پتو گذراندند و خيليها هم به خانههايشان برگشتند تا براي شب يلدا آماده شوند؛ اما بسياري ديگر شب جمعه به خانه نرفتند و اينبار بهجاي چادر و خودرو در اين هواي سرد و آلوده و اندکي باراني، به دنبال سقفي مطمئنتر بودند و بههميندليل پس از حدود ١٢ سال که شهردار سابق تهران براي تهرانيها سوله مديريت بحران محلي احداث کرد، اهميت وجود اين سولهها به شکلي ملموس براي مردم احساس شد. براساس آمار بيش از ٥٥ سوله مديريت بحران در مناطق مختلف شهر تهران احداث شده که با توجه به شرايط هر منطقه و شرايط بحراني و نيازها تجهيز شدهاند. سولههايي که طبق نظر و خواسته مشترک شورا و شهرداري تهران در اين ١٢ سال گذشته براي زمانهاي غيربحراني بهرهبرداري ورزشي و فرهنگي شده و گاه به خواست شهرداري اجاره داده شده است. آنچه دراينميان اهميت دارد، وجود اين سولهها و شناخت مردم هر محله از محل دقيق آنها و مسيرهاي دسترسي و امکانات آنهاست و اينکه شهروندان هر محله دسترسي به اين سولهها و امکانات را بهعنوان يک حق شهروندي در شرايط بحران و غيربحراني دنبال کنند. مراجعه غيرضروري به اورژانساين زلزله خوشبختانه در حدي نبود که مشکلي بزرگ براي تهران ايجاد کند؛ اما تصور کنيد يک زلزله مخرب در پايتخت به وقوع ميپيوست. آيا تهران و زيرساختهاي بهداشتي و درمانياش آماده مواجهه با تبعات ناشي از چنين خطر بزرگي براي شهر هست؟ رئيس اداره اورژانس بيمارستانهاي وزارت بهداشت روز گذشته در گفتوگويي به موضوع ايمني بيمارستانهاي کشور در برابر بحران پرداخت و دراينباره سخن گفت.دکتر حسن واعظي با اشاره به حضور مردم در بيمارستانها و اورژانسهاي پايتخت بعد از وقوع زلزله ۵.۲ ريشتري چهارشنبهشب ملارد تهران، گفت: چهارشنبه شب که با زلزله مواجه شديم، بسياري از هموطنان به دليل استرس و اضطرابي که داشتند، به بيمارستانها و بهويژه بخش اورژانس بيمارستانها پناه آوردند که عمدتا مشکلي هم برايشان ايجاد نشده بود و بيشتر به دليل تشويش مراجعه کرده بودند. بايد توجه کرد که اين موضوع ميتواند منجر به اختلال در خدمترساني به بيماران بدحال شود؛ بنابراين از مردم ميخواهيم در اين شرايط ضمن حفظ خونسردي و رعايت نکات ايمني اگر ضرورتي نميبينند به بخشهاي اورژانس بيمارستانها مراجعه نکنند تا ما بتوانيم به مردم و بيماران نيازمند خدمات فوريتي ارائه دهیم و اختلالي در اين روند رخ ندهد. در مواقع ترديد براي مراجعه به اورژانس ميتوانند با کارشناسان خبره و پزشکان مشاور ۱۱۵ درباره مشکلات پزشکي مشورت کنند. او با بيان اينکه ساخت و توسعه فيزيکي بخشهاي اورژانس بهتنهايي دردي از مردم دوا نميکند، با تأکيد بر لزوم استفاده از ظرفيت بيمارستانهاي خصوصي و عمومي غيردولتي در زمان وقوع بحرانها، گفت: البته درحالحاضر اين بيمارستانها درصدي از بيماران را در مواقع بحران تحويل ميگيرند؛ اما يکسري زيرساختهاي فني و نيروي انساني را بايد ايجاد کنند تا بتوانند در کنار بيمارستانهاي دولتي در مواقع بحران، خدمات تخصصي اورژانس را ارائه دهند.نگران نباشزلزله که آمد، صداي فريادها و تجمع مردم در راهپلهها براي رسيدن به فضاي باز را ميشد شنيد. آدمهايي که در همان راهپله لباسهايشان را پوشيدند و خودشان را به جاي امن رساندند، واکنش بعدي بعد از پايان زلزله، دوبارهرفتن به خانهها و جمعکردن لوازم ضروري بود، آدمهاي ترسيده ساکشان را جمع کردند و شناسنامه و اشياي قيمتي و کارتهاي اعتباري را از خانه خارج کردند و با پتو و لباسهاي گرم به سمت ماشينهايشان رفتند. اضطراب وقوع زلزله با هشدارهايي که ميگفت ممکن است خطر رفع نشده باشد، آنها را در خيابان نگه داشت. عدهاي رختخوابهايشان را کنار خيابان پهن کردند، عدهاي ديگر در ماشين ماندند و خوابيدند؛ اما شهري که حدود پنج روز در تعطيلي به سر ميبرد و ترافيکش روان بود، دوباره مملو از ماشينهايي شد که در ترافيکي تمامنشدني گرفتار شده بودند. صفهاي طولاني پمپهاي بنزين يادآور دوران جنگ بود. آدمها تا ساعت پنج صبح در صف بنزين ماندند تا باکهايشان براي فرار پر باشد. آنهايي هم که به خانه برگشتند، ساکهايشان براي فرار بسته و آماده بود. تهران ميدانست براي فرار از زلزله چه بايد بکند؛ اما شهر و انبوه ساختمانسازيهاي غيراصولي راهي براي فرار نميگذاشت. حميدرضا جلاييپور، جامعهشناس و استاد دانشگاه، در گفتوگو با «شرق»، با مثبت ارزيابيکردن واکنش مردم تهران به زلزله تصريح کرد: «آن چيزي که من در واکنش اوليه مردم به زلزله ديدم (و چند منطقه را از نزديک مشاهده کردم) به نظرم رفتارها نرمال ميآمد. حدود ساعت ٢٣:٢٠ زلزله اتفاق افتاد، چند محله را از تهران تا کرج ديدم. مخصوصا واکنشها در محلات نرمال و پيشرفتهتر از دفعات قبل بود. در زلزلههاي قبلي مردم واکنشهاي عجولانه و احساسيتري نشان ميدادند.
اينبار مردم به طور طبيعي بيرون آمده بودند و در کوچهها و محلهها جمع شده بودند و به نظرم همدلي افراد با هم خوب بود و به هم خبر و گزارش ميدادند و اتفاقا وحشتزده هم نبودند». او افزود: «نکته دوم نقش رسانهها و فضاي مجازي در اين زلزله بود، در فضاي آنلاين همان زمان برخي کانالهاي تلگرامي «پست» گذاشتند که چه بايد کرد؟ و بيشتر اين توصيهها را مردم رعايت ميکردند.
کانالهاي تلگرامي پيشنهاد ميکردند در ماشين مستقر شويد و ماشينها را از کنار ديوار جابهجا کنيد يا ماشينتان بنزين هم داشته باشد و همين باعث شد که تراکم و شلوغي را در پمپهاي بنزين احساس کنيم. (ضمن اينکه شايعه گراني بنزين هم وجود داشت) و طبيعتا با وقوع زلزله اين نگراني و دسترسينداشتن به بنزين تشديد ميشد؛ بنابراین رويهمرفته به نظرم برخورد مردم جالب، مدني و طبيعي بود و در همان زمان جوک و لطيفه هم ساختند که مثلا براي در امانماندن از آلودگي بايد در خانه ماند يا براي در امانماندن از زلزله بايد از خانه خارج شد؟!! و اينها را براي هم ميفرستادند و واکنش به زلزله با طنز هم همراه بود».